Qazaqstan
Qazaqstan Respýblıkasynyń egemendi, táýelsiz memleket ekendigin aıqyndaıtyn negizgi konstıtýsıalyq quqyq belgileriniń biri - memlekettik til.
Qaı kezde bolmasyn til máselesi – sóıleıtin, sol tilden sýsyndaǵan, ulttyq, dildik belgisi bolyp sanalatyn halyqtyń máselesi. Árbir halyqtyń ana tili bar desek, óz ana tilimizdiń barsha bolmysy, tipti onyń árbir dybysy men jalǵaý jurnaǵy árbir shynaıy azamatqa tanymal, mádenı - áleýmettik ómirde ózindik máni bar kıeli uǵym. Ulttyń tiliniń kemı bastaýy ulttyń qurı bastaǵandyǵyn kórsetedi. Ultqa tilinen qymbat esh nárse bolmasqa tıis.
Bir ulttyń tilinde sol ulttyń syry, tarıhy, minezi aınadaı kórinip turady. Qazaqtyń tilinde qazaqtyń sary saıran dalasy, birese jelsiz túndeı tynyq, birese quıyndaı ekpindeı tarıhy, sar dalada údere kóshken turmysy, asyqpaıtyn, saspaıtyn sabyrly minezi – bári kórinip tur. Qazaqtyń sary dalasy keń, tili baı. Osy kúngi túrik tilderiniń ishinde qazaq tilinen baı, oralymdy, tereń til joq», - dep til jaıynda tereń tolǵanǵan eken.
Qaı kezde bolmasyn til máselesi – sóıleıtin, sol tilden sýsyndaǵan, ulttyq, dildik belgisi bolyp sanalatyn halyqtyń máselesi. Árbir halyqtyń ana tili bar desek, óz ana tilimizdiń barsha bolmysy, tipti onyń árbir dybysy men jalǵaý jurnaǵy árbir shynaıy azamatqa tanymal, mádenı - áleýmettik ómirde ózindik máni bar kıeli uǵym.
Qazaq tiliniń qaıyǵy keri qaraı júrip bara jatyr deı almaspyz. Damý bar. Alǵa jyljý baıqalady. Aýyzdy qý shóppen súrtýge bolmas. Degenmen ana tilimizdiń adymdap damýyna ózimizdiń de keri áser berip jatatyn kezderimiz bar. Qazaqtyń qazaqpen qazaqsha sóılesýi muń. Alqaqotan otyrǵanda da, alqaly jıynda da aramyzǵa ózge ulttyń bir ókili kirip kelse, bárimiz shúldirlep «túsinikti» tilge kóshemiz. Ári-beriden soń bıik sheńberden qazaq tili dep qaıǵy jutatyn keıbir qaıratkerlerdiń balalary, nemereleri qazaq baqshasyna, qazaq mektebine barmaıdy.
Muny sorlylyq emes dep kórińiz.
Memlekettik til – memleketimizdiń búkil aýmaǵynda qoǵamdyq qatystardyń barlyq salasynda qoldanylatyn, memlekettik basqarý, zań shyǵarý, sot isin júrgizý jáne is qaǵazdaryn júrgizý tili. Memleket Qazaqstan halqynyń tilderin úırený men damytý úshin jaǵdaı týǵyzýǵa qamqorlyq jasaıdy. Laýazymdy adamnyń til bilmeımin degen syltaýymen qujattardy saýal salýdy, ótinishterdi nemese shaǵymdardy qabyldaýdan bas tartýy, sondaı-aq olardy máni boıynsha qaraýyna jol berilmeıdi. Sot isin júrgizý tili sotqa berilgen qujattardyń berilýine qaraı júrgiziledi, árbir azamat isti óziniń ana tilinde nemese ózi biletin basqa tilde júrgizýdi talap etýge quqyly jáne ózderi biletin basqa tilde málimdeme jasaý, túsinikteme men jaýap beri, ótinish bildirý, shaǵym jasaý, aýdarmashynyń qyzmetin tegin paıdalanýǵa quqyly, sol sıaqty onymen qamtamasyz etiledi.
