Elektrondy esepteýish mashınasynyń damý tarıhy
Almaty oblystyq №15 mektep - ınternatynyń
ınformatıka páni muǵalimi Baıǵazy Araı
Sabaqtyń taqyryby: EEM - niń damý tarıhy
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Oqýshylardy ET - ń damý tarıhymen onyń qurylýynyń negizgi prınsıpterimen jáne EEM - niń qoǵam ómirindegi rólin túsindirý týraly bilimderin damytý;
Damytýshylyq: Oqýshylardyń oılaý, este saqtaý jáne zeıindik qabiletterin damytý, pánge degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrý logıkalyq - abstraksıasyn damytý.
Tárbıelilik: Oqýshylardy tárbıelilikke, jan - jaqty bolýǵa, óz betimen jumys isteýge tárbıeleý, uqyptylyqqa, tıanaqtylyqqa úıretý.
Sabaqtyń túri: praktıkým elementteriniń kómegimen demonstrasıalaý, baıandaý arqyly túsindirý.
Sabaqtyń tıpi: Bilim, bilik daǵdyny damytý
Sabaqtyń ótý ádisi: kórnekilik ádisi, suraq jaýap ádisi.
Sabaqtyń kórnekiligi: kompúterler, ınteraktıvti taqta, Prezentasıa, plakattar.
Oqytý formalary: jeke, toptyq jáne ujymdyq.
Sabaqtyń barysy:
Oqytý úrdisiniń mańyzdylyǵy:
1. Uıymdastyrý kezeńi: Oqýshylardy túgeldeý, sabaqqa daıyndyqtaryn tekserý. Qural - jabdyqtaryn tekserý.
2. Ótken taqyryp boıynsha bilimdi júıelep, bekitý. (Slaıd)
Sálemetsizderme, búgingi elektrondy esepteýish mashınasynyń damý tarıhy atty murajaıǵa qosh keldińizder!!! Búgingi bizdiń murajaıǵa sonaý Almaty oblystyq
№ 15 mektep - ınternatynyń 7 - synyp oqýshysy Erasyl kelip otyr. Erasyl osy murajaıǵa qazirgi bizdiń paıdalanyp júrgen derbes kompúterlerimizdiń qalaı damyǵany týrasynda bilý maqsatynda kelip otyr.
Endi Erasylǵa tómende otyrǵan murajaı qyzmetkerleri Sıqyrly bólmedegi sıqyrly aspaptar týraly túsindirip ketsek.
Sıqyrly bólme:
Eń erte zamanǵy jáne bárimizge belgili esepteý quraly esepshot bolyp atalady. Derekterge qaraǵanda, esepshottyń jasy 2000 – 5000 jyldar shamasynda, al paıda bolǵan jeri ertedegi Qytaı nemese ertedegi Egıpet, tipti ejelgi Gresıa bolýy da múmkin. Bul sanaý quralyn grekter men Batys Eýropalyqtar “abak” dep, qytaılyqtar “sýan - pan”, japondyqtar “serobán” dep ataǵan.
Esepshot Reseıde XVI – XVIII ǵasyrlarda paıda bolǵan.
4. Sabaqty bekitý.
I top - Vırýstar, paıda bolý sebebi, túrleri, zıany
II top - Antıvırýstyq programmalar, túrleri, qyzmeti
Logarıfm syzǵysh
XVIII ǵasyrdyń basynda shotlandıalyq matematık Djon Neper logarıfm túsinigin engizdi jáne óziniń logarıfm kestesin jarıalady. Eki ǵasyr boıy ár eldiń oqymystylary logarıfm fýnksıasynyń negizinde jasalǵan esepteý quralyn jetildirýmen shuǵyldandy. 1761 jyl D ROBERTSON. Anglıa
1642 jyl Blez Paskal 10 razrádty sandarmen arıfmetıkalyq amaldardy mehanıkalyq túrde oryndaıtyn qosý mashınasyn qurastyrdy. (fransıa)
Leıbnıs oılap tapqan arıfmometr 1694j Germanıa
1833 jyl baǵdarlama arqyly basqarylatyn analıtıkalyq BEBBIDJ mashınasynyń jobasy jasaldy. (anglıa)
1846 jyly BEBBIDJ mashınasyna baǵdarlama jazǵan
birinshi baǵdarlamalaýshy ADA LAVLEIS
1887 jyly German HOLERIT esepshi perforasıalyq mashına qurastyrdy. Holerıt kompúter shyǵaratyn İVM fırmasynyń negizin qalady. (Amerıka)
1944j MARK - 1 avtomatty esepteýish mashınasy qurastyryldy.
