InfoHub Logo

Qudabaeva Anargúl Kakımhanqyzy
bastaýysh synyp muǵalimi,
Almaty oblysy, Kóksý aýdany,
Balpyq bı kentindegi qazaq orta mektep - gımnazıasy

Taqyryby: Janýarlar áleminiń san alýandyǵy
Maqsaty:
Bilimdilik: Janýarlar áleminiń san alýandyǵymen, ıaǵnı janýarlar túrleriniń óte kóp bolyp keletindigimen tanystyrý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń belsendilik qabiletin, pánge degen qyzyǵýshylyǵyn damytý arqyly izdenimpazdyqqa tárbıeleý.
Tárbıelik: Janýarlarǵa degen qamqorlyq kózqarasyn damytý. Janýarlar álemin qorǵaý. Ekologıalyq tárbıe berý.
Kórnekiligi: ınterbelsendi taqta, Qazaqstan Respýblıkasynyń kartasy, keste plakattar.
Armysyń, arý Kún!
Armysyń, jaqsy dos!
Bos ótpeı árbir kún
Bilimge bilim qos!

- Búgingi sabaǵymyzdyń taqyryby: janýarlar áleminiń san alýandyǵy. Sabaǵymyz ólketaný murajaıynyń janýarlar bólimine saıahat túrinde ótedi. Sabaqtyń negizgi maqsaty: janýarlar áleminiń san alýandyǵymen, ıaǵnı janýarlar túrleriniń óte kóp bolyp keletindigimen tanystyrý. Murajaıdyń «Janýarlar» bólimine kirmes buryn murajaıdaǵy «Adam», «Paıdaly qazbalar», «Ósimdikter» bólimderine baryp, bilimderimizdi pysyqtap alýymyz kerek.
İ. Adam.
İİ. Paıdaly qazbalar.
İİİ. Ósimdik.
Bólimdermen tanystyratyn murajaı tanystyrýshysy ózderiń bolasyńdar. Onda İ bólim - Adam. Bul bólim birneshe taqyryptardan turady.
1. Adamnyń syrtqy músheleri: bas, kóz, aýyz, muryn, moıyn, qol, aıaq.
2. İshki músheleri: mı, ókpe, júrek, baýyr, búırek, ishek, qaryn, qýyq.
3. Adamnyń qańqasy: bas súıek, qabyrǵa, qol súıekteri, omyrtqa, jambas súıekteri, aıaq súıekteri.
4. As qorytý músheleri: aýyz, jutqynshaq, óńesh, baýyr, qaryn, ishek, ash ishek, toq ishek, tik ishek.
5. Tynys alý músheleri: muryn qýysy, keńirdek, ókpe, oń jaq ókpe, sol jaq ókpe, aýa tamyrlary.
6. Sezim múshelerine: kóz - kórý múshesi, muryn - ıis sezý múshesi, til - dám sezý múshesi, teri - sıpap sezý múshesi.
7. Júıke júıesine: mı, julyn, júıke tamyrlary.

Ósimdik túrleri
1. Ylǵalsúıgish ósimdikter: ıvanshaı, sálben, qıaq, óleńshóp, bede, qurtqashash.
2. Qurǵaqshylyqqa tózimdi ósimdikter: sekseýil, jantaq, sútigen.
3. Jaryqsúıgish ósimdikter: kúnbaǵys, maqta, júgeri, joljelken, baqbaq, qońyraýgúl.
4. Kóleńkege tózimdi ósimdikter: qarǵakóz, qyrlyshóp, ıtmuryn, arsha.
5. Jylýsúıgish ósimdikter: júgeri, qıar, qyzanaq, maqta, qaýyn, qarbyz.
6. Sýyqqa tózimdi ósimdikter: bıdaı, arpa, suly.

