«Janýarlardyń tirshiligi. Janýarlardyń tirshiligine ne qajet?»
Taqyryp: «Janýarlardyń tirshiligi. Janýarlardyń tirshiligine ne qajet?»
Maqsaty:
1.Oqýshylardy janýarlardyń toptarymen tanystyrý, olar jaıly qysqasha maǵlumat berý, olardyń tirshilik etýine qajetti jaǵdaılardy bilý;
2. Oqýshylardyń tanymyn keńeıtý, materıaldy tez qabyldaýyna jol ashý, óz pikirin aıtýǵa tóseldirý;
3.Qorshaǵan ortany, janýarlardy qorǵaýǵa, aıalaýǵa tárbıeleý. Sózdik qorlaryn baıytý.
Sabaqtyń túri: Jańa sabaq
Sabaqtyń formasy: jappaı, toppen, juppen, jeke
Ádis-amaldar: túsindirý, suraq-jaýap, izdendirý, júıeleý.
Kórnekilik: «Janýarlar tirshiligi. Janýarlardyń tirshiligine ne qajet?» slaıd
İ. Motıvasıalyq kezeń
1. Suraq-jaýap
─ Ósimdiktiń tiri organızm ekenin dálelde.
─ Ósimdiktiń músheleri jáne onyń qyzmeti jaıynda aıt.
─ Kúzde japyraq nege sarǵaıady?
─ Shyryndy jáne qurǵaq jemisterge mysal keltir.
─ Ósimdikke ne kerek?
─ Ósimdikterdiń kóbeıý túrleri qandaı? (tuqym, túınek, pıazshyq)
2.Jumbaqtar sheshý
1)Muhıttaǵy alyp,
Fontanda balyq. (Kıt)
2)Óziniń úıi – qaqpany,
Shybyndardy ańdyp jatqany. (Órmekshi)
3)Ústi-basy jolaq,
Quıryǵy sholaq. (Zebra)
4)Ormanda joǵary
Jerlerge qonady.
Tumsyǵyn balǵa etip
Aǵashty soǵady. (Toqyldaq)
İİ. Operasıalyq kezeń
1.Slaıd shoý «Janýarlar tirshiligi. Janýarlardyń tirshiligine ne qajet?»
1.1.Janýarlardyń toptary:
• Sútqorektiler
• Qustar
• Jorǵalaýshylar
• Qosmekendiler
• Balyqtar
• Býnaqdeneliler
1.2. Janýarlar tirshilik etý úshin qajetti jaǵdaılar:
• Aýa
• Qorek
• Jylý
• Jaryq
• Sý
1.3. Sútqorektiler (1 sútqorektiniń sýretin salý)
• Sútqorektiler ─ janýarlardyń azdaǵan toby.Olar qurlyqta da, sýda da ómir súre beredi. Olardyń mıy basqa janýarlarmen salystyrǵanda úlken bolady. Qurlyq pen teńizdiń eń úlken sútqorektileri ─ kıt pen pil.
Chempıon sútqorektiler
Rekord
Iegeri
• Eń iri kemirgish • Sý shoshqasy
• Eń iri aıý • Polár aıýy (500kg)
• Eń uıqyshyl sútqorekti • Uıqyshyl tyshqan
• Aǵashta tirshilik etetin eń aýyr sútqorekti
• • Orangýtań (90 kg-ǵa deıin)
1.4. Qustar(1 qustyń sýretin salý)
• Qustar ─ omyrtqaly janýarlar.Olardyń qaýyrsyndary jylýdy saqtaýǵa jáne ushýǵa kómektesedi.Olar artqy eki aıaqtarymen júredi, al aldyńǵy aıaq-qoldary qanatqa aınalǵan. Qustardyń barlyǵy jumyrtqa salady.
Uzaq ómir súretin qustar:
Sibirlik aq tyrna, kakadý jáne qaz rekord jasap, 80 jyl ómir súrgen
• Qus jumyrtqalary
• Túıequs eń úlken jumyrtqa salady.Onyń jumyrtqasynyń uzyndyǵy – 20 sm, odan 24 omlet daıyndaýǵa bolady.
• Eń kishkentaı jumyrtqa kolıbrı salady. Onyń uzyndyǵy 1 sm.
• Qustyń mıy ma, álde aqyly ma?
• Qarǵalar men kógershinder qarapaıym sandardy qosa alady.
• Totyqustar jáne qarala torǵaılar adamnyń sózin uqsata alady, al keıbir totyqustar zattardy atap, sanaı alady.
1.5. Baýyrmen jorǵalaýshylar men qosmekendiler (1 baýyrmen jorǵalaýshy men qosmekendiniń sýretin salý)
• Kóptegen qosmekendiler ─ sý janýarlary bolyp tabylady.
• Al jorǵalaýshylardy qurǵaq shóleıtterden de, batpaqty jerlerden de ormandarda da tabýǵa bolady.
