InfoHub Logo

Maqalada  jańartylǵan bilim berý  mazmunyna kóshý satysy bastalyp,oqýshylardy keń aýqymdy daǵdylarǵa úıretýge , fýnksıonaldyq saýattylyqtaryn  arttyrýǵa,adamı qundylyqtaryn damytýǵa kóńil bólinip, zamanaýı tehnologıalardy qoldanýǵa kóshý prosesinde muǵalimniń kásibı sheberligin arttyrý týraly baıandalǵan.

Obnovlennyı v state, nachınaetsá stadıa perehoda k soderjanıý obrazovanıa,obýchenıe navykam shırokıı krýg ýchashıhsá , povyshenıý fýnksıonalnoı gramotnostı,na razvıtıe chelovecheskıh sennosteı bolshoe vnımanıe ýdeláet povyshenıý professıonalnogo masterstva ýchıtelá v prosese perehoda na prımenenıe sovremennyh tehnologıı, ızlojennyh v ob.

Updated in the article, the stage of transition to the content of education,skills training, a wide range of students , functional literacy,on the development of human values, pays great attention to improvement of professional skill of the teacher in the transition to the use of modern technologies described in vol.

Qazaqstan Respýblıkasynyń bilim berý júıesinde 2017-2018oqý jylynan bastap jańartylǵan bilim berý  mazmunyna kóshý satysy bastalyp, oqýshylardy keń aýqymdy daǵdylarǵa úıretýge, fýnksıonaldyq saýattylyqtaryn  arttyrýǵa, adamı qundylyqtaryn damytýǵa kóńil bóline bastady.

Bilim, daǵdy, iskerliktiń qalyptasýynyń bastamasy–bastaýysh saty. Keleshekte arnaýly mamandyqtarǵa talpynýdyń irgetasy da osy bastaýyshtan bastalmaq. Jas búldirshinderdiń oı-qıalyn bilimmen nurlandyratyn, dýnıetanymyn keńeıtetin–ustaz sheberligi.

Alǵa qoıylǵan maqsat – 12 jyldyq bilim berýge kóshý satysynda jalpy bilim berý mektepterinde damý deńgeıi ártúrli balalardy oqytý jolynda muǵalimniń kásibı, quzyrlyq, shyǵarmashylyq deńgeıin kóterýge kómek kórsetý, tájirıbemen bólisý bolyp tabylady.

Jańartylǵan bilim berý baǵdarlamasynyń negizgi maqsaty – oqýshylardy syndarly oqytýǵa úıretý, álemdik bilim keńistigine qol jetkizý, ınovasıalyq bilim negizderin tereń meńgertý. Táýelsizdigimizdiń tuǵyrly bolýyna, elimizdiń damýyna, jerimizdiń kórkeıýine óz úlesterin qosyp júrgen beldi azamattardyń barlyǵy da aýyl mektepterinen bilim alyp, aýylda tárbıelengender.     Qoǵamnyń damýyna baılanysty aýyldarymyz da kúnnen-kúnge jańaryp, jaqsaryp jatyr. Sonyń biri – aýyl mektepteriniń jaǵdaıy. Ǵylym men tehnologıanyń damyǵan zamanynda bilim berý salasy da qarqyndy damýda. Qazirgi tańda aýyl mektepteri jańa tehnologıa quraldarymen jabdyqtalyp, ustazdar bilim berýdiń jańa ádis-tásilderi boıynsha bilimderin jetildirý ústinde. Endeshe zamanyna qaraı amaly, demekshi buryńǵy kezdegideı qarapaıym dástúrli sabaqtyń máni de sáni de ketken ýaqyt. «Bilimdi urpaq – bolashaqtyń kepili»,-dep dana halqymyz aıtqandaı, búgingideı el bolashaǵy – jas býyndy zamanyna saı laıyqty jeke tulǵa retinde qalyptastyrý isi memleketimiz úshin mańyzdy bolsa, muǵalimder qaýymyna artylar júk aýyr ekeni barshaǵa málim. Qoǵamnyń damýyndaǵy eń mańyzdy másele bilim berý júıesi. Qazirgi tańdaǵy negizgi maqsat – jan-jaqty bilimdi, ómir súrýge beıim, oı-tulǵasy bar, adamgershiligi joǵary, qabiletti jeke tulǵany ıaǵnı elimizdiń patrıotyn qalyptastyrý.

