InfoHub Logo

Kúlik balasy Tileýimbet, munan týǵan — Kúntý, munan týǵan — Janaıdar. Bul Janaıdar — Abylaı han zamanynda jas bala. Jurt aýzynda «Jaqsy Janaıdar» atanǵan.

Sol zamanadaǵy ınjaraı Shárip [Buhar — E.Q. esk.] hany Arqadaǵy Abylaı hanǵa elshi jibergen:

— Maı qatyǵyn taýyp bersin, — dep.

Sonda Abylaı han Kúlik Jánke batyr bıge kisi jibergen: Bir aýyz sózime jaýapty túzý taýyp bererlik jan taýyp jibersin, — dep.

Sonda Jánke batyr bı óziniń synyna kelgendikten, on tórt jasar bala Kúntý balasy Janaıdardy jibergen. Sonda Janaıdar Abylaı hanǵa:

— Aldıar, — dep kirip barǵanda, otyrǵyzbastan suraǵan:

— Balam, maı qatyǵy ne bolady? — dep.

Sonda Janaıdar kidirmesten jaýap qaıtarypty:

— Burynǵylar aıtpap pa edi, «Halyq aınysa, han túzeıdi. Maı aınysa, tuz túzeıdi» dep. Halyq qatyǵy — ortasyndaǵy hany bolady da, dúnıedegi támám tamaqtyń dámin kirgizetuǵyn maı qatyǵy — tuzdaǵy, taqsyr! — degen.

Bul sózden Abylaı han Buqar hany tuz suratqandyǵyn bilipti. Úsh júzdiń balasy qazaqtan túıe jıdyryp, qyryq bı jáne Janaıdardy atshy qylyp qosyp berip, kóp túz tıep jiberedi. Barǵan qyryq bıdi Buhar hany syılap kútti. Qaıtarar kezi bolǵanda Buhar hany surady:

— Abylaı artyq pa, men artyq pa? — dep. Qyryq bıi aıtty:

— Siz artyqsyz, sizdiń tegińiz de asyl, sizdiń jerińiz de asyl, ózińizdiń asyldyǵyńyz — Buhardaı shaharda, altyn taqtyń ústinde sary ala altynǵa malshynyp otyrsyz. Jerińizdiń asyldyǵy — sizdiń jerińizde etikpen namaz oqýǵa jaraıdy, —  desti.

Buhardyń hany surady:

— Abylaıdyń osy otyrǵandaryńyzdan basqa jibergen kisisi bar ma edi? — dep.

— Qosta bir atshy bala bar, on tórtte.

— Endeshe sony shaqyr. Ony shaqyryp keldi. Buhar hany aıtty:

— Áı, balam, men artyq pa, Abylaı artyq pa? Bala aıtty:

— Abylaı artyq!

Buhar hany:

— Abylaı menen qalaısha artyq bolady? — dedi.

Bala aıtty:

— Abylaı atasy sadaǵyn saǵymǵa kótertken. Nurdan paıda bolǵan. Sizdiń atańyz — Aqmańǵyt, Toqmańǵyt. Bizdiń qazaqtyń balalary oınaǵanda: «Mańǵyt, aýzyńa sańǵyt» — dep oınaıdy. Túbi-tegiń Mańǵyt jaqsy bolatuǵyn bolsa, aýyzǵa áı dep alynbas edi, — dep bala jaýap kaıtarypty.

— Balam, Abylaıdyń turǵan jeri asyl ma, meniń turǵan jerim asyl ma? — deıdi.

— Sizdiń ózińizden Abylaıdyń ózi asyl, jerińizden jeri asyl. Sizdiń jerińiz asyl bolatuǵyn bolsa, sýdy Samarqandtan aldyryp isher me edińiz, tuzdy Saryarqadan suratar ma edi ńiz? Abylaıdyń turǵan jeri — Saryarqa. Eki bassa, bir bulaq. Aǵar sýy bal tatıdy, aq shabaǵy maı tatıdy. Eki bassa, bir tuz. Bir úıinen bir úıi tuz suramaıdy, — deıdi.

Buhar hany sózine yrza bolǵandyqtan, qyryq bıge syılaǵany jalǵyz balaǵa bergenine teń bolypty. Balanyń «Jaqsy Janaıdar» atanǵan jeri — bul. «Taýdaı talap bergenshe, barmaqtaı baq» degen — osy. Basyna baq qonbaǵandyqtan ataǵy shyqpady. Bul Janaıdar bir jaqtan úıine kelse, báıbishesi bir erkek bala taýyp, besikke bólep jatyr eken.

— Qatyn, qatyn! Keýdesin aqyryn, bos tańa gór. Keýdesi tolǵan Allanyń zikiri eken, — depti.

Sol balasynyń aty — Ótemis. Jáńke batyr ómirinde Janaıdardy úıge otyrǵyzbapty. Úsh júzdiń ortasynda bolǵan bas qosýǵa jiberip otyrady eken. Qaıda barsa da, sheshendigimen sýdan qaımaq qalqyǵandaı bola beripti.

Bir jıyn topta Qýandyqtan shyqqan Baıdaly bı Janaıdardyń sózine sóz taýyp aıta almaǵan soń, kemitip:

— Osy nemeniń ákesiniń aty Kúntý me edi, Qıtý ma edi? — depti.

Sonda Janaıdar:

— Erim bar-dy yńyrshaq,
Atym bar-dy tobyshaq.
Ákem aty Kúntý bolsyn, Qıtý bolsyn,
Onyń maǵan ne keregi bar?
Aqylym bar bir qushaq, —

degen eken. Qudaı rahmet qylsyn Jaqsy Janaıdarǵa!

---