(Govard Aıken Amerıka)
Birinshi elektrondy esepteýish mashına 1946 jyly AQSH – tyń Pensılvan ýnıversıtetinde jasaldy, ony ENIAC dep atady.
Jalpy túrde mýzeı qyzmetkerleri Qýanyshqa sıqyrly bólmedegi sıqyrly aspaptarmen tanystyryp ótti. Endi mýzeı qyzmetkerleri óz bólimderine baryp, óz bólimderindegi elektrondy esepteýish mashınasynyń tórt býyny týraly tujyrymdyq karta jasap jalpy túrde túsindirip ótse.
İ býyn: 1940 - 1955jj Elementik bazasy ELEKTRONDYQ SHAMDAR.
İİ býyn: 1955 - 1963jj Elementik bazasy Jartylaı ótkizgishter, tranzıstorlar.
İİİ býyn 1964 - 1976jj Elementik bazasy Integraldyq shemalar.
IV býyn: 1977j - qazirgi kez Elementik bazasy MIKROPROSESORLAR.
Tórt býyn boıynsha elektrondy esepteýish mashınalarynyń damý tarıhy týraly kartasy.
Tórt býyn jalpy túrde túsindirildi endi biz bolashaqqa saıahattap kóreıik ıaǵnı besinshi býynda V býyn Aldaǵy ýaqytta bolady, Sıpattamasy: Jasandy ıntellekt. Qarym – qatynas tili tabıǵı tilge jaqyn til bolyp esepteledi.
Jasandy ıntellekt – bul model men tıisti baǵdarlamalyq quraldar jasaıtyn, EVM kómegimen semantıkaǵa (maǵyna problemasyna) júginý talap etiletin úrdiste esepteý sıpatyndaǵy emes shyǵarmashylyq mindetterdi sheshýge múmkindik beretin ǵylymı - zertteý baǵyty.
JI salasyndaǵy zertteý 30 jyl boıy júrgizilýde.
JI salasynda jumystyń bastalýyn EVM - niń jasalýynan dep esepteıdi, ol adamzattyń oılaý qabiletiniń úderisin qaıtalaýy (ımıtasıalaýy) tıis boldy.
60 - shy jyldardyń aıaǵynda JI - diń mindetterin ádistemelik sheshý ózgerdi, ıaǵnı adamnyń oılaý tásilderi ımıtasıasynyń ornyna adamzat mindetterin sheshýge qabiletti baǵdarlamalar ázirleý bastaldy, biraq bul mashınalyq - baǵyttaýshy ádisteriniń bazasynda júzege asty.
Bul kezeńniń synaq polıgony sheshimi qıyn túıinder men oıyndar boldy. Bul sheshimderdi izdestirýdiń tuıyqtyǵymen jáne sheshimdi izdestirýdiń óte kúrdeli strategıasyn modeldeý múmkindigimen túsindiriledi. Sonymen bir mezgilde JI - di jasandy ortadan aqıqatqa alyp shyǵýǵa talpynys jasalady. Syrtqy dúnıeni modeldeý problemasy paıda boldy. Bul ıntegraldy robottardyń paıda bolýyna ákeldi, bul bastapqyda tehnologıalyq úderisterge belgili bir operasıalardy oryndaýǵa, adamǵa óte qaýipti ortada jumys isteýge tıis boldy. Robottardyń paıda bolýyna oraı onymen áreketterdi qalyptastyrýdyń fýnksıasyn júzege asyrýǵa, olar arqyly syrtqy orta týraly aqparat qabyldaýǵa nazar erekshe mán berildi. Robottardyń paıda bolýy JI - ge zertteýlerdiń ekinshi satysy dep esepteledi.