Ǵajaıyp faktiler
• İri qoltyraýynnyń salmaǵy 450 kg tartady jáne 100 jastan astam ómir súredi.
• Eń uzyn baýyrmen jorǵalaýshylar ─ jylandar.1912 jyly tabylǵan óli pıtony ólshegende 10 m-di quraǵan.
• Eń aýyr jylan ─ anakonda, salmaǵy 200 kg.
1.6. Balyqtar (1 balyqtyń sýretin salý)
Balyqtar ─ sýdaǵy tirshilikke beıimdelgen janýarlar. Olardyń 22000-nan astam túri bar dep esepteledi.
• Eń úlken balyq ─ kıt akýlasy. Ol 18 metrge jetedi.Alaıda salmaǵy 15 tonnaǵa deıin jetetin kıt akýlasy tek usaq organızmdermen ǵana qorektenedi.
1.7.Býnaqdeneliler (1 býnaqdeneliniń sýretin salý)
Býnaqdeneliler kez kelgen jerde ómir súredi jáne qorek talǵamaıdy.Olardyń basynda kózderi, aýzy, eki murtshasy ornalasady. Býnaqdenelilerdiń kóbisiniń qanattary bar.
Býnaqdeneliler týraly sıfrlar
Qońyzdar 400000
Kóbelekter 165000
Qumyrsqalar 140000
Shybyndar 120000
2.Sergitý sáti
3.Mátindi oqý (tizbekteı)
4.Tapsyrma
Tómendegi janýarlardyń qaısysy azyqtyń qaı túrimen qorektenedi?
1.Tıin A.Aǵash, buta japyraqtary
2.Qanqyz Á.Bıdaı, júgeri dánderi
3.Qur B.Ósimdik bitesi
4.Juldyzqurt V.Qaraǵaıdyń, shyrshanyń búri
5.It G.Qaraǵaı men shyrshanyń qylqan japyraǵy
6.Taýyq D.Et
4.Qyzyl kitap týraly qysqasha túsinik berý jáne onda kezdesetin keıbir janýarlardy kórsetý
İİİ.Refleksıa
─ Sabaqtan ózińe qandaı qundy materıal aldyń?
─ Ne túsinbediń?
─ Ne bilgiń keledi?
IV. Baǵalaý
V. Úı tapsyrmasyn berý
1.Mátindi oqý, mazmuny
2.Janýarlar jaıynda jumbaqtar izdestirip, kitapsha jasaý.
Maqsaty:
1.Oqýshylardy janýarlardyń toptarymen tanystyrý, olar jaıly qysqasha maǵlumat berý, olardyń tirshilik etýine qajetti jaǵdaılardy bilý;
2. Oqýshylardyń tanymyn keńeıtý, materıaldy tez qabyldaýyna jol ashý, óz pikirin aıtýǵa tóseldirý;
3.Qorshaǵan ortany, janýarlardy qorǵaýǵa, aıalaýǵa tárbıeleý. Sózdik qorlaryn baıytý.
Sabaqtyń túri: Jańa sabaq
Sabaqtyń formasy: jappaı, toppen, juppen, jeke
Ádis-amaldar: túsindirý, suraq-jaýap, izdendirý, júıeleý.
Kórnekilik: «Janýarlar tirshiligi. Janýarlardyń tirshiligine ne qajet?» slaıd
İ. Motıvasıalyq kezeń
1. Suraq-jaýap
─ Ósimdiktiń tiri organızm ekenin dálelde.
─ Ósimdiktiń músheleri jáne onyń qyzmeti jaıynda aıt.
─ Kúzde japyraq nege sarǵaıady?
─ Shyryndy jáne qurǵaq jemisterge mysal keltir.
─ Ósimdikke ne kerek?
─ Ósimdikterdiń kóbeıý túrleri qandaı? (tuqym, túınek, pıazshyq)
2.Jumbaqtar sheshý
1)Muhıttaǵy alyp,
Fontanda balyq. (Kıt)
2)Óziniń úıi – qaqpany,
Shybyndardy ańdyp jatqany. (Órmekshi)
3)Ústi-basy jolaq,
Quıryǵy sholaq. (Zebra)
4)Ormanda joǵary
Jerlerge qonady.
Tumsyǵyn balǵa etip
Aǵashty soǵady. (Toqyldaq)
İİ. Operasıalyq kezeń
1.Slaıd shoý «Janýarlar tirshiligi. Janýarlardyń tirshiligine ne qajet?»
