InfoHub Logo

Ǵundar tarıhy. Ǵun memleketiniń qalyptasýy.
Maqsaty: Qytaı derekterindegi ǵun týraly jazbalardy meńgertý, memlekettik qurylymy men taıpa birlestikteri týraly maǵlumat berý
Kútiletin nátıje: Qazaqstan terıtorıasyndaǵy memlekettik birlestikter týraly bilimderi tolyǵady, tarıhı tulǵalardy biledi.
Negizgi ıdeıalar - Oqýshylardyń toptarda jumys isteýi arqyly birin - biri oqytýyn qalyptastyrý.
- Tapsyrmalardy oryndaýda ómirdegi bilimimen biletinine súıený
- Óz betimen bilim alýshylyq qabiletin qalyptastyrý.
Oqytýda qoldanylatyn ádis - tásilder Oqytý men oqýdaǵy jańa tásilder (dıalogtyq), synı oılaý (toptyq, juptyq jumystar), semantıkalyq karta, toptastyrý
Negizgi derek kózder nemese resýrstar Ejelgi Qazaqstan tarıhy oqýlyǵy
Internet materıaldary. Qazaqstannyń tas dáýiri. Almaty 2008 j, muǵalimge arnalǵan nusqaýlyq (úshinshi deńgeı)
Uıymdastyrý
2 MIN İzgi armanyn, úmitin
Babalardyń jalǵaımyz!
Bilimniń kókjıeginde
Jalyndaımyz, samǵaımyz!- hormen aıtý
«KÓPİR» tapsyrmalary
(oqýshylar úıde oryndap, búgingi sabaqqa daıyndalyp keledi)
4 MIN İ - top
Qańly memleketi qaı ǵasyrda quryldy? B.. z. b. 3 - 2 ǵǵ
2. Qańlylar soǵys bola qalǵan jaǵdaıda qansha jaýynger jasaqtaı aldy? (120 myń
3. Qańly taıpalarynda bılik qandaı joldarmen qaldyryldy? (Ákeden balaǵa mura retinde)
4. Jetiasar mádenıeti qandaı ózen ańǵarynda ornalasqan? Qýańdarıa men Jańadarıa
İİ - top
1. 1. Qańlylardyń astanasy qalaı ataldy? (Bıtán)
2. Múlik teńsizdiginiń shyǵý sebebi nede? (áleýmettik jiktelý)
3. Qańlylardyń halqynyń sany qanshaǵa jetti? (600 myń adam ne 420 myń úı)
4. Qańlylar qandaı eldermen baılanys jasady? (Qytaı, Parfıa, Rım, Kavkaz)
İİİ - top
1. Qańlylar qandaı kúshterge sıyndy? (Tabıǵat kúshterine jáne ata - baba rýhyna)
2. Qańlylardyń arheologıalyq mádenıetteriniń biri. (Qaýynshy, Otyrar – Qarataý, Jetiasar )
3. Qańlylar men Úısinder arasyndaǵy soǵys qaı ǵasyrda boldy? (b. z. b I ǵas. ort)
4. B. z. b 46 - 36 jyldary qańlylardyń Qytaıǵa qarsy kómek kórsetken eli (Ǵundar)
Jańa taqyryp boıynsha tapsyrmalar
Teorıasy:
«BİLÝ»
(Kim? Ne? Neni? Qashan? Qandaı? Qalaı? Ne istedi?)
2 MIN
«Ǵun» sózi «Gýn rýn, hýnú» t. b. ataýlarymen belgili
Ǵun ataýy b. z. d III ǵ Qytaı derekterinde kezdesedi.
Qazaqstan jerine b. z. d. İǵ - ń sońy men I ǵ - da kelgen.
Halqy 1, 5 mln adam, 24 rýǵa bólingen. Olardy Shanúıdiń týysqandary basqardy.
Túmenbasylaryn shanúı taǵaıyndaǵan. Olardyń árqaısysynda myńnan ásker bolǵan. Ǵundardyń memleketi áskerı júıe boıynsha qurylǵan.
Ǵundardyń bılik júıesi
Táńirquty (Shanúı) rýbasylar keńesi
Túmenbasylar (24)
Myńbasylar
Júzbasylar
Onbasylar
Halyq jıyny 3 jylda
Ǵundardyń dańqty qolbasshysy Atılla shamamen 400 - 453 jyldary ómir súrgen, qazaqtar Atıllany - Edil dep ataǵan. Atıllanyń syrt kelbetin «bir kórgen adam onyń naǵyz azıalyq ekenin birden aıtady, orta boıly, myǵym deneli, kózi ótkir, susty bolǵan. Qozǵalysy shapshań, senimdi. Ol - Eýropany, Afrıkanyń soltústik bóligin, Batys Azıany qamtyǵan, Rım ımperıasyn jeńiliske ushyratty. 453 jyly Atılla qaıtys bolyp, ımperıa ydyraı bastady.
Teorıasy:
«TÚSİNÝ»
(Nege?
Nelikten? Sebebi? Ne úshin?)
15 MIN

