InfoHub Logo

Tehnologıa páni muǵalimi: Baqyt Mataeva
Sabaq № 2
Sabaqtyq taqyryby: Ettiń taǵamdyq qunarlylyǵy. Birinshi tamaqtardy daıyndaý tehnologıasy. Kójeniń túrleri. Óndiris faktorlary.
Sabaqtyń maqsaty:
- oqýshylarǵa ettiń taǵamdyq qunarlylyǵy týraly jalpy túsinik berý, alǵan bilimderin jetildirý.
- teorıalyq bilimderin saramandyq jumys kezinde qoldana bilýge úıretý, oqýshylardy óz betinshe izdenýge daǵdylandyrý, oı - órisin damytý;
- oqýshylardy úıden óz betimen jumys jasaýǵa qyzyqtyrý, uqyptylyqqa, eńbeksúıgishtikke, estetıkalyq talǵamdylyqqa tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: aralas
Sabaqtyń ádisi: túsindirmeli - sýretti, bekitý, áńgimelesý.
Sabaqtyq kórnekiligi: sýretter, qunarlylyǵy, reseptýrasy, nusqaýlyq, qosymsha maǵlumattar, suraqtar

Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi
İİ. Jańa sabaq
İ. Ettiń taǵamdyq qunarlylyǵy. Qolda ósirilgen maldyń etinde orta eseppen 52, 8 - 73, 7 paıyz – sý, 15 - 20 paıyz – belok, 5, 8 – 29, 4 paıyz – maı, 0, 8 – 1, 1 paıyz – kúl, qus etinde 50 – 64, 4 paıyz sý, 18, 2 – 19, 8 paıyz – belok, 15, 5 – 31, 2 paıyz – maı, 0, 9 – 1, 1 paıyz – kúl bolady. Árbir mal túligi etiniń bir - birinen aıyrmashylyǵy bıohımıalyq quramy men dáminde. Sıyr etinde gıstamın kóp, mal etine qaraǵanda, qus etinde kollagen, elastın az. Ol jeńil qorytylady. Ette tolyp jatqan mıneraldy zattar, atap aıtqanda, temir men dárýmender bar. Ásirese, baýyr temirge, A1, V2, V6, V12 dárýmenderine baı. Onyń ústine, óte mańyzdysy, ettiń quramyna ekstraktıvti dep atalatyn zattar kiredi, olar qaınatqan kezde sorpaǵa aýysady. Ekstraktıvti zattar tábetti qozdyrady, as qorytatyn sólderdiń bólinýin kúsheıtedi. Etti kóp jeý organızmde ekstraktıvti zattardy, atap aıtqanda, nesep qyshqylyn quraıtyn pýrın negizderin, sondaı - aq, azotty metabolızmniń túpki ónimderin kóbeıtip, aýyrtpalyq túsiredi. Jeńil dene eńbegimen shuǵyldanatyn eresek adamǵa aralas tamaqtanǵan rette, kúnine 150 - 200 gram et nemese et ónimin jeý jetkilikti.

Qorytý suraqtary:
• Ettiń quramyn atańdar?
• Etten jasalatyn ónimderdi atańdar?
• Syrbaz qýyrdaq degenimiz ne?
• Búıen degenimiz ne?
• Jaq et, urt et degenimiz ne?
• Kári jilik degenimiz ne?
• Moıyn omyrtqa degenimiz ne?

İİ. Birinshi taǵamdar. Kójeniń túrleri.
Birinshi taǵam dep biz kójelerdi ataımyz. Kóbinese kójeler ár túrli sorpada, qaınatpalarda daıyndalady. Al kójeniń qoıýyn kókónisterden, jarmadan, makaron ónimderden, burshaqtardan, jemis jıdekterden daıyndaıdy.

Ár ulttyq ashanasynda birinshi tamaqtardy ár túrli etip jasaıdy. Mysaly qazaq ulttyq ashanasynda birinshi tamaqtardy, negizinen, et sorpasynan ár túrli dámdeýish terdi qosyp daıyndaıdy. Kóbine kójelerge qoldan jasalǵan kespelerdi qosady. Barlyq kójelerge askók seýip bezendiredi. Ol kójeniń dámin jaqsartady. Kójelerdiń daıyndaý tásiline qaraı kelesi top bolyp bólinedi – qospa kóje, ezbe kóje, móldir kóje, sút kóje, salqyn kóje, erekshe top – tátti kóje. Temperatýrasyna qaraı kójelerdi ystyq kúıinde (70 - 80S ), jáne salqyn kúıinde (10 - 14 S) usynady. Ystyq kójeniń tobyna ezbe kóje kiredi (55 - 60S) usynady.

Sorpa daıyndaý tehnologıasy
- azyq - túlikti salqyn sýǵa salady;
- qaınatý ýaqytyn qadaǵalaý;
- qaınaý barysynda ettiń kóbigin alyp otyrý;
- bir qalypty qaınaýyn qadaǵalaý;
- daıyn bolýǵa 20 - 30 mınýt qalǵan kezde dámdeýish zattardy qosý;
- dámine qaraı tuz salyp, daıyn sorpany súzedi.
Baǵalaý. Sabaqqa qatysýlaryna baılanysty baǵalanady.

İİİ. E jáne QSN Óndiris faktorlary.
Óndirissiz ekonomıka joq jáne álemdik ekonomıkany taldamaı turyp, onyń negizi bolyp sanalatyn óndiris týraly túsinik bolý kerek. Materıaldyq ıgilikterdi óndirý — adam men tabıǵattyń ózara áreketin, sharýashylyq qyzmeti prosesindegi adamdar arasyndaǵy ózara áreketin kórsetetin adam ómiri men qoǵamnyń negizi.
Óndiris — adamdardyń maqsatty shekteýsiz qajettilikterin qanaǵattandyrýǵa baǵyttalǵan qyzmeti. Bul adamdardy — materıaldyq, áleýmettik, ıntellektýaldyq resýrstardy paıdalanýǵa ıtermeleıdi. Resýrstardyń shekteýliligi adam¬dar men qoǵamdy qanaǵattandyrý qajettilik¬terin tańdaýǵa ıtermeleıdi.