Eger JI - di qoldaný salasy jasalǵan úlgiler boıynsha qaraıtyn bolsa, onda olar bylaısha ornalasqan bolar edi:
Medısınalyq dıagnostıka, oqý, keńes berý,
JI - di jobalaý.
Ártúrli salalarda mindetterdi sheshý boıynsha paıdalanýshylarǵa kómek kórsetý.
Avtomattyq baǵdarlamalaý. PO sapasyna tekserý men taldaý.
Óte úlken ıntegraldy shemalardy jobalaý.
Qondyrǵylardy jóndeý boıynsha tehnıkalyq dıagnostıka jáne usynystamalardy jasaý.
Ártúrli pándik salalarda josparlaý jáne málimetterdi taldaý, onyń ishinde statısıkalyq ádister negizinde.
Geologıalyq málimetterdi ınterpretasıalaý jáne paıdaly qazbalardyń tabylýy boıynsha usynystamalar.
JI - diń alǵashqy úlgileri, ázirleýdiń eńbek syıymdylyǵy boıynsha, 20 - 30 adam/jyldy qamtıdy. Ázirleýshiler ujymyna kirgender: pándik sala sarapshylary, bilimge qatysty ınjenerler nemese JI jobalaýshylary, baǵdarlamashylar. JI jobalaýynda dástúrli aqparattyq júıelerdi jobalaýdan eleýli erekshelikteri bar. Bul JI - de “bilim” uǵymynyń, al dástúrli júıede “málimet” uǵymynyń paıdalanýymen túsindiriledi.
JI paıda bolýymen baılanysty jańa ǵylymı pán - ınjenerlik bilimder paıda boldy.
Sergitý sáti: Esepshot pen kompúterdiń aıtysy.
Esepshot
Meniń atym «Esepshot» - dep atalady,
Bas barlar menen – daǵy bata alady.
Ákeń, apań paıdalanǵan bári de,
Shyǵarylmaı qaı esep jata alady.
Kompúter
Buryn týǵan aǵasyń óziń maǵan,
Adamǵa ebim jaıly, men de jaǵam.
Dáldikpen shyǵaramyn esebińdi,
Kim bar eken teńesetin munda maǵan
Esepshot:
Jyldamsyń sen, ári dálsiń, talasym joq,
Meniń de bul ómirden alasym kóp.
Oılandyram adamdy bir sátke men,
Sol úshin de ár kez meniń kóńilim toq.
Kompúter:
Esepten de asady, ónerlimin
Ekranda kórseter ónerliniń.
Ne kerektiń bárin men oryndaımyn,
Bar ma eken bul ómirde meniń teńim..
Esepshot:
Bes aspapsyń oǵan da talasym joq,
İsińe árkimniń de kóńili toq.
Jaryq bolmaı qalǵanda aýylymda,
Kúniń bolmaı qalady, qadiriń joq.
Kompúter:
Jaryqty aıtyp aldyma tarta berme,
Baı elim shuqytpaıdy meni kózge.
2030 - da murajaıdyń tóri bolar,
Tabylmas sizge oryn odan ózge.
Esepshot:
Sýret salyp, kitap jazyp júre ber,
Bul ómirdiń ózgerisin kóre ber.
Qolqanaty bola bilgen balany,
O jaratqan, qashanda óziń jebeı kór!
Kompúter:
Aǵa bolyp, ata bolǵan áýelden,
Bir ózińdi shyǵarmaımyz sanadan.
Atań seniń kim edi dep surasa,
«Esepshot» dep jaýap berem árqashan
5. Qorytyndy.
Refleksıa
Ne bildim?, ne úırendim?, neni bilgim keledi?.
6. Úıge tapsyrma berý: Ár oqýshy eski kompúter túrlerin jańashyl kompúter túrlerimen salystyryp kelý.