Oqyp úırený men tárbıe isinde oqý oryndarynyń jappaı zamanaýı tehnologıalardy qoldanýǵa kóshý prosesinde muǵalimniń kásibı sheberligin arttyrý - qoǵamnyń basty máselesi. Muǵalimderdiń kásibı damý úderisin damytý barysynda mekteptiń damý josparynda jelilik qoǵamdastyq, tálimgerlik ınovasıalyq, ınteraktıvti ádisterdi paıdalaný arqyly bilim sapasyn arttyrý, ınternet júıesimen baılanysty jandandyrý, jańa aqparatty tehnologıany meńgerý, jan-jaqty ustazdar qaýymymen pikir almasý qarastyrylǵan.

Al muǵalim únemi izdenip, bilim qorymen óziniń is- tájirıbesin taratyp, ózgeniń jańalyǵyn úırenip otyrsa, onyń sabaqtary da qyzyqty, bala úshin tıimdi bolmaq. Al bul jaǵdaı búgingi kúni aýyl mektepteri atalatyn shalǵaıdaǵy aýyldar úshin de tıimdi.

Kásibı turǵyda jańa satyǵa qadam basyp, bilim júıesine engen jańalyqtyń qyr –syryn zertteı bastaǵan sátimde arnaıy kýrsqa barýym baǵdarlama týraly týyndaǵan suraqtarymnyń jaýabyn tabýǵa berilgen múmkindik sekildi kórindi.

Ár kún jańalyqtarǵa toly bolyp, kýrs tyńdaýshylary jańartylǵan bilim berý baǵdarlamasy, AKT áleýeti jaıly pikir almasyp jáne aýyl mektepteriniń joǵary sapaly bilim berýdi qoljetimdi etý úshin aqparattyq-bilimdik resýrstarynyń qazirgi jaǵdaıyn taldadyq.

Kýrs tyńdaýshylary arasynda ótkizilgen túrli taqyryptardaǵy koýchıngter, yqshamsabaqtar buǵan deıin óz jumysyn ózi jeke atqaryp júrgen áriptesterdiń arasynda yntymaqtastyq ornap, ustazdardyń kózqarasy ózgerip jańa ınovasıalyq múmkindikterdi paıdalanýǵa talpynysy basym boldy.

Zaman talabyna saı jabdyqtalǵan ár ustazdardyń osy talapqa saı jumystanýǵa betburystary aıqyn kórinis taýyp jatyr. Búgingi muǵalimniń eńbegi, tynymsyz izdenýdi, úzdiksiz kásibı damýdy talap etedi. Qoǵamnyń suranysyna laıyqty aqparattyq -kommýnıkatıvtik tehnologıalardy meńgergen muǵalim bolyp, óz betinshe bilim alyp, sheshim qabyldaı alatyn, bolashaqqa jan-jaqty kózqarasy bar, oı-órisi joǵary damyǵan, zerdeli, jan-jaqty tulǵany qalyptastyrýda.

XXI  ǵasyr  jedel ózgerip jatqan zamanǵa beıimdelýge múmkindik beretin túbegeıli ózgerister engizýdi,  óz kásibı shyǵarmashylyǵymyzdy shyńdaýdy talap etedi. Oıy júırik, aqyly jetik, básekege qabiletti, ózgeristerge beıim jeke tulǵany tek qana jańa turpatty pedagog  qalyptastyrady. Negizinen jańartylǵan bilim júıesi quzyrettilikke jáne sapaǵa baǵyttalǵan baǵdarlama. Jańartylǵan bilim berýdiń mańyzdylyǵy – oqýshy tulǵasynyń úılesimdi qolaıly bilim berý ortasyn qura otyryp syn turǵysynan oılaý, zertteý jumystaryn júrgizý, tájirıbe jasaý, AQT –ny qoldaný, kommýnıkatıvti qarym-qatynasqa túsý, jeke, juppen,topta jumys jasaı bilý, fýnksıonaldy saýattylyqty,shy- ǵarmashylyqty qoldana bilýdi jáne ony tıimdi júzege asyrý úshin qajetti tıimdi oqytý ádis-tásilderdi (birlesken oqý, modeldeý, baǵalaý júıesi, baǵalaýdyń tıimdi strategıalary) kýrs barysynda uǵyndyq. Jańartylǵan bilim berý baǵdarlamasynyń ereksheligi spıráldi qaǵıdatpen berilýi. Oǵan oqý maqsattary zerdeleı otyra tapsyrmalardy yqshamsabaqtardy qurastyrý barysynda kóz jetkizdik.