2 MIN Djıgso ádisi boıynsha toptarǵa tapsyrma beriledi.
Sizdiń tobyńyzda 5 róldi: kóshbasshy, baıandamashy, hatshy, ýaqyt saqshysy jáne baqylaýshylardy anyqtańyz. Jumys tómendegideı josparmen júredi
1 top: Ǵun tarıhynyń erte kezeńi
2 top: Ǵundar memleketiniń qurylymy
3 top: Ǵun taıpalarynyń birlestigi
Mátinmen jumys jasaıdy., talqylaıdy, pikir almasady. Akt paıdalanady. Poster quryp taldaıdy.
Beıne kórinis «Erden atanyń ertegisi». (Ǵun memleketi)
Praktıkasy:
«QOLDANÝ»
(qarapaıym tapsyrmalar)
1mın

2MIN
1. Juptyq jumys (Tarıhı dıktant )
Mátindi tolyq talqylaı otyryp, berilgen tapsyrmanyń ornyn tolyqtyryp jazba túsiredi.
1. Ǵundar týraly derek beretin........ qytaı derekteri
2. Ǵundar kezeńin qamtıtyn aralyq..... b. z. b. İY ǵ.- b. z. İİİ ǵ.
3. Ǵundar Qytaıdyń Han áýletiniń negizin qalaýshy........... jeńip, ózderine baǵynyshty etti. Lú - Bandy
4."Jer degenimiz - memlekettiń negizi, ony qalaı beremiz" degen ǵun basshysy......
Móde
5. Olardyń árqaısysyna......... – nan atty áskeri bolǵan. 10000
6. Enıseı jaǵalaýlary men Altaıdy mekendegen ejelgi taıpa... ǵundar
7. Ǵundar memleketi áskerı júıe boıynsha............. 3 qanatqa bólingen
Teorıasy:
«TALDAÝ»
(Qorytyndy shyǵarýǵa baǵyttalǵan: Mazmundy júıele, anyqtama ber, keste, syzba toltyr, sózjumbaq, rebýs shesh sıaqty t. b. sózder tapsyrma shartynda bolý kerek )
5 MIN Kelisemin. Kelispeımin.
1.. Tarıh – ótkendi jáne qazirgini zertteıtin ǵylym
2. Qazaqstan – kóp ultty el.
3. Qazaqstan – álemdegi eń úlken memleket.
4. Ǵundar – qazaqtardyń arǵy atasy.
5. Ǵundar – Azıadan Shyǵys Eýropaǵa deıingi aýmaqty mekendegen ejelgi halyq.
6. Ǵundar 24 rýǵa bólindi.
7. Altyn adam “ Almaty oblysynan tabylǵan.
8. Ǵundar kóshpeli ómir súrdi.
9. Ǵundarda áskerı óner joǵary damydy.
10. Ǵundar kıiz úılerde turǵan joq.
11. Ǵundardyń ómirinde ańshylyq ta mańyzdy oryn aldy.
12. Tarıhtaǵy aty áıgili “Uly Qytaı qorǵany” ǵundardan qorǵaný úshin salynǵan.
13. Móde shanúıdi qytaı derekterinde Maodýn dep ataıdy
14. Ǵundar aǵash úıler de saldy.
15. Polıhromdyq ádis ǵundarda bolǵan joq
Rım tarıhshysy Ammıan Marsellın: “Ǵundar tózimdi keledi. Kúni - túni at ústinen túspeıdi, saýda - sattyǵyn da at ústinde júrip jasaıdy, at ústinde iship - jeıdi, at ústinde qalǵyp uıyqtaıdy, tipti tús de kóredi” dep sıpattap jazǵan.
«Olar soǵystan keıin tynysh ári qamsyz tirshilik etedi, árkim qolynda barymen qanaǵat etedi» deıd Jaýaby: /Prıısk Vızantıa elshisi/
Teorıasy:
«JINAQTAÝ»
(Qorytyndy shyǵar, anyqtama ber. Mazmundy júıele, keste, syzba, t. b. túrinde)