Qazaq elinde, qazaq jerinde, qazaq tili – memlekettik órkendeýi qajet, oǵan tek qazaq halqynyń urpaqtary ǵana emes, búkil Qazaqstan elinde ómir súrip jatqan adamdar úles qosý kerek. Memlekettik tildi ıgerý degen sóz memleket azamaty bolyp ómir súrý degen sóz, óziń ómir súrip otyrǵan memlekette jáne sol memleketti qurǵan halyqqa «azamatpyn» dep bergen ýádeni oryndaý degen sóz.
Qazaq halqynyń bar rýhanı qýatyn boıyna sińirge ardaqty asyly – tili. Ár halyq óz tili arqyly álemdi, dúnıeni, ómirdiń qundy taǵylymdaryn, tanıdy, eliniń mádenıetin jasaıdy, keleshek urpaqqa túıgen tujyrymdaryn jetkizedi, memlekettik tiliniń mártebesin kóteredi. Bizdiń, ıaǵnı qazaq halqynyń memlekettik tili – qazaq tili. Alaıda azamattar tarapynan da, memleket tarapynan da, onyń tolyqqandy memlekettik til bolýy úshin áli de kóp ister atqarylýy shart.
Qazaqstan – kóp ultty memleket. Qaı ulttyń ókili bolmasyn Qazaqstanda turady eken, ony qasıetti de kıeli Otanym dep moıyndap, onyń gúldenýi úshin qyzmet etýi tıis. «Bir halyqpyz, ózgelerge úlgi-ónege kórsetetin ultpyz. Mynaý on segiz myń ǵalamnyń ortasynan bizdiń de alatyn ornymyz bar» degen bıik senim, sezimde bolýymyz kerek. Sonymen qatar Qazaqstan memlekettiń azamaty ekenimizdi jan-júregimizben túısinsek, bolashaq urpaqqa Otan aldynda jaýapty ekenin uǵyndyrsaq, til mádenıetin kóterip, onyń ishinde ózge tilderge kóleńke túsirmeı, tilin órkendetýge bolady.
Qazirgi tańda memlekettik tildiń taǵdyryn kásiporyndardy, uıymdardy, mekemelerdiń basshylary aýdarmashylarǵa nemese memlekettik tilge jaýapty qyzmetkerlerge júktep qoıýda. Al, tildiń taǵdyry tek munymen shektelmeıdi.
Bul jolǵy úlken úmit kúttirip otyrǵan baǵdarlamanyń oryndalýy «Qazaq tili» qoǵamyna, jergilikti jerdegi tilderdi damytý basqarmalaryna ǵana emes, bizdiń bárimizge, elimizdiń, ár azamatyna tikeleı baılanysty.
Til máselesi kezeń – kezeńimen júıeli úshin barlyq jaǵdaılar jasalynyp jatyr. Endiginiń bári ózimizge baılanysty. sheshilip keledi. Tilge qatysty kóp sózden góri aıqyn da naqty ister kerek. Qazaqstanda tildi damytý úshin barlyq jaǵdaılar jasalynyp jatyr. Endiginiń bári ózimizge baılanysty.
«Ana tilimiz-asyl mura». Til halyqtyń jany, dini, rýhy, eldik qasıeti, ulttyq bolmysy. Sol asyl murany aıalap, kerek kezinde qorǵaı bilý, damytý jáne óskeleń urpaqqa jetkizý barsha jannyń tikeleı boryshy ekendigi daýsyz.
Til máselesi kezeń – kezeńimen júıeli sheshilip keledi. Tilge qatysty kóp sózden góri aıqyn da naqty ister kerek. Qazaqstanda tildi damytý
Qazaq tili – qazaqtyń mádenıetimen bite qaınasyp jatqan rýhanı qazyna. Qaımaqty tildi paıdalanbaı, qaspaqtyń túbin qyrǵyshtap júrgenderge aıtarym: árkimniń ana tili tirlik úshin kerek, memlekettik til birlik úshin kerek. Sony árbir Qazaqstan azamatynyń júregimen uqqany jón. Tilimizdiń qadirin tek til merekesinde ǵana emes, kúndelikti kótereıik!