Baǵdarlama oqýshynyń tórt tildik daǵdysyn: tyńdalym, aıtylym, oqylym, jazylym jetildirýge baǵyttalǵan. Bul tórt daǵdy oqý josparynda «Shıyrshyq ádisimen» ornalastyrylǵan jáne bir –birimen tyǵyz baılanysty. Búgingi kúni barlyq elder joǵary sapaly bilim júıesimen jumys isteýde. Óıtkeni qazirgi zamanda eldiń básekege qabilettiligi onyń azamattarynyń parasattylyǵymen anyqtalady, sondyqtan bilim berý júıesi bolashaqtyń talabyna sáıkes damýy tıis. Oqýshylardy zamanaýı ádis –tásildermen oqytyp, oı –órisi keń, sanaly, erkin azamat etip tárbıeleý qajettiligi de osy sebepten týyndap otyr. Zertteýlik bilik pen daǵdylar adamǵa tek ǵylymı jumyspen aınalysqanda ǵana emes, sonymen birge onyń basqa da qyzmet aıasynda qajet. Shyǵarmashyl - zertteýshilik izdenis kez-kelgen kásiptiń ajyramas bóligi bolyp  tabylýda. Balany zertteýshilik is-áreketke daıyndaý, zertteýlik izdenistiń bilikteri men daǵdylaryna úıretý qazirgi kezde bilim berýdiń mańyzdy mindeti bolyp otyr.

  Elbasymyz N.A. Nazarbaev «Damyǵan,básekege qabiletti memleket bolý úshin, biz joǵary bilimdi ult bolýymyz kerek» deı kele, óskeleń urpaqtyń fýnksıonaldyq saýattylyǵyna asa nazar aýdarýdy talap etip otyr.K.Ýshınskıı: «Muǵalim - óziniń bilimin  úzdiksiz kóterip otyrǵanda ǵana muǵalim, al oqýdy, izdenýdi toqtatqanda, onyń muǵalimdigi de joıylady», - degen eken. Búgingi kún- bilim berý mazmunyna, oqýshy men pedagog tulǵasyna jáne qyzmetine degen kózqarastardyń túbegeıli ózgeriske bet buryp otyrǵan kezeń. Bul jóninde Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti N.Nazarbaev óz sózinde: «Biz qazir «bilim-ǵylym-ınnovasıa» atty úshtik ústemdik quratyn joǵary ındýstrıalyq álemge qaraı baǵyt alyp baramyz», - degen edi. Qazaqstannyń álemdik úrdisterge kirýi, damyǵan elderdiń standarttaryna degen umtylysy bilim berý júıesiniń jańa sapalyq deńgeıge ótý qajettiligin arttyrýda. Biliktilikti arttyrý júıesinde muǵalimderdiń fýnksıonaldyq saýattylyǵy – qazirgi bilim berý­degi jańa jáne naqty jaǵdaıǵa ıkemdelý degendi bildiredi.

Osyǵan oraı, qazirgi kezde bilim berý júıesinde jasalyp jatqan reformalar barlyq deńgeılerdegi bilim mazmunyn jańartýǵa jáne ósýden turaqty damý kezeńine ótýge baǵyttalǵan. Bilim berý ádisi ózgeredi, bilim berý mazmuny jańaryp, jańa kózqaras, jańasha qarym-qatynas paıda bolady. Jańartylǵan Baǵdarlama jańashyl oı týdyrdy. Sebebi ár jańashyldyq, birinshiden, standartty iske asyrýda muǵalimnen kásibılik, ekinshiden, odan ári sapaly nátıje alý maqsatynda jigerli is-áreketterdi talap etedi. Bilim berý mazmunyn jańartýdaǵy muǵalimniń atqaratyn mańyzdy rólin eskere otyryp, pedagog qyzmetkerleriniń biliktiligin arttyrý boıynsha jumystar atqaryldy.

Bilim mazmunyn jańǵyrtý – sapaly bilim, jarqyn bolashaqqa negizdelgen.

Qazaqstan Respýblıkasynyń Prezıdenti N.Á.Nazarbaev «Qazaqstan joly – 2050: bir maqsat, bir múdde, bir bolashaq» atty Joldaýynda: «Orta bilim júıesinde jalpy bilim beretin mektepterdi Nazarbaev zıatkerlik mektepterindegi oqytý deńgeıine jetkizý kerek.

