Jańa izdenis- jańa baǵyt
Jańa izdenis-jańa baǵyt
Ustaz – júrektiń jylylyǵyn, meıirimniń shýaǵyn, adamgershiliktiń ulylyǵyn bilimmen qosa bala boıyna daryta alatyn tulǵa. Ustaz qandaı bolý kerek?- degen suraqqa ózimniń tájirıbeme súıene otyryp, ustaz-bilimdi, bala janyn túsine alatyn, ádil, eńbekqor jáne úzdiksiz izdenis ústinde bola alatyn jan dep oılaımyn. Olaı bolsa, ustaz mamandyǵyn tańdaǵandyqtan, eń aldymen ózińdi-óziń tanyp, úzdiksiz izdenip, aıaýsyz eńbektenýiń kerek. Zaman aǵymyna saı óz bilimimdi úzdiksiz jetildirip otyrǵan jaǵdaıda ǵana, HHİ ǵasyrdyń talabyna sáıkes jańa formattaǵy ustaz bola alatynyma kózim anyq jetti. Álemdik bilim salasynda bolyp jatqan ózgeristerden jyraqta qalmaı, jańǵyrtyp otyrý úshin ustazdar qaýymyna arnaıy uıymdastyrylǵan «İİİ bazalyq biliktilikti arttyrý» kýrsynan jaqyn arada men de óttim.
Kýrs barysynda 7 modýlge negizdelgen jańa ádic-tásildermen tanystyq, talqyladyq jáne kýrstyń İİ kezeńinde óz tájirıbemizde qoldanysqa engizip, onyń tıimdi jaqtaryn, jemisterin kórdik. Jalpy kýrstan ózime kóptegen tyń, jańa dúnıelerdi oqyp-úırendim. Solardyń ishinen Bilim berý úshin baǵalaý jáne oqytýdy baǵalaý modýli, sabaq jospary, Blým taksonomıasy óte unady.
Elimizdiń mektepterindegi sheshimin tappaǵan máselelerdiń biri – baǵalaý prosesi. Muǵalim úshin de, bala úshin de, ata-ana úshin de qıyn, negesi kóp másele bolatyn.... Al kýrstan bul másele óz sheshimin taba alatynyna kózim tolyq jetedi. Bilim berý úshin baǵalaý jáne oqytýdy baǵalaý modýli biz úshin jańalyq bolmasa da, osy kýrs nátıjesinde baǵalaýǵa degen múldem jańa kózqaras qalyptasty desem, qatelespeımin. Balalardy yntalandyrýda táýekelge baryp, oqýshylardyń jaýaptaryn joqqa shyǵarmaı, sol qatelerin ózine túzetý arqyly oqytý qajettigin, baǵalaý krıterııleri arqyly ádil baǵalaýǵa qol jetkizýdiń muǵalim úshin de, oqýshy úshin de tıimdiligin uǵynyp, az ýaqyt ishinde bolsa da baǵalaý túrlerin óz tájirıbemde paıdalanyp, oń nátıjelerge qol jetkize aldym. Sebebi oqýshyny ózin-ózi baǵalaýǵa úırete alsaq, ol úshin baǵalaý kreterıılerin ózimiz durys qura alsaq bolǵany. Árıne alǵashynda balalar ózderin joǵary baǵalasa, ýaqyt óte kele óz qatelikterin túsinetin bolady. Oǵan synyptastarynyń da baǵalaýy da áserin tıgizedi. Baǵalaý prosesi arqyly balany ádildikke úırete otyryp, adaldyqqa tárbıeleımiz, al qazirgi zamanda biz úshin ádildiktiń orny erekshe bolyp tur. Sonymen qatar ata-ana tarapynan, oqýshy tarapynan bolatyn nege?- degen suraqtardan qutylamyz.
Ekinshi sabaq josparynyń qurylymy maǵan unady. Ol jerden sabaqtyń maqsatyn oqýshyǵa baǵyttaı otyryp, mindetti túrde kútiletin nátıjeni kórsetemiz. Jospardy qurý úshin qandaı nátıjege qol jetkizý kerektiginen bastaısyń. Beriletin tapsyrmalardy sol baǵytta retteı otyryp beresiń, óziń tek baǵyttaýshynyń qyzmetin atqarasyń. Tapsyrmalardy ómirmen baılanystyra otyryp alǵan jaǵdaıda balanyń esinde qalady jáne aldaǵy ómirinde paıdalana alatyn bolady. Logıkalyq tapsyrmalar bolǵany balanyń synı turǵydan oılana bilýine kómektesedi.
Meniń shyǵarmashylyq taqyrybym deńgeılep oqytýmen baılanysty bolatyn. Kýrsty aıaqtap kelgennen keıin deńgeılik tapsyrmalardy Blým taksanomıasyna sáıkestendirip sabaq ótip júrmin. Blým taksonomıasynyń 6 satysyn 4 deńgeıge bólip, memlekettik bilim standartynan bastap shyǵarmashylyq everestıkalyq deńgeıge deıin aldym.