1.1.Janýarlardyń toptary:
• Sútqorektiler
• Qustar
• Jorǵalaýshylar
• Qosmekendiler
• Balyqtar
• Býnaqdeneliler
1.2. Janýarlar tirshilik etý úshin qajetti jaǵdaılar:
• Aýa
• Qorek
• Jylý
• Jaryq
• Sý
1.3. Sútqorektiler (1 sútqorektiniń sýretin salý)
• Sútqorektiler ─ janýarlardyń azdaǵan toby.Olar qurlyqta da, sýda da ómir súre beredi. Olardyń mıy basqa janýarlarmen salystyrǵanda úlken bolady. Qurlyq pen teńizdiń eń úlken sútqorektileri ─ kıt pen pil.
Chempıon sútqorektiler
Rekord
Iegeri
• Eń iri kemirgish • Sý shoshqasy
• Eń iri aıý • Polár aıýy (500kg)
• Eń uıqyshyl sútqorekti • Uıqyshyl tyshqan
• Aǵashta tirshilik etetin eń aýyr sútqorekti
• • Orangýtań (90 kg-ǵa deıin)
1.4. Qustar(1 qustyń sýretin salý)
• Qustar ─ omyrtqaly janýarlar.Olardyń qaýyrsyndary jylýdy saqtaýǵa jáne ushýǵa kómektesedi.Olar artqy eki aıaqtarymen júredi, al aldyńǵy aıaq-qoldary qanatqa aınalǵan. Qustardyń barlyǵy jumyrtqa salady.
Uzaq ómir súretin qustar:
Sibirlik aq tyrna, kakadý jáne qaz rekord jasap, 80 jyl ómir súrgen
• Qus jumyrtqalary
• Túıequs eń úlken jumyrtqa salady.Onyń jumyrtqasynyń uzyndyǵy – 20 sm, odan 24 omlet daıyndaýǵa bolady.
• Eń kishkentaı jumyrtqa kolıbrı salady. Onyń uzyndyǵy 1 sm.
• Qustyń mıy ma, álde aqyly ma?
• Qarǵalar men kógershinder qarapaıym sandardy qosa alady.
• Totyqustar jáne qarala torǵaılar adamnyń sózin uqsata alady, al keıbir totyqustar zattardy atap, sanaı alady.
1.5. Baýyrmen jorǵalaýshylar men qosmekendiler (1 baýyrmen jorǵalaýshy men qosmekendiniń sýretin salý)
• Kóptegen qosmekendiler ─ sý janýarlary bolyp tabylady.
• Al jorǵalaýshylardy qurǵaq shóleıtterden de, batpaqty jerlerden de ormandarda da tabýǵa bolady.
Ǵajaıyp faktiler
• İri qoltyraýynnyń salmaǵy 450 kg tartady jáne 100 jastan astam ómir súredi.
• Eń uzyn baýyrmen jorǵalaýshylar ─ jylandar.1912 jyly tabylǵan óli pıtony ólshegende 10 m-di quraǵan.
• Eń aýyr jylan ─ anakonda, salmaǵy 200 kg.
1.6. Balyqtar (1 balyqtyń sýretin salý)
Balyqtar ─ sýdaǵy tirshilikke beıimdelgen janýarlar. Olardyń 22000-nan astam túri bar dep esepteledi.
• Eń úlken balyq ─ kıt akýlasy. Ol 18 metrge jetedi.Alaıda salmaǵy 15 tonnaǵa deıin jetetin kıt akýlasy tek usaq organızmdermen ǵana qorektenedi.
1.7.Býnaqdeneliler (1 býnaqdeneliniń sýretin salý)
Býnaqdeneliler kez kelgen jerde ómir súredi jáne qorek talǵamaıdy.Olardyń basynda kózderi, aýzy, eki murtshasy ornalasady. Býnaqdenelilerdiń kóbisiniń qanattary bar.
Býnaqdeneliler týraly sıfrlar
Qońyzdar 400000
Kóbelekter 165000
Qumyrsqalar 140000
Shybyndar 120000
2.Sergitý sáti
3.Mátindi oqý (tizbekteı)
4.Tapsyrma
Tómendegi janýarlardyń qaısysy azyqtyń qaı túrimen qorektenedi?
1.Tıin A.Aǵash, buta japyraqtary
2.Qanqyz Á.Bıdaı, júgeri dánderi
3.Qur B.Ósimdik bitesi
4.Juldyzqurt V.Qaraǵaıdyń, shyrshanyń búri
5.It G.Qaraǵaı men shyrshanyń qylqan japyraǵy
6.Taýyq D.Et
4.Qyzyl kitap týraly qysqasha túsinik berý jáne onda kezdesetin keıbir janýarlardy kórsetý
İİİ.Refleksıa
─ Sabaqtan ózińe qandaı qundy materıal aldyń?
─ Ne túsinbediń?
─ Ne bilgiń keledi?
IV. Baǵalaý
V. Úı tapsyrmasyn berý
1.Mátindi oqý, mazmuny
2.Janýarlar jaıynda jumbaqtar izdestirip, kitapsha jasaý.
You Might Also Like
