InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: Elektr kabelderi, symdar jáne baýsymdar (shnýry)
Mamandyǵy. «Taratýshy qurylǵylary boıynsha elektr qurastyrýshy» 1 kýrs
Sabaqtyń maqsaty: a) Bilimdiligi - Symdardyń, kabelderdiń qımalary, markileri, buıymdardyń sıpattamalary, túrleri týraly túsinik berý. Symdarmen kabelderdiń tok ótkizgish buıymdardyń elektrotehnıkalyq mańyzyn meńgertý. á) Damytýshylyq – Pánaralyq baılanysty júzege asyra otyryp, stýdentterdiń shyǵarmashylyq qabiletin damytý, jeke tulǵany izdenimpazdyqqa
yntalandyryp, mamandyqqa durys baǵdar berý. b) Tárbıelik – Stýdentterdiń eńbekke degen súıispenshiligin arttyrý, uqyptylyqqa, únemdilikke baýlý.
Sabaqtyń tıpi: Aralas sabaq.
Sabaqtyń ádisi: Interaktıvti taqtany paıdalana otyryp symdar men kabelderdiń túrlerin, qurylysyn qoldanylýyn túsindirý, suraq - jaýap, esep shyǵarý. oıyn ádisin qoldaný
Pánaralyq baılanys: Elektrtehnıka, Fızıka. Materıaltaný
Kórneki quraldar:. Slaıdtar. mýltımedıa. plakattar. oqýlyqtar. symdar
Paıdalanǵan ádebıetter: _J. Jánibekov. Elektrmonter. 27 bet
Tehnıkalyq quraldar: mýltımedıalyq proektor, noýtbýk.

Sabaqtyń barysy: Uıymdastyrý kezeńi:
1. Stýdentterdiń sabaqqa qatysyn túgendeý jáne oqý quraldaryn tekserý;
2. Jańa sabaqqa oqýshylardyń zeıinin qoıý. Sabaq maqsatyn jarıalaý.
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý:
1. Elektr qondyrǵylarynyń shartty belgileri sáıkestendirý testi.
2. «Jubyn tap» Eki baǵanda turǵan sózderdiń jubyn tabý.

İİİ. Jańa sabaq: Sabaq taqyryby: Elektr kabelderi, symdar, jáne elektr baýsymdar (shnýry)
Sabaq jospary:
1. Montajdy symdar men kabelder týraly túsinik. (prezentasıa)
2. Montajdy symdar men kabelderdiń markileri, (prezentasıa, beınerolık)
3. Symdardyń qımasyn esepteý

1. Montajdy symdar men kabelder týraly túsinik
Montajdy symdar men kabelder elektrlik apparattarda jáne basqa elektrotehnıkalyq qondyrǵylarda túrli qosyndylardy jasaýǵa arnalǵan. Montajdy symdardyń jáne kabelderdiń toqótkizgish jelilerin ótkizgish mystan jasaıdy. Olar 1 symdy jáne kópsymdy bolýy múmkin.
Montajdy symdardyń jelileriniń qımasy 0. 05 - 2. 5 mm 2, kabeldiki - 0. 35 - 2. 5mm2. Jeliler sany 1 - den 52 - ge deıin. Joǵary qyzdyrýǵa tózimdi (200 - 220%) montajdy symdarda nıkeldengen mys jelilerin qoldanady.
Kabel (goll. kabel – kanat, sym arqan), elektrlik – syrty qorǵaǵysh qaptamamen qaptalǵan, bir nemese birneshe oqshaýlanǵan ótkizgishterden (tok ótkizetin talsymdardan) turatyn ótkizgish.
Kabel elektr energıasyn jáne sıgnaldardy qashyqtyqqa jetkizý úshin paıdalanylady. Kabeldiń qurylymy ony tartý (sý jáne jer astynda, aýada, zıandy ortada t. b.) jáne paıdalaný erekshelikterine qaraı ár túrli bolyp jasalady.
Kabel túrleri;
Kúshtik kabelder
Baqylaý kabelderi - basqarý, baqylaý jáne avtomattandyrylǵan tizbekter úshin arnalǵan.
Jyljymaly obektilerdi basqarý tizbekterinde kóp symdy, asa ıilgish nemese ıilgish mys talsymdar qoldanylady.
Arnaıy kabelder jarý jumystaryna arnalǵan kabelder jáne taǵy basqalar bolyp bólinedi. Bul kabelderdi geologıalyq, geodezıalyq jumystarda paıdalanady.
Baılanys kabelderi qoldaný aımaǵyna qaraı magıstraldy, oblys ishilik, qalaaralyq jáne sý ishilik dep bólinedi.
Aqparat kabelderi - antena, telefon, kompúter kabelderi jatady.
Jaryqty – dıodty kabelder - kúshtik kabeldiń óte qyzyqty túri. Móldir ashyq qappen qaptalǵan oqshaýlamasy bar TPJ - nyń boıymen ár túrli jaryqty - dıod qosymsha symdar tizbektep jalǵanǵan bul kabeldermen tek qana dekoratıvti túrli - tústi sýretter, kartınalar salýǵa bolady ár túrli mehanızmderde jáne sahnalyq aparatýralardy qosqanda qoldanylady.
Kúshtik kabelder úlken óndiristerde qoldanylady
Brondalǵan kúshtik kabel
1 - Toq ótkizgish talsym
2 - Talsymdardyń
oqshaýlamasy
3 - Beldeýlik oqshaýlama
4 - Myryshtyq qabat
5 - Qorǵanystyq jabyn
Jeke myryshtalǵan domalaq talsymdary bar kúshtik
kabel