ınformatıka páni muǵalimi Baıǵazy Araı
Sabaqtyń taqyryby: EEM - niń damý tarıhy
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Oqýshylardy ET - ń damý tarıhymen onyń qurylýynyń negizgi prınsıpterimen jáne EEM - niń qoǵam ómirindegi rólin túsindirý týraly bilimderin damytý;
Damytýshylyq: Oqýshylardyń oılaý, este saqtaý jáne zeıindik qabiletterin damytý, pánge degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrý logıkalyq - abstraksıasyn damytý.
Tárbıelilik: Oqýshylardy tárbıelilikke, jan - jaqty bolýǵa, óz betimen jumys isteýge tárbıeleý, uqyptylyqqa, tıanaqtylyqqa úıretý.
Sabaqtyń túri: praktıkým elementteriniń kómegimen demonstrasıalaý, baıandaý arqyly túsindirý.
Sabaqtyń tıpi: Bilim, bilik daǵdyny damytý
Sabaqtyń ótý ádisi: kórnekilik ádisi, suraq jaýap ádisi.
Sabaqtyń kórnekiligi: kompúterler, ınteraktıvti taqta, Prezentasıa, plakattar.
Oqytý formalary: jeke, toptyq jáne ujymdyq.
Sabaqtyń barysy:
Oqytý úrdisiniń mańyzdylyǵy:
1. Uıymdastyrý kezeńi: Oqýshylardy túgeldeý, sabaqqa daıyndyqtaryn tekserý. Qural - jabdyqtaryn tekserý.
2. Ótken taqyryp boıynsha bilimdi júıelep, bekitý. (Slaıd)
Sálemetsizderme, búgingi elektrondy esepteýish mashınasynyń damý tarıhy atty murajaıǵa qosh keldińizder!!! Búgingi bizdiń murajaıǵa sonaý Almaty oblystyq
№ 15 mektep - ınternatynyń 7 - synyp oqýshysy Erasyl kelip otyr. Erasyl osy murajaıǵa qazirgi bizdiń paıdalanyp júrgen derbes kompúterlerimizdiń qalaı damyǵany týrasynda bilý maqsatynda kelip otyr.
Endi Erasylǵa tómende otyrǵan murajaı qyzmetkerleri Sıqyrly bólmedegi sıqyrly aspaptar týraly túsindirip ketsek.
Sıqyrly bólme:
Eń erte zamanǵy jáne bárimizge belgili esepteý quraly esepshot bolyp atalady. Derekterge qaraǵanda, esepshottyń jasy 2000 – 5000 jyldar shamasynda, al paıda bolǵan jeri ertedegi Qytaı nemese ertedegi Egıpet, tipti ejelgi Gresıa bolýy da múmkin. Bul sanaý quralyn grekter men Batys Eýropalyqtar “abak” dep, qytaılyqtar “sýan - pan”, japondyqtar “serobán” dep ataǵan.
Esepshot Reseıde XVI – XVIII ǵasyrlarda paıda bolǵan.
4. Sabaqty bekitý.
I top - Vırýstar, paıda bolý sebebi, túrleri, zıany
II top - Antıvırýstyq programmalar, túrleri, qyzmeti
Logarıfm syzǵysh
XVIII ǵasyrdyń basynda shotlandıalyq matematık Djon Neper logarıfm túsinigin engizdi jáne óziniń logarıfm kestesin jarıalady. Eki ǵasyr boıy ár eldiń oqymystylary logarıfm fýnksıasynyń negizinde jasalǵan esepteý quralyn jetildirýmen shuǵyldandy. 1761 jyl D ROBERTSON. Anglıa
1642 jyl Blez Paskal 10 razrádty sandarmen arıfmetıkalyq amaldardy mehanıkalyq túrde oryndaıtyn qosý mashınasyn qurastyrdy. (fransıa)
Leıbnıs oılap tapqan arıfmometr 1694j Germanıa
1833 jyl baǵdarlama arqyly basqarylatyn analıtıkalyq BEBBIDJ mashınasynyń jobasy jasaldy. (anglıa)
1846 jyly BEBBIDJ mashınasyna baǵdarlama jazǵan
birinshi baǵdarlamalaýshy ADA LAVLEIS
1887 jyly German HOLERIT esepshi perforasıalyq mashına qurastyrdy. Holerıt kompúter shyǵaratyn İVM fırmasynyń negizin qalady. (Amerıka)
1944j MARK - 1 avtomatty esepteýish mashınasy qurastyryldy.
