InfoHub Logo

Ǵalamdyq kommýnıkatıvti keńistik álemdegi fılosofıa, mádenıettaný salalarynyń yqpalynsyz iske asyrylmaıdy. Jańa kommýnıkatıvti júıelerdiń kúshti áserinen «Shynaıy vırtýaldylyq» mádenıeti paıda boldy. Vırtýaldy álemniń kúshi adam sanasynyń túrin, rýhanı álemdi, qundylyqtar júıesin jáne áleýmettik qatynastardy ózgertedi. Aqparat kóleminiń ulǵaıýy jáne onyń taralý jyldamdyǵy adamnyń qoǵamǵa, basqarý qurylymdaryna táýeldiligin arttyrady.

Sıfrlyq tehnologıalardyń adamnyń ómirine enýi áleýmettik-mádenı keńistiktiń erekshe salasynyń paıda bolýyna, ıaǵnı vırtýaldy shyndyqtyń jańa deńgeıiniń paıda bolýyna ákeldi.

Qazirgi tańda áleýmettik jeliler adamdarǵa úlken yqpalyn tıgizip otyr. Internet bizdiń ómirimizdegi shyndyqtyń ajyramas bóligine, qazirgi qoǵam mádenıetiniń bir bóligine aınaldy. Statısıkaǵa sáıkes, jer halqynyń úshten birinen astamy ınternetti belgili bir qajettilikter úshin paıdalanady. Adamdar kóbinde ádemi beıneni nemese beınejazbany kórip barlyǵyn dál sondaı dep qabyldaıdy da, onyń arǵy jaǵynda ne turǵanyna asa úńile bermeıdi. Mysal retinde batys elderiniń sondaı jeliler arqyly halyq sanasyna, ásirese jas, óskeleń, eldiń bolashaǵy bolatyn urpaqqa áser etýin aıtsaq bolady.

Biraq álemdik mádenı keńistikte túbegeıli jańa qurylymdar – áleýmettik jeliler qalyptasýy, ǵalamshardaǵy jańa – vırtýaldy – kommýnıkatıvti-tirshilik etý ortasyn qura otyryp, qazirgi zamannyń jahandyq áleýmettik-mádenı landshaftyn qaıta formattaýda negiz bolady. Áleýmettik jeliler negizinde lıngvomádenı kommýnıkatıvtik qaýymdastyqtar qalyptasady. Eger dástúrli mádenıetter aýmaqtyq, ulttyq, dinı birlikke negizdelgen bolsa, onda ınternettiń jańa sıfrlyq mádenıeti, eń aldymen, áleýmettik jelilerdiń tehnıkalyq-kommýnıkatıvtik erekshelikterimen anyqtalady. Osylaısha, tehnologıalyq determınızm teoretıkteriniń (E.Toffler, M. Maklúen jáne t. b.) tehnologıa men tehnologıanyń damýy adamdar men jalpy qoǵam ómirindegi túbegeıli ózgeristerdi anyqtaıdy degen irgeli postýlaty júzege asyrylady.

Joǵaryda keltirilgen aqparattar bizge birqatar qorytyndy jasaýǵa múmkindik beredi. Áleýmettik jeliler qoǵamnyń sıfrlyq mádenıetin qalyptastyrýdyń jetekshi faktorlarynyń biri bolyp tabylatyndyqtan aqparatty tutynýshyǵa aıtarlyqtaı áser etetindigin kórsetedi. Biraq qoǵamnyń qundylyqty-mádenı transformasıasynyń dınamıkasy óte joǵary ekenin eskersek, medıa tehnologıalar, sonyń ishinde áleýmettik jeliler, qoǵamnyń jańa túrin ózgertýdiń jetekshi faktory bolyp tabylady, al áleýmettik jeliler qurǵan qoǵamnyń sıfrlyq mádenıeti búgingi tańda sıfrlyq adamnyń jańa túrin qalyptastyrý men damytýdyń negizgi faktoryna aınalýda.

Atabaeva J.N.
Geografıa jáne tabıǵatty paıdalaný fakúlteti
4-kýrs stýdenti Kýdaıbergenov S.E.
Dintaný jáne mádenıettaný kafedrasynyń oqytýshysy
Ál-Farabı Qazaq ulttyq ýnıversıteti

---