1 - Toq ótkizgish talsym
2 - Jartylaı ótkizetin
qaǵazdan jasalǵan ekran
3 - Qaǵaz - maıly oqshaýlama
4 - Jartylaı ótkizetin
qaǵazdan jasalǵan ekran
5 - Myryshtyq qabat
6 - Sińdirilgen kabeldik
jiptermen tolyqtyrý.
7 - Symdy bron
8 - Qorǵanys qabaty

1. Taqyrypshany bekitý
1. Kabelge anyqtama
2. Kabeldiń túrleri
2. Montajdy symdar men kabelderdiń markileri
Kóptegen kabelder men symdardyń oqshaýlamalyq qaby syrtqy mehanıkalyq áserden maqta mata órimmen qorǵalǵan bolady. Symdardyń salalarynyń jáne oqshaýlamamalyq qabynyń materıalyna qaraı markileıdi. Markini árippen jazady: APN, PRTO, PGV. Áripter mynany bildiredi:
A – alúmını sala(eger bul árip joq bolsa, onda mys salaly bolǵany); R – rezeńke oqshaýlamaly;
V – polıhlorvınıl oqshaýlamaly, N – naırıt oqshaýlamaly, P – sym, PP – jalpaq sym,
O – ózara oqshaýlanǵan symdardyń ortaq bir qaby bar; T – trýba ishimen júrgizýge arnalǵan sym; G – ıilgish sym; D – qos sym, Sh - baýsym
VVG - kúshtik kabel TPJ jáne PVH oqshaýlamasymen qaptalǵan, Salalary mys materıalynan jasalǵan, syrtqy qorǵanysy joq. Jıiligi 50 Gs, 600 - 1000 V kerneýdegi elektr togyn taratý jáne
jiberý úshin arnalǵan kúshtik kabel. 1 - den 5 - ke deıingi salalardan turady, Qımasynyń dıametri 1, 5 ten 240 mm2 deıin.
AVVG — kúshtik kabel TPJ jáne PVH oqshaýlamasymen qaptalǵan, salalary alúmını materıalynan jasalǵan, syrtqy qorǵanysy joq. Jıiligi 50 Gs, 600 - 1000 V kerneýdegi elektr togyn taratý jáne qoldaný úshin arnalǵan kúshtik kabel. 1 - den 5 - ke deıingi salalardan turady.
Qımasynyń dıametri 1, 5 ten 240 mm2 deıin.
VBBSHV — mys salaly brondalǵan kúshtik kabel. Kabeldiń salasy bir symdy nemese kóp symdy
bolyp keledi. 1 - den 5 - ke deıingi saladan turady. Qımasy 1, 5 mm2 – 240 mm2. TPJ - oqshaýlamasy bar,
syrtqy qaby bar, oqshaýlamamen kembrıktiń aralarynda PVH qoldanylady. Sodan keıin eki lentamen brondaıdy.
PP – Jalpaq sym, salasy bir symdy mystan jasalǵan. Oqshaýlamasy PVH - dan jáne syrtqy qabyǵy da PVH - dan jasalǵan. Salalarynyń sany 2 nemese 3, qımasynyń razmeri 1, 5 ten 6 mm2 deıin. Stasıonarlyq jaryqtaǵysh júıelerde, sonymen qatar jaryqtandyrýda, rozetkalardy montajdaýda qoldanyldy. Nomınaldyq kerneýi 250 V, jıiligi 50 Gs. - 15 ten +50 S deıingi aralyqta qoldanylady.
Maıysý radıýsy 10 desımetrden aspaý kerek.

2. taqyrypshany bekitý
Kabel markalaryn ajyrata bilý.

3. Symdardyń qımasyn esepteý
Qaýipsizdikti saqtaý úshin bizder kabeldiń nemese symnyń júktemege sáıkes kelýi úshin
symnyń qımasyn anyqtaýymyz kerek. Ol úshin symnyń nemese kabeldiń syrtqy qabyǵyn
ashyp, eger sym bir salaly bolsa, onda dıametrin myna formýlamen ólsheımiz:
S = P *d2 / 4 nemese S= 0. 8* d2 munda
S = symnyń qımasynyń aýdany, mm2
P = 3. 14
d = symnyń dıametri, mm2
Osy formýla boıynsha esep shyǵarý: symnyń dıametri d=1. 5, onda symnyń qımasy neshege teń:
S=0, 8 * d2 = 0, 8 * 1, 5 * 1, 5 = 1, 8 mm2
Eger sym kóp salalary bolsa, onda symnyń bólek - bólek aǵytyp, ishindegi salalaryn
sanaımyz da, ishindegi salanyń qımasynyń aýdany s, sodan keıin barlyq symnyń
qımasynyń aýdanyn S - ty anyqtaımyz. Barlyq symnyń salasynyń aýdandarynyń qosyndysyn qosyp, symnyń qımasyn tabýǵa bolady.

3 taqyrypshany bekitý.
Esep: bir symnyń ishinde 37 salasy bolsa, onda bir salasynyń qımasynyń dıametri
d = 0, 3 mm bolady. Symnyń bir salasynyń aýdany mynaǵan teń:
Sheshýi: s = 0. 8 * d2 =0. 8 * 0. 3 * 0. 3 = 0. 072 mm 2
Symnyń barlyq salalarynyń qımasynyń aýdany mynaǵan teń:
S = 37 * s = 37 * 0. 072 = 2. 66 mm 2

V. Úı tapsyrmasy:
_____ Internetten maqalalar jınap ákelý. J. Jánibekov. Elektrmonter. 27 bet
VI. Oqýshylardy baǵalaý.

Atyraý Indýstrıaldy koleji
Arnaıy pán muǵalimi Daýylbaeva Altynaı Orynǵalıqyzy