(Govard Aıken Amerıka)
Birinshi elektrondy esepteýish mashına 1946 jyly AQSH – tyń Pensılvan ýnıversıtetinde jasaldy, ony ENIAC dep atady.
Jalpy túrde mýzeı qyzmetkerleri Qýanyshqa sıqyrly bólmedegi sıqyrly aspaptarmen tanystyryp ótti. Endi mýzeı qyzmetkerleri óz bólimderine baryp, óz bólimderindegi elektrondy esepteýish mashınasynyń tórt býyny týraly tujyrymdyq karta jasap jalpy túrde túsindirip ótse.
İ býyn: 1940 - 1955jj Elementik bazasy ELEKTRONDYQ SHAMDAR.
İİ býyn: 1955 - 1963jj Elementik bazasy Jartylaı ótkizgishter, tranzıstorlar.
İİİ býyn 1964 - 1976jj Elementik bazasy Integraldyq shemalar.
IV býyn: 1977j - qazirgi kez Elementik bazasy MIKROPROSESORLAR.
Tórt býyn boıynsha elektrondy esepteýish mashınalarynyń damý tarıhy týraly kartasy.
Tórt býyn jalpy túrde túsindirildi endi biz bolashaqqa saıahattap kóreıik ıaǵnı besinshi býynda V býyn Aldaǵy ýaqytta bolady, Sıpattamasy: Jasandy ıntellekt. Qarym – qatynas tili tabıǵı tilge jaqyn til bolyp esepteledi.
Jasandy ıntellekt – bul model men tıisti baǵdarlamalyq quraldar jasaıtyn, EVM kómegimen semantıkaǵa (maǵyna problemasyna) júginý talap etiletin úrdiste esepteý sıpatyndaǵy emes shyǵarmashylyq mindetterdi sheshýge múmkindik beretin ǵylymı - zertteý baǵyty.
JI salasyndaǵy zertteý 30 jyl boıy júrgizilýde.
JI salasynda jumystyń bastalýyn EVM - niń jasalýynan dep esepteıdi, ol adamzattyń oılaý qabiletiniń úderisin qaıtalaýy (ımıtasıalaýy) tıis boldy.
60 - shy jyldardyń aıaǵynda JI - diń mindetterin ádistemelik sheshý ózgerdi, ıaǵnı adamnyń oılaý tásilderi ımıtasıasynyń ornyna adamzat mindetterin sheshýge qabiletti baǵdarlamalar ázirleý bastaldy, biraq bul mashınalyq - baǵyttaýshy ádisteriniń bazasynda júzege asty.
Bul kezeńniń synaq polıgony sheshimi qıyn túıinder men oıyndar boldy. Bul sheshimderdi izdestirýdiń tuıyqtyǵymen jáne sheshimdi izdestirýdiń óte kúrdeli strategıasyn modeldeý múmkindigimen túsindiriledi. Sonymen bir mezgilde JI - di jasandy ortadan aqıqatqa alyp shyǵýǵa talpynys jasalady. Syrtqy dúnıeni modeldeý problemasy paıda boldy. Bul ıntegraldy robottardyń paıda bolýyna ákeldi, bul bastapqyda tehnologıalyq úderisterge belgili bir operasıalardy oryndaýǵa, adamǵa óte qaýipti ortada jumys isteýge tıis boldy. Robottardyń paıda bolýyna oraı onymen áreketterdi qalyptastyrýdyń fýnksıasyn júzege asyrýǵa, olar arqyly syrtqy orta týraly aqparat qabyldaýǵa nazar erekshe mán berildi. Robottardyń paıda bolýy JI - ge zertteýlerdiń ekinshi satysy dep esepteledi.
