InfoHub Logo

Fızıka pániniń muǵalimi Ermekova Aıdana

Fızıka 9 synyp
Cabaqtyń taqyryby: Energıa. Energıanyń saqtalý jáne bir túrden ekinshi túrge aınalý zańy.
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Oqýshynyń óz betinshe jumys isteı alý múmkindigin damytý, oqý materıalyn óńdeýdiń jekelengen tásilderi arqyly jumys isteı bilýge úıretý.
Damytýshylyq: Este qaldyrý, shapshań oılaý qabiletterin damytý.
Tárbıelik: Ǵylymı dúnıetanymyn arttyrý, alǵan bilimdi ómirde paıdalana bilý, óz betinshe izdenýge daǵdylandyrý, eńbekke baýlý, ǵylymǵa qyzyǵýshylyǵyn arttyrý.
Sabaqtyń túri: Jańa bilimdi meńgertý
Sabaqtyń tıpi: Jańa bilim negizderin qalyptastyrý
Sabaqtyń ádisi: túsindirmeli, suraq - jaýap
Sabaqtyń kórnekiligi: formýlalar, slaıdtar, syzbalar, t. b

Sabaqtyń barysy:
I. Uıymdastyrý kezeńi.
II. Úı tapsyrmasyn suraý.
1. Zymyran qalaı qozǵalady?
2. Reaktıvti qozǵalys degenimiz ne?
3. Reaktıvti qozǵalysqa mysaldar keltir?
4. Reaktıvti qozǵalys jyldamdyǵy qandaı shamalarǵa baılanysty?
5. Ǵaryshty zertteýdegi qandaı shamalarǵa baılanysty?

 Qyzyǵýshylyqty oıatý
metal shardyń joǵarydan tómen túsip kele jatqan sýreti kórsetiledi.
Tapsyrma: Deneniń kúıi, jaǵdaıy qalaı ózgeredi?
Serippege ilingen júktiń qozǵalysy.

III. Jana sabaqty túsindirý
Energıa – deneniń kúıin sıpattaıtyn fızıkalyq, skalárlyq shama. Adamnyń kúıi týraly aıtqanda, onyń qan qysymy, temperatýrasy, sıaqty, t. b. belgili bir ýaqyt mezetindegi jalpy jaǵdaıyn sıpattaıtyn málimetter týraly sóz etemiz.

Kúı - deneniń berilgen ýaqyt mezetindegi jaǵdaıy.
Mehanıkada deneniń mehanıkalyq kúıi sóz bolady. Ony kórsetý úshin 2 máselege toqtalýymyz kerek:
1. deneniń berilgen ýaqyt mezetindegi orny
2. deneniń qalaı qozǵalatynyn sıpattaı alýymyz kerek.
Olaı bolsa, bul - núkteniń qaısybir ýaqyt mezetindegi koordınatalary men jyldamdyǵyn kórsetý degen sóz. Bular kúı parametrlerine jatady.
Deneniń nemese núkteniń mehanıkalyq kúıin sıpattaıtyn shama - mehanıkalyq energıa dep atalady.

Mehanıkalyq energıa dep deneniń mehanıkalyq jumys isteı alý qabiletin aıtady.
Energıanyń ólshem birligi – (E) Djoýl(Dj)

 Qozǵalystaǵy deneniń energıasy - kınetıkalyq energıa dep atalady.
 Denelerdiń ózara árekettesýine nemese dene bólshekteriniń óz ara ornalasýyna baılanysty energıa - potensıaldyq energıa dep atalady.
Bir – birimen ózara árekettesetin denelerdiń ár kınetıkalyq, ári potensıalyq energıasy bolady. Mundaı deneler tuıyq júıe dep atalady. Soqtyǵysqan sharlardyń, «JJS - Jer», serippege ilingen júktiń terbelisi, joǵary laqtyrylǵan shardyń joǵary - tómen qozǵalýy kezindegi energıanyń túrlenýin mysalǵa qarastyrýǵa bolady( sýret boıynsha).
Júıeniń tolyq energıasy turaqty bolady.