InfoHub Logo

Qazaq tili
Taqyryby: Kirme sózder. Kónergen sózder
Leksıkalyq taqyryp: «Qazaq halqynyń qonaqjaılyǵy»
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdiligi: stýdentterge kirme jáne kónergen sózderdi qaıtalatý jáne qazaq halqynyń qonaqjaılyǵy jaıly maǵlumat berý.
Damytýshylyǵy: qazaq halqynyń qonaqjaılyǵy týraly maǵlumat bere otyryp, qazaq halqynyń qonaq kútý salty men ádep - ǵuryptaryn stýdentterge tereń meńgertý, sóz saptaý, sóılem qurastyrý daǵdylaryn jetildirý. Stýdentter boıynda oı erkindigin qalyptastyrý. Baǵyt - baǵdar bere otyryp, ózdiginen jumys isteýge, izdený barysynda shapshańdyq tanytýǵa mashyqtandyrý.
Tárbıeligi: halyqtyq salt - sana men halyqtyq tálim – tárbıe berý. Uqyptylyqqa, saýattylyqqa úırete otyryp, adamdarmen durys qarym - qatynas jasaýǵa, til tabysa bilýge úıretý, meıirimdilikke shaqyrý.
Oqytý ádis - tásilderi: túsindirý, mánerlep oqý, suraq - jaýap, pikirlesý.
Sabaq túri: dástúrli sabaq, jańa bilimdi qalyptastyrý
Sabaq tıpi: aralas sabaq
Pánaralyq baılanysy: orys tili, tarıh, qazaq ádebıeti, ózin - ózi taný
Oqytý quraldary: ınterbelsendi taqta, noýtbýkter, sýretter, beıne jazba, slaıdtar.
Paıdalanylǵan ádebıetter: Q. Ibragımov, B. Bazargalıeva. Qazaq tili Almaty - 2006, Q. Ibragımov Qazaq tili Almaty - 2011, F. Orazbaev, T. Aıapova, J. Nursýltanqyzy. Qazaq tili (jattyǵýlar jınaǵy), Almaty - 2007

1. Uıymdastyrý kezeńi: 3 mın.
2. Ótken taqyrypty qaıtalaý: 25 mın.
3. Jańa taqyrypty túsindirý: 40 mın.
4. Jańa sabaqty bekitý: 10 mın.
5. Qorytyndy sóz: 5 mın
4. Baǵalarǵa túsinik berý: 2 mın.
5. Úı tapsyrmasy: 5 mın.

Sabaq barysy:
I. Uıymdastyrý kezeńi:
- amandasý
- stýdentterdiń qatysýyn túgendeý jáne aýdıtorıanyń daıyndyǵyn tekserý

İİ. Ótken taqyrypty qaıtalaý
Ótken sabaqtyń taqyrybyn pysyqtaý (noýtbýkte my test baǵdarlamasy arqyly):
Test suraqtary:
1. Belgili bir aımaqta qoldanylatyn sózderin ne deıdi?
a) Kónergen sóz
b) Dıalekt sóz
c) Termın sóz
d) Kirme sóz
e) Kásibı sóz

2. Lıngvısıkalyq termındi tabyńyz
a) Sáýegeı
b) Juldyz joramal
c) Jedel járdem
d) Medbıke
e) Fonetıka

3. Termınge tán eń basty belgi ne?
a) Kóp maǵynaly
b) Jalpy halyqqa túsinikti
c) Dara maǵynaly
d) Belgili aımaqqa qoldanylady
e) Halyq arasynda jıi qoldanady

4. Internasıonaldyq termındi tabyńyz
a) Gramatıka
b) Ádebıet
c) Sóılem
d) Shyǵanaq
e) Úıkelis kúshi

5. Qaısysy neologızm bola alady?
a) Garantıa
b) Prosent
c) Fond
d) Nesıe
e) Import

6. Qaı qatar neologızmderge jatady?
a) Analız, skıdka
b) Klass, lampa
c) Sáýlet, paıyz
d) Gradýs, temperatýra
e) Handyq, barymta

7. Neologızm sózdi kórsetińiz.
a) Saılaý
b) Revolúsıa
c) Partıa
d) Qujat
e) Dýlyǵa

8. «Qıar» sóziniń dıalektisin tabyńyz
a) Bádiren
b) Raýǵash
c) Kámpıt
d) Ottyq
e) Kópshik

9. Fızıkalyq termınge jatatyn sózdi tabyńyz
a) Fonetıka
b) Dybys
c) Energıa
d) Ekologıa
e) Bıznes

10. «Pensıa» sóziniń neologızmin tabyńyz
a) Jarnama
b) Deldal
c) Keshen
d) Qujat
e) Zeınetaqy

Úıge berilgen tapsyrma «Biz qonaq kútemiz» taqyrybyna shaǵyn esse.
Jazyp kelgen esselerin stýdentter ornynan turyp, daýystap oqıdy.
Jaǵdaıatqa baılanysty dıalogtar:
Týǵan kúnde qonaq kútý.
Naýryz meıramynda qonaq kútý.
Kútpegen qonaqty kútý

IIİ. Jańa sabaq barysy:
Jańa taqyryp: Kirme sózder. Kónergen sózder
Leksıkalyq taqyryp: «Qazaq halqynyń qonaqjaılyǵy»
Kirme sóz – ana tilimizge shet tilinen engen sózder.
Mysaly: arab tili: qalam, ǵylym, otan, muǵalim, t. b.
parsy tili: taqta, dos, nan, apta, t. b.
orys tili: parta, kıno, sırk, t. b.
Kirme sózderdiń kópshiliginde býyn úndestigi saqtalmaı, daýysty dybystary jýan - jińishke bolyp aralasyp kele beredi.
Kirme sózder – tildiń sózdik quramyn baıytatyn tásilderdiń biri
Kónergen sózder – qazirgi ýaqytta qoldanystan shyǵyp qalǵan nemese maǵynasy eskirgen sózder. Onyń eki túri bar: arhaızmder jáne ıstorızmder
Arhaızm - ár halyqtyń turmys - tirshiligine, dúnıetanymyna baılanysty ár dáýirde ózgerip, ár túrli basqasha sózdermen aýysyp otyratyn, ıaǵnı qazir basqasha atalatyn uǵymnyń burynǵy ataýy bolatyn sózder