2MIN

5 MIN Oılan tap!
Juptyq baǵalaý júrgiziledi.
1. B. z. b. 3 ǵ. Qytaı derekterinde kezdesedi.
2. B. z. b 209 j - Móde basqarǵan ǵun derjavasy paıda boldy. L. N. Gýmılev
3. b. z. b İİǵ men İ ǵ Qazaqstannyń ońtústik batysy men Aral boıyna ǵun taıpalarynyń kele bastaýy
4. 300 – Ǵundar men Qytaı eliniń arasyndaǵy soǵys qımyldary
5. 24 - Ǵundar 24 rýdy basqarǵan.
6. B. z. B 55 j - Ǵundardyń ekige bólinýi
7. 60, 100 metr saıyn qorǵanǵa kúzet munaralary qoıylǵan.
8. 10 - Qorǵannyń bıiktigi.
İY. Dáptermen jumys. Termın sózder
1.. Shanúı «Aspanuly» degen maǵyna beredi
2. Qytaılar ǵundardy «hýnný» dep atady
Sabaqty bekitý. Test. (5 - mınýt)
1. Qytaı derekterinde "ǵun" ataýynyń paıda bolǵan kezi
A) b. z. b. İÝ ǵ. V) b. z. b. Ý ǵ. Ortasy S) b. z. İ ǵ. D) b. z. b. İ ǵ. Basy E) b. z. b. İİİ ǵ. aıaǵy
2. Qytaı derekterindegi ǵun basshysy laýazymy:
A) "Gýnmo V) "Kúnbı" S) "Han" D) "Patsha" E) "Shanúı"
3. Ǵundar týraly derek beretin
A) parsy jazbalary V) ıran jazbalary S) rım jylnamalary D) vızantıa derekteri E) qytaı derekteri
4. Ǵun derjavasynyń negizin qalaǵan
A) Móde V) Muqan S) Attıla D) Býmyn E) Chjı - Chjı
5. "Jer degenimiz - memlekettiń negizi, ony qalaı beremiz" degen ǵun basshysy
A) Chjı – Chjı V) Muqan S) Attıla D) Býmyn E) Móde
6. Shyǵystanýshy L. N. Gýmılevtiń málimdeýinshe ǵun derjavasynyń paıda bolǵan merzimi
A) b. z. b. 306 j. V) b. z. b. 420 j. S) b. z. b. 509 j. D) b. z. b. 109 j. E) b. z. b. 209 j.
7. Enıseı jaǵalaýlary men Altaıdy mekendegen ejelgi taıpa
A) saqtar V) qańlylar S) ǵundar D) sarmattar E) úısinder
8. Ǵundar memleketi áskerı júıe boıynsha
A) 2 qanatqa bólingen V) bólinbegen S) 3 qanatqa bólingen
D) 5 qanatqa bólingen E) 4 qanatqa bólingen
9. Ǵun shanúıiniń jaqyn týystary ıelengen laýazym
A)"Tarhan" V)"Sultan" S)"Túmenbasy" D)"Jabǵý" E)"Ýázir"
10. Ǵun memleketindegi rý sany
A) 14 V) 9 S) 7 D) 12 E) 24
Jaýaptary
№ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
E E E A E E S S S E

Praktıkasy:
«BAǴA BERÝ»
3 MIN Refleksıa
(2 mınýt)
Keri baılanysty ornatý.
Oqýshylar búgingi sabaqta neni bilgenin jazady,
Qorytyndy Maǵjan Jumabaev «Paıǵambar»
Ǵalamtordan derek kózderin jınaý.
Esse «Ǵundardyń tarıhtaǵy orny»

Atyraý oblysy, Jylyoı aýdany,
№3 jalpy orta bilim beretin mekteptiń
tarıh páni muǵalimi Mýhambedıarova Altyngýl Jolymbetovna