InfoHub Logo

Maqsaty: Qazaqstan elindegi Baıqońyr ǵarysh aılaǵynyń jáne ǵaryshker merekesine oraı Keńes úkimetiniń jáne qazaq elindegi tuńǵysh ǵaryshkerler týraly málimet berý

İ.Uıymdastyrý kezeńi
a)Oqýshylarmen amandasý
b)Oqýshylardy túgeldeý
v)Tárbıe saǵatynyń maqsatymen tanystyrý

İİ.Sabaqtyń barysy:

Osydan 46 jyl buryn – 1957 jyly 4 qazanda Baıqońyr ǵarysh aılaǵynan Spýtnık atty birinshi jasandy jer serigi ushyrylǵan bolatyn. Mereke sheńberinde birqatar úzdik qyzmetkerler kosmostyq tehnıkany ıgerý men ǵaryshtyq baǵdarlamalardy damytýda jetken tabystary úshin medaldar men eskertkish belgilermen marapattalatyn bolady.
Elimizdiń strategıalyq mańyzy zor nysany sanalatyn Baıqońyr ǵarysh kesheniniń tirshiligi jaldyq sıpat jaǵdaıyndaǵy ereksheliktermen tynystaýda. Reseıdiń quzyryndaǵy Baıqońyr qalasy men irgeles Tóretam kenti jáne Aqaı qystaǵyn qosa eseptegende bul óńirde elý myńnan astam Qazaqstan azamaty turady.
Keńes Odaǵynyń ǵaryshkeri Gagarın Iýrıı Alekseevıchtiń ómirinen syr shertsek.
Iýrıı Gagarın 1934 jyldyń 9 naýryz kúni Smolens oblysy, Gjatsk qalasynda dúnıege kelgen. ákesi Alekseı Ivanovıch, al anasy Anna Tımofeevna Gjatsk aýdanyna qarasty Klýshıno aýylynan, qarapaıym aýyl eńbekqorlary bolǵan. Olar Iýrııdi eńbeqorlyqqa tárbıelegen. Nemis basqynshylyǵynyń qıyn kezeńderin bastan ótkize otyryp Gagarın otbasy 1945 jyly Klýshıno aýylynan Gjatsk qalasyna qonys aýdarǵan.
1949 jyly mektepti bitire otyryp, osy jyly Lúbereskoe ýchılıshesine ushqysh mamandyǵy boıynsha tústi. Odan keıin Saratovskıı tehnıkýmyna oqýǵa túsedi. 1954 jyldyń 25 qazanynan bastap Saratovskoı aeroklýbynda jattyǵa bastaıdy.
1957 jyly Iýrıı Gagarın, Valentına Ivanovnamen úılenip, olardyń otbasynda Lena jáne Galá atty eki qyz tárbıeleıdi. 1959 jyly Iýrıı jańa ushqyshtar tehnıkasyna baılanysty ushqyshtar qataryna úmitker retinde ótinish - raport jazady. Jáne 18 jeltoqsanda Moskvanyń ortalyq ǵylymı - avıasıalyq gospıtalyna densaýlyǵyn tekserý úshin barady.

12 sáýir kúni Gagarın birinshi jerden ushýyn "Vostok" ǵarysh kemesinde bastady. Osy ǵaryshqa alǵash ushý oǵan Keńes Odaǵynyń Batyry ataǵyn alyp keldi. 1962 jyldyń 12 sáýirinen bastap 12 sáýir – ǵaryshkerler merekesi bolyp jarıalandy. 1964 jyly Keńes ǵarysh áskerleriniń komandıri bolyp bekidi.
1968 jyly 27 naýryzda Kırjachsk aýdanynyń Novoselovo aýylynyń mańyndaǵy jattyǵý kezinde qaıtys boldy. Kremlevsk jaryndaǵy Qyzyl alańda jerlengen.

Baıqońyr qalalyq Ózin-ózi basqarý qoǵamdyq keńesiniń janynan qurylǵan onomastıkalyq komısıanyń usynysymen qalalyq ákimshilik basshysy Aleksandr Mezensov Ulttyq ǵarysh agenttiginiń tóraǵasy, Qazaqstan men Reseı batyry, avıasıa general-leıtenanty, ǵaryshker ushqysh Talǵat Musabaevqa "Baıqońyr qalasynyń qurmetti azamaty" ataǵyn berý týraly sheshim qabyldady.
Qala basshysynyń sheshiminde: "Talǵat Musabaevtyń Baıqońyr qalasy men ǵarysh aılaǵynyń ekonomıkalyq, áleýmettik jáne rýhanı damýyna jáne ǵaryshty ıgerýge qosqan aıryqsha eńbegi atap kórsetildi".

Talǵat Musabaev "125 táýlikke sozylǵan óziniń alǵashqy ǵaryshqa ushý saparyn "Soıýz TM-19" júk kemesi men "Mır" orbıtalyq stansıasynyń bortınjeneri retinde 1994 jyldyń 1 shildesinen 4 qarashasy aralyǵynda jasady. Ol ekinshi ushý saparyn "Soıýz TM-27" júk kemesi men "Mır" orbıtalyq stansıasynyń komandıri retinde 1998 jyldyń 29 qańtary men 25 tamyzy aralyǵynda jasady. Úshinshi sapar 2001 jyldyń 28 sáýiri men 6 mamyry aralyǵynda ótti. Ol kezde T. Musabaev "Soıýz TM-32" júk kemesi men Halyqaralyq ǵarysh stansıasyna alǵashqy reseılik kelip-ketý ekspedısıasynyń komandıri bolǵan.

Qazaqtyń taǵy bir tuńǵysh ǵaryshkeri Toqtar Áýbákirov ómirine toqtalyp ótsek. 1991 j 2 qazanda Baıqońyr ǵarysh alańynan “Soıýz TM - 12” ǵarysh kemesimen ushyp, “ Mır” orbıtaldyq kompleksinde ózge ǵaryshkerlermen birge segiz táýlik boıy ǵylymı zertteý jumystaryn júrgizdi. 1992 j. sáýirinen — Qazaqstan Respýblıkasy qorǵanys memlekettik komıtetiniń tóraǵasynyń birinshi orynbasary, Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń ǵarysh ıgerý jóninde kómekshisi. Parlamentke saılanýdyń aldynda Qazaqstan Respýblıkasy Ulttyq aeroǵarysh agenttiginiń bas dırektory, Almaty qalasy. Qazaq KSR Joǵarǵy Keńesiniń 12 shaqyrylym depýtaty, QR Joǵarǵy Keńesiniń 13 shaqyrym depýtaty, Qazaqstan Respýblıkasynyń Parlamenti Májilisiniń 3-shi shaqyrylym depýtaty bolyp saılanǵan.