Qazaqstan 2050 strategıalyq baǵdarlamasy bilim berýdiń ulttyq modeliniń qalyptasýymen jáne Qazaqstannyń bilim berý júıesin álemdik bilim berý keńestigine kiriktirýmen sıpattalady. Qazirgi tańda qazaq tili-memlekettik til, qarym-qatynas tili – orys tili jáne aǵylshyn tili – álemdik keńistikti taný tilin oqytýda jańa ıdeıalardy ár sabaqta jan-jaqty qoldanyp, jańasha oqytýdyń tıimdi joldaryn taýyp, júıeli túrde qoldaný-zaman talaby bolyp otyr.

Bilim berý baǵdarlamasynyń negizgi maqsaty-bilim mazmunynyń jańarýymen qatar, krıterıaldy baǵalaý júıesin engizý jáne oqytýdyń ádis-tásilderi men ártúrli quraldaryn qoldanýdyń tıimdiligin arttyrýdy talap etedi.
Qoryta aıtqanda, atalmysh baǵdarlamanyń máni, balanyń fýnksıonaldy saýattylyǵyn qalyptastyrý. Sol úshin de bul baǵdarlamanyń negizi «Ómirmen baılanys» uǵymyna qurylǵan. Ustazdarǵa úlken jaýapkershilik mindetteldi. Oqýshylardyń boıyna HHİ ǵasyrda ómirdiń barlyq salalarynda tabysty bolý úshin, qajetti daǵdylardy darytý úshin, muǵalimder tynymsyz eńbektený kerek. Jańartylǵan oqý baǵdarlamasy aıasynda tek óz pánin, óz mamandyǵyn sheksiz súıetin, bala úshin ustaz ǵumyryn qudiretti dep sanaıtyn bilimdi muǵalimder ǵana jumys isteı alady.

«Bilimdiden ne paıda, bilgenin kópke aıtpasa, úıretkennen ne paıda , qaıyrymy qaıtpasa» degen eken A.Baıtursynov. Sondyqtan únemi kásibı biliktiligin artyp, jańashyldyqqa umtylǵan pedagog qana shyǵarmashylyqpen, zor qýatpen eńbektenedi. Sebebi, álem tanyǵan elde rýhanı baı jáne ıntellektýaldy tulǵalar mekendeý qajet.

«Bilimdi bolý degen sózdiń maǵynasy – belgisiz nárseni ashýǵa qabiletti bolý»,-degen Ál-Farabıdiń sózine júginetin bolsaq, el erteńi bilimdi urpaqpen ǵana ólshenbek.

Jańartylǵan oqý baǵdarlamasy aıasynda tek óz pánin, óz mamandyǵyn sheksiz súıetin, bala úshin ustaz ǵumyryn qudiretti dep sanaıtyn bilimdi muǵalimder ǵana jumys isteı alady.

Memleketimizdiń bilim berý úderisine engen jańartylǵan bilim berý baǵdarlamasy — zaman talabyna saı keleshek urpaqtyń suranysyn qanaǵattandyratyn tyń baǵdarlama. Atalǵan bilim berý baǵdarlamasy týraly túsingenim men uǵynǵanym mol.

Qoldanylǵan ádebıetter:

1. N.Á.Nazarbaevtyń Qazaqstan halqyna Joldaýy «Qazaqstan joly- 2050: Bir maqsat, bir múdde, bir bolashaq»,17.01.2014 j.

2. «Bilim tehnologıalary» № 3, 2016 j.

3. «Jańartylǵan bilim berý mazmuny aıasynda krıterıaldy baǵalaýdy josparlaý jáne uıymdastyrý» 2017j

4.  Muǵalimderdiń biliktiligin arttyrý baǵdarlamasy (ekinshi basylym) «Nazarbaev Zıatkerlik mektepteri» DBBU Pedagogıkalyq sheberlik ortalyǵy, 2015

5.  Jalpy bilim beretin mektep muǵalimderine arnalǵan krıterıaldy baǵalaý basshylyǵy Astana 2016

6.  Muǵalimge arnalǵan nusqaýlyq (ekinshi basylym)  «Nazarbaev Zıatkerlik mektepteri» DBBU Pedagogıkalyq sheberlik ortalyǵy, 2015

Ýtegenova Z.D

---