Jergilikti jermen baılanystyrý.
- Bizdiń aýdanda qandaı ósimdik sharýashylyǵy bar?
/ Qyzylsha, soıa, jýa, qaýyn, qarbyz, t. b. /
- Endi kópshiligi osy ósimdikter tobymen qorektenetin tabıǵattyń taǵy bir bóligi -.... / ınterbelsendi taqtadan janýarlar álemin kórsetý /
janýarlar tobymen búgin tanysamyz.
Janýarlar toby:
Sútqorektiler.
Qustar.
Balyqtar.
Qosmekendiler.
Baýyrymen jorǵalaýshylar.
Býnaqdeneliler.
Oı qozǵaý.
- Janýarlar tirshiligine ne qajet?
/ jaryq, jylý, aýa, sý /
- Janýarlardyń ár tobynyń óziniń birneshe túrleri bar eken.
/ Qustardyń túrleri /
/ Kemirgishter /

Oqýlyqpen jumys.
«Sen bilesiń be?»
1. Qustardyń eń úlkeni – Afrıka túıequsy. Onyń bıiktigi 3m, salmaǵy 90 kg.
Eń júzgish qus – pıngvın. Ol saǵatyna 30 km júze alady.
Eń qyraǵysy – suńqar. Ol 1 km qashyqtyqtaǵy jándikti kóre alady.
2. Janýarlardyń eń alyby – Afrıka pili. Onyń salmaǵy 6 tonna, bıiktigi –
4 m, uzyndyǵy 4 jarym metr. Pilden keıingi iri janýarlar – begemot pen múıiztumsyq.
Al eń bıik janýar – kerik. Onyń bıiktigi – 6 m, uzyndyǵy – 7 jarym metr, salmaǵy – 500kg.
3. Eń ashtyqqa tózimdi janýar kirpi. Ol 236 táýlik, ıaǵnı 8 aı boıy as ishpesten uıyqtaıdy. Al eń shólge shydamdy janýar - túıe. Ol 40 kún boıy sý ishpeı júre alady.
4. Úki men qoıannyń kórý keńistigi 170º gradýsqa deıin jetedi. Olar tipti artqy jaǵyndaǵy turǵan zattardy da kóre alady.
Jáne kirpigi joq bolǵandyqtan uıyqtaǵanda qoıannyń, balyqtyń jáne jylannyń kózi jumylmaıdy.
5. Qusta sút joq degen maqal bar. Biraq balapandaryn sútpen asyraıtyn qus bar. Ol kádimgi - kógershin. Al tabıǵı súttiń eń maılysy túlende bolady. Túlen sútiniń 43 paıyzy maı.
6. Jylannyń qulaǵy bolmaıdy. Ol dybysty tili arqyly estıdi. Al kók shegirtke aldyńǵy aıaǵynyń jilinshigi arqyly estıdi.
Vıktorınalyq suraqtar.

Sý janýarlary:
Begemot, aq aıý, kıt, akýla, kamshat, qaz, úırek, aqqý, kókqutan, láılek, birqazan, shaǵala, qasqaldaq, bekire, jaıyn, shortan, alabuǵa, sazan, taban, nálim, kókserke, baqa.
Sózjumbaq «Q dybysynan bastalatyn qustar»
Q
Q
Ekologıalyq esep.
Toqyldaq - orman dárigeri. Bir toqyldaq kúnine aǵash qabyqtaryn jaraqattaıtyn 700 mólsherindegi jándikti jeıdi. Bir toqyldaq bir aıda qansha jándikti jeıdi.

Seniń oıyń, dálelde.
- Halyq ertegilerinde, tipti aýyl adamdarynda qazir de qasqyrdy «jaýyz, ury» dep jek kóredi. Nege? Sen óz pikirińdi aıt.
- Aıý adamnan, al adam aıýdan qorqady. Sonda bul ekeýin bir - birine jaý dep aıtýǵa bola ma?
- Janýarlardy qorǵaý qalaı júzege asady?
/ «Qyzyl kitap», qoryqtar /
«Qyzyl kitapqa» engizilgen ańdar men qustardy aýlaýǵa, atýǵa bolmaıdy. Olar arnaıy memleket tarapynan zańmen qorǵalǵan.

Qorytyndy.
Úıge tapsyrma.
Oqýlyqtaǵy materıaldy oqý, jergilikti jerdiń janýarlaryn bilip kelý, bir janýarǵa sıpattama jazý. / 89 - 91 bet, jerg. jer janý, sıpattama./
Baǵalaý.