1-deńgeıdegi tapsyrmalaryn oryndaý barysynda «tanyp bilý», ıaǵnı jańa sabaq boıynsha berilgen tapsyrmalarmen jumys júrgizildi. Bul tapsyrmalar bilimniń mınımaldyq shegi, memlekettik standart talabyna sáıkes baǵdarlama mólsherinen aspaıtyn, oqýshynyń jas erekshelikterine saı tańdalyp berildi.
2-deńgeı tapsyrmalary «qoldaný», «taldaý» arqyly oryndaldy túrlenip, kúrdelene túsedi. Oqýshy óz betimen jumys jasaıdy, ózin tekseredi.. Oqýshynyń qabyldaýy, jazba jumystaryn oryndaý kórsetkishteri mindetti deńgeıden áldeqaıda joǵary boldy.
3-deńgeı tapsyrmalaryna «jınaqtaý», «qorytý» arqyly jasaldy.
4-deńgeı tapsyrmalary «paıymdaý»negizinen daryndy, izdenimpaz, qabileti joǵary, talapty balalarǵa arnaldy. Ondaı oqýshylarǵa tek taqyrybyn ǵana beremin, oqýshynyń ózi maqsatyn qoıady, nátıjesine jetedi, jazba jumystaryn óz betinshe oryndaıdy. Mysaly bir sabaǵymda daryndy oqýshylardy bir topqa toptastyryp, Blým ólshemderi suraqtarymen jumys jasaý barysynda oqýshylar muǵalimniń kómeginsiz, ózderiniń biliktiligi, oı ushqyrlyǵy arqasynda dittegen nátıjelerge qol jetkize aldy. Berilgen daıyn suraqtardy Blým ólshemderi boıynsha pıramıdalarǵa ornalastyryp, suraqtarǵa sáıkesti jaýaptaryn berý arqyly joǵary deńgeıli tapsyrmalardy óz betterimen oryndap shyqty.
Muǵalimdik tájirıbemdegi endigi maqsat – zaman talabyna saı quziretti tulǵa qalyptastyrýda osy jeti tásildi júıeli qoldana otyryp, óz tájirıbemdi tolyqtyrý, jetildirý bolmaq. Boıymdaǵy bar bilimdi, asyl qasıetterimdi shákirtterime arnaı bilsem, olardyń júregine jol taýyp,, adamzatty súıýge tárbıelesem meniń maqsatymnyń oryndalǵany, eńbegimniń aqtalǵany dep bilemin.
Ustaz – júrektiń jylylyǵyn, meıirimniń shýaǵyn, adamgershiliktiń ulylyǵyn bilimmen qosa bala boıyna daryta alatyn tulǵa. Ustaz qandaı bolý kerek?- degen suraqqa ózimniń tájirıbeme súıene otyryp, ustaz-bilimdi, bala janyn túsine alatyn, ádil, eńbekqor jáne úzdiksiz izdenis ústinde bola alatyn jan dep oılaımyn. Olaı bolsa, ustaz mamandyǵyn tańdaǵandyqtan, eń aldymen ózińdi-óziń tanyp, úzdiksiz izdenip, aıaýsyz eńbektenýiń kerek. Zaman aǵymyna saı óz bilimimdi úzdiksiz jetildirip otyrǵan jaǵdaıda ǵana, HHİ ǵasyrdyń talabyna sáıkes jańa formattaǵy ustaz bola alatynyma kózim anyq jetti. Álemdik bilim salasynda bolyp jatqan ózgeristerden jyraqta qalmaı, jańǵyrtyp otyrý úshin ustazdar qaýymyna arnaıy uıymdastyrylǵan «İİİ bazalyq biliktilikti arttyrý» kýrsynan jaqyn arada men de óttim.
Kýrs barysynda 7 modýlge negizdelgen jańa ádic-tásildermen tanystyq, talqyladyq jáne kýrstyń İİ kezeńinde óz tájirıbemizde qoldanysqa engizip, onyń tıimdi jaqtaryn, jemisterin kórdik. Jalpy kýrstan ózime kóptegen tyń, jańa dúnıelerdi oqyp-úırendim. Solardyń ishinen Bilim berý úshin baǵalaý jáne oqytýdy baǵalaý modýli, sabaq jospary, Blým taksonomıasy óte unady.