Qaı kezde bolmasyn til máselesi – sóıleıtin, sol tilden sýsyndaǵan, ulttyq, dildik belgisi bolyp sanalatyn halyqtyń máselesi. Árbir halyqtyń ana tili bar desek, óz ana tilimizdiń barsha bolmysy, tipti onyń árbir dybysy men jalǵaý jurnaǵy árbir shynaıy azamatqa tanymal, mádenı - áleýmettik ómirde ózindik máni bar kıeli uǵym. Ulttyń tiliniń kemı bastaýy ulttyń qurı bastaǵandyǵyn kórsetedi. Ultqa tilinen qymbat esh nárse bolmasqa tıis.
Bir ulttyń tilinde sol ulttyń syry, tarıhy, minezi aınadaı kórinip turady. Qazaqtyń tilinde qazaqtyń sary saıran dalasy, birese jelsiz túndeı tynyq, birese quıyndaı ekpindeı tarıhy, sar dalada údere kóshken turmysy, asyqpaıtyn, saspaıtyn sabyrly minezi – bári kórinip tur. Qazaqtyń sary dalasy keń, tili baı. Osy kúngi túrik tilderiniń ishinde qazaq tilinen baı, oralymdy, tereń til joq», - dep til jaıynda tereń tolǵanǵan eken.
Qaı kezde bolmasyn til máselesi – sóıleıtin, sol tilden sýsyndaǵan, ulttyq, dildik belgisi bolyp sanalatyn halyqtyń máselesi. Árbir halyqtyń ana tili bar desek, óz ana tilimizdiń barsha bolmysy, tipti onyń árbir dybysy men jalǵaý jurnaǵy árbir shynaıy azamatqa tanymal, mádenı - áleýmettik ómirde ózindik máni bar kıeli uǵym.
Qazaq tiliniń qaıyǵy keri qaraı júrip bara jatyr deı almaspyz. Damý bar. Alǵa jyljý baıqalady. Aýyzdy qý shóppen súrtýge bolmas. Degenmen ana tilimizdiń adymdap damýyna ózimizdiń de keri áser berip jatatyn kezderimiz bar. Qazaqtyń qazaqpen qazaqsha sóılesýi muń. Alqaqotan otyrǵanda da, alqaly jıynda da aramyzǵa ózge ulttyń bir ókili kirip kelse, bárimiz shúldirlep «túsinikti» tilge kóshemiz. Ári-beriden soń bıik sheńberden qazaq tili dep qaıǵy jutatyn keıbir qaıratkerlerdiń balalary, nemereleri qazaq baqshasyna, qazaq mektebine barmaıdy.
Muny sorlylyq emes dep kórińiz.
Memlekettik til – memleketimizdiń búkil aýmaǵynda qoǵamdyq qatystardyń barlyq salasynda qoldanylatyn, memlekettik basqarý, zań shyǵarý, sot isin júrgizý jáne is qaǵazdaryn júrgizý tili. Memleket Qazaqstan halqynyń tilderin úırený men damytý úshin jaǵdaı týǵyzýǵa qamqorlyq jasaıdy. Laýazymdy adamnyń til bilmeımin degen syltaýymen qujattardy saýal salýdy, ótinishterdi nemese shaǵymdardy qabyldaýdan bas tartýy, sondaı-aq olardy máni boıynsha qaraýyna jol berilmeıdi. Sot isin júrgizý tili sotqa berilgen qujattardyń berilýine qaraı júrgiziledi, árbir azamat isti óziniń ana tilinde nemese ózi biletin basqa tilde júrgizýdi talap etýge quqyly jáne ózderi biletin basqa tilde málimdeme jasaý, túsinikteme men jaýap beri, ótinish bildirý, shaǵym jasaý, aýdarmashynyń qyzmetin tegin paıdalanýǵa quqyly, sol sıaqty onymen qamtamasyz etiledi.