Eger JI - di qoldaný salasy jasalǵan úlgiler boıynsha qaraıtyn bolsa, onda olar bylaısha ornalasqan bolar edi:
Medısınalyq dıagnostıka, oqý, keńes berý,
JI - di jobalaý.
Ártúrli salalarda mindetterdi sheshý boıynsha paıdalanýshylarǵa kómek kórsetý.
Avtomattyq baǵdarlamalaý. PO sapasyna tekserý men taldaý.
Óte úlken ıntegraldy shemalardy jobalaý.
Qondyrǵylardy jóndeý boıynsha tehnıkalyq dıagnostıka jáne usynystamalardy jasaý.
Ártúrli pándik salalarda josparlaý jáne málimetterdi taldaý, onyń ishinde statısıkalyq ádister negizinde.
Geologıalyq málimetterdi ınterpretasıalaý jáne paıdaly qazbalardyń tabylýy boıynsha usynystamalar.
JI - diń alǵashqy úlgileri, ázirleýdiń eńbek syıymdylyǵy boıynsha, 20 - 30 adam/jyldy qamtıdy. Ázirleýshiler ujymyna kirgender: pándik sala sarapshylary, bilimge qatysty ınjenerler nemese JI jobalaýshylary, baǵdarlamashylar. JI jobalaýynda dástúrli aqparattyq júıelerdi jobalaýdan eleýli erekshelikteri bar. Bul JI - de “bilim” uǵymynyń, al dástúrli júıede “málimet” uǵymynyń paıdalanýymen túsindiriledi.
JI paıda bolýymen baılanysty jańa ǵylymı pán - ınjenerlik bilimder paıda boldy.
Sergitý sáti: Esepshot pen kompúterdiń aıtysy.
Esepshot
Meniń atym «Esepshot» - dep atalady,
Bas barlar menen – daǵy bata alady.
Ákeń, apań paıdalanǵan bári de,
Shyǵarylmaı qaı esep jata alady.
Kompúter
Buryn týǵan aǵasyń óziń maǵan,
Adamǵa ebim jaıly, men de jaǵam.
Dáldikpen shyǵaramyn esebińdi,
Kim bar eken teńesetin munda maǵan
Esepshot:
Jyldamsyń sen, ári dálsiń, talasym joq,
Meniń de bul ómirden alasym kóp.
Oılandyram adamdy bir sátke men,
Sol úshin de ár kez meniń kóńilim toq.
Kompúter:
Esepten de asady, ónerlimin
Ekranda kórseter ónerliniń.
Ne kerektiń bárin men oryndaımyn,
Bar ma eken bul ómirde meniń teńim..
Esepshot:
Bes aspapsyń oǵan da talasym joq,
İsińe árkimniń de kóńili toq.
Jaryq bolmaı qalǵanda aýylymda,
Kúniń bolmaı qalady, qadiriń joq.
Kompúter:
Jaryqty aıtyp aldyma tarta berme,
Baı elim shuqytpaıdy meni kózge.
2030 - da murajaıdyń tóri bolar,
Tabylmas sizge oryn odan ózge.
Esepshot:
Sýret salyp, kitap jazyp júre ber,
Bul ómirdiń ózgerisin kóre ber.
Qolqanaty bola bilgen balany,
O jaratqan, qashanda óziń jebeı kór!
Kompúter:
Aǵa bolyp, ata bolǵan áýelden,
Bir ózińdi shyǵarmaımyz sanadan.
Atań seniń kim edi dep surasa,
«Esepshot» dep jaýap berem árqashan
5. Qorytyndy.
Refleksıa
Ne bildim?, ne úırendim?, neni bilgim keledi?.
6. Úıge tapsyrma berý: Ár oqýshy eski kompúter túrlerin jańashyl kompúter túrlerimen salystyryp kelý.
You Might Also Like