Elimizdiń mektepterindegi sheshimin tappaǵan máselelerdiń biri – baǵalaý prosesi. Muǵalim úshin de, bala úshin de, ata-ana úshin de qıyn, negesi kóp másele bolatyn.... Al kýrstan bul másele óz sheshimin taba alatynyna kózim tolyq jetedi. Bilim berý úshin baǵalaý jáne oqytýdy baǵalaý modýli biz úshin jańalyq bolmasa da, osy kýrs nátıjesinde baǵalaýǵa degen múldem jańa kózqaras qalyptasty desem, qatelespeımin. Balalardy yntalandyrýda táýekelge baryp, oqýshylardyń jaýaptaryn joqqa shyǵarmaı, sol qatelerin ózine túzetý arqyly oqytý qajettigin, baǵalaý krıterııleri arqyly ádil baǵalaýǵa qol jetkizýdiń muǵalim úshin de, oqýshy úshin de tıimdiligin uǵynyp, az ýaqyt ishinde bolsa da baǵalaý túrlerin óz tájirıbemde paıdalanyp, oń nátıjelerge qol jetkize aldym. Sebebi oqýshyny ózin-ózi baǵalaýǵa úırete alsaq, ol úshin baǵalaý kreterıılerin ózimiz durys qura alsaq bolǵany. Árıne alǵashynda balalar ózderin joǵary baǵalasa, ýaqyt óte kele óz qatelikterin túsinetin bolady. Oǵan synyptastarynyń da baǵalaýy da áserin tıgizedi. Baǵalaý prosesi arqyly balany ádildikke úırete otyryp, adaldyqqa tárbıeleımiz, al qazirgi zamanda biz úshin ádildiktiń orny erekshe bolyp tur. Sonymen qatar ata-ana tarapynan, oqýshy tarapynan bolatyn nege?- degen suraqtardan qutylamyz.
Ekinshi sabaq josparynyń qurylymy maǵan unady. Ol jerden sabaqtyń maqsatyn oqýshyǵa baǵyttaı otyryp, mindetti túrde kútiletin nátıjeni kórsetemiz. Jospardy qurý úshin qandaı nátıjege qol jetkizý kerektiginen bastaısyń. Beriletin tapsyrmalardy sol baǵytta retteı otyryp beresiń, óziń tek baǵyttaýshynyń qyzmetin atqarasyń. Tapsyrmalardy ómirmen baılanystyra otyryp alǵan jaǵdaıda balanyń esinde qalady jáne aldaǵy ómirinde paıdalana alatyn bolady. Logıkalyq tapsyrmalar bolǵany balanyń synı turǵydan oılana bilýine kómektesedi.
Meniń shyǵarmashylyq taqyrybym deńgeılep oqytýmen baılanysty bolatyn. Kýrsty aıaqtap kelgennen keıin deńgeılik tapsyrmalardy Blým taksanomıasyna sáıkestendirip sabaq ótip júrmin. Blým taksonomıasynyń 6 satysyn 4 deńgeıge bólip, memlekettik bilim standartynan bastap shyǵarmashylyq everestıkalyq deńgeıge deıin aldym.
1-deńgeıdegi tapsyrmalaryn oryndaý barysynda «tanyp bilý», ıaǵnı jańa sabaq boıynsha berilgen tapsyrmalarmen jumys júrgizildi. Bul tapsyrmalar bilimniń mınımaldyq shegi, memlekettik standart talabyna sáıkes baǵdarlama mólsherinen aspaıtyn, oqýshynyń jas erekshelikterine saı tańdalyp berildi.
2-deńgeı tapsyrmalary «qoldaný», «taldaý» arqyly oryndaldy túrlenip, kúrdelene túsedi. Oqýshy óz betimen jumys jasaıdy, ózin tekseredi.. Oqýshynyń qabyldaýy, jazba jumystaryn oryndaý kórsetkishteri mindetti deńgeıden áldeqaıda joǵary boldy.
3-deńgeı tapsyrmalaryna «jınaqtaý», «qorytý» arqyly jasaldy.
4-deńgeı tapsyrmalary «paıymdaý»negizinen daryndy, izdenimpaz, qabileti joǵary, talapty balalarǵa arnaldy. Ondaı oqýshylarǵa tek taqyrybyn ǵana beremin, oqýshynyń ózi maqsatyn qoıady, nátıjesine jetedi, jazba jumystaryn óz betinshe oryndaıdy. Mysaly bir sabaǵymda daryndy oqýshylardy bir topqa toptastyryp, Blým ólshemderi suraqtarymen jumys jasaý barysynda oqýshylar muǵalimniń kómeginsiz, ózderiniń biliktiligi, oı ushqyrlyǵy arqasynda dittegen nátıjelerge qol jetkize aldy. Berilgen daıyn suraqtardy Blým ólshemderi boıynsha pıramıdalarǵa ornalastyryp, suraqtarǵa sáıkesti jaýaptaryn berý arqyly joǵary deńgeıli tapsyrmalardy óz betterimen oryndap shyqty.
Muǵalimdik tájirıbemdegi endigi maqsat – zaman talabyna saı quziretti tulǵa qalyptastyrýda osy jeti tásildi júıeli qoldana otyryp, óz tájirıbemdi tolyqtyrý, jetildirý bolmaq. Boıymdaǵy bar bilimdi, asyl qasıetterimdi shákirtterime arnaı bilsem, olardyń júregine jol taýyp,, adamzatty súıýge tárbıelesem meniń maqsatymnyń oryndalǵany, eńbegimniń aqtalǵany dep bilemin.
You Might Also Like
-
J. Jabaev «Alǵadaı týraly árbir oı», «Atanyń áldıi»