Qazaq elinde, qazaq jerinde, qazaq tili – memlekettik órkendeýi qajet, oǵan tek qazaq halqynyń urpaqtary ǵana emes, búkil Qazaqstan elinde ómir súrip jatqan adamdar úles qosý kerek. Memlekettik tildi ıgerý degen sóz memleket azamaty bolyp ómir súrý degen sóz, óziń ómir súrip otyrǵan memlekette jáne sol memleketti qurǵan halyqqa «azamatpyn» dep bergen ýádeni oryndaý degen sóz.
Qazaq halqynyń bar rýhanı qýatyn boıyna sińirge ardaqty asyly – tili. Ár halyq óz tili arqyly álemdi, dúnıeni, ómirdiń qundy taǵylymdaryn, tanıdy, eliniń mádenıetin jasaıdy, keleshek urpaqqa túıgen tujyrymdaryn jetkizedi, memlekettik tiliniń mártebesin kóteredi. Bizdiń, ıaǵnı qazaq halqynyń memlekettik tili – qazaq tili. Alaıda azamattar tarapynan da, memleket tarapynan da, onyń tolyqqandy memlekettik til bolýy úshin áli de kóp ister atqarylýy shart.
Qazaqstan – kóp ultty memleket. Qaı ulttyń ókili bolmasyn Qazaqstanda turady eken, ony qasıetti de kıeli Otanym dep moıyndap, onyń gúldenýi úshin qyzmet etýi tıis. «Bir halyqpyz, ózgelerge úlgi-ónege kórsetetin ultpyz. Mynaý on segiz myń ǵalamnyń ortasynan bizdiń de alatyn ornymyz bar» degen bıik senim, sezimde bolýymyz kerek. Sonymen qatar Qazaqstan memlekettiń azamaty ekenimizdi jan-júregimizben túısinsek, bolashaq urpaqqa Otan aldynda jaýapty ekenin uǵyndyrsaq, til mádenıetin kóterip, onyń ishinde ózge tilderge kóleńke túsirmeı, tilin órkendetýge bolady.
Qazirgi tańda memlekettik tildiń taǵdyryn kásiporyndardy, uıymdardy, mekemelerdiń basshylary aýdarmashylarǵa nemese memlekettik tilge jaýapty qyzmetkerlerge júktep qoıýda. Al, tildiń taǵdyry tek munymen shektelmeıdi.
Bul jolǵy úlken úmit kúttirip otyrǵan baǵdarlamanyń oryndalýy «Qazaq tili» qoǵamyna, jergilikti jerdegi tilderdi damytý basqarmalaryna ǵana emes, bizdiń bárimizge, elimizdiń, ár azamatyna tikeleı baılanysty.
Til máselesi kezeń – kezeńimen júıeli úshin barlyq jaǵdaılar jasalynyp jatyr. Endiginiń bári ózimizge baılanysty. sheshilip keledi. Tilge qatysty kóp sózden góri aıqyn da naqty ister kerek. Qazaqstanda tildi damytý úshin barlyq jaǵdaılar jasalynyp jatyr. Endiginiń bári ózimizge baılanysty.
«Ana tilimiz-asyl mura». Til halyqtyń jany, dini, rýhy, eldik qasıeti, ulttyq bolmysy. Sol asyl murany aıalap, kerek kezinde qorǵaı bilý, damytý jáne óskeleń urpaqqa jetkizý barsha jannyń tikeleı boryshy ekendigi daýsyz.
Til máselesi kezeń – kezeńimen júıeli sheshilip keledi. Tilge qatysty kóp sózden góri aıqyn da naqty ister kerek. Qazaqstanda tildi damytý
Qazaq tili – qazaqtyń mádenıetimen bite qaınasyp jatqan rýhanı qazyna. Qaımaqty tildi paıdalanbaı, qaspaqtyń túbin qyrǵyshtap júrgenderge aıtarym: árkimniń ana tili tirlik úshin kerek, memlekettik til birlik úshin kerek. Sony árbir Qazaqstan azamatynyń júregimen uqqany jón. Tilimizdiń qadirin tek til merekesinde ǵana emes, kúndelikti kótereıik!
You Might Also Like
