InfoHub Logo

Jýrnalıs bolý úshin bilim kerek jáne qushtarlyq kerek. Sportshynyń eń bıik shyńy - olımpıadaǵa barý bolsa, sport jýrnalısiniń eń bıik shyńy - olımpıada oıyndaryn kózimen kórý.         

Teljan Kúderov

1. Bul óte kóp qoıylatyn suraqtardyń biri bolýy múmkin. Biraq, jýrnalısik bastamańyzǵa ne túrtki boldy?.

Men oqýǵa túspeı jatyp Amangeldi (Seıithanov) aǵamen tanystym. Ol ózi jumys jasap júrgen (Sport) gazetke aparyp, redaksıanyń qarqyndy tirligimen tanystyrdy. Qolymnan kelgenshe kómektesip, anany-mynany jasap ne aıtsa da júgirip júrdim. Sodan qolymnan jetelep, «jýrnalısıka mamandyǵyna tús, sportty jazatyn adamdar saýsaqpen sanarlyq, sen soǵan kel» dep ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ-ǵa ákeldi. Oqýǵa túskesin odan da jaqyn boldyq. Jumysyn kórýge, úırenýge jıi baryp júrdim. Sol kezderden bastap, sportty jazýǵa degen qulshynysym oıandy.

2. Bes olımpıadaǵa qatar barǵan sportshy joq shyǵar. Alaıda, sizdi bes olımpıadaǵa baryp, óz kózimen kórgen jaqsy jańalyqtyń jarshysy retinde tanımyz. Biraq, jeńis pen jeńilis qatar júredi deıdi. Jeńistiń tátti dámin seze almaǵan kezdegi sezimińizben bólise ketseńiz?

- Iá, árıne sport bolǵasyn jeńis te, jeńiliste qatar júredi. Biraq, ishińnen qynjylasyń qolda turǵan altyn, kúmis, qoladan kirpik qaǵyp úlgermeıinshe aıyrylyp qalyp jatamyz. Sport degen-sekýnd. Bir sekýndtyń ózi aıtarlyqtaı zor ról oınaıdy. Úmitimiz sónip qalsa, «qap, áttegen-aı» dep qalasyń. Ol kezde sportshyǵa «aqtal, nege jeńildiń?», «ne boldy?»,«barlyǵyn aıt» deımiz. Óıtkeni, biz rıngte bolmadyq, kózben kórip otyǵanymyzben qarsylastyń áýselesin kórmedik. Onyń barlyǵyn tek sportshy ǵana sezedi. Sodanteledıdar arqyly onyń sol kezdegi kúıin, ókinishin kórsetýge tyrysamyz. Áıtpese, halyq «oı, jeńilip qaldy, durystap kúrespeı me?» dep jatady. Endi olardy da túsinýge bolady baby kelip tursa da, baǵy qatar kelmeı jatady. Jeńiske alyp-ushyp qanshalyqty qýansaq, jeńilis sonshalyqty aýyr tıedi.

3. Qazirgi tańda  sporttyń damýy úshin sapaly, onyń mártebesin kóteretin materıaldar jazatyn jýrnalıser kerek dep kóp aıtamyz. Salalyq jýrnalısıkany damytý týraly oıyńyz qandaı?

- Meniń oıymsha, bastaǵan isti sońyna deıin jetkizý kerek. Sport sferasyn tańdar bolsań, oń janbasyńa keletin sportpen aınalyp, sony zerttep, sony ǵana jazý kerek. Men ózim fýtbol, voleıbolǵa kóp qyzyǵa bermeımin. Kezinde Amangeldi (Seıthanov) aǵa fýtbol táýir tartty. Biraq, meniń asa qatty qyzyǵýshylyǵym bolmady. Iaǵnı, meniń oń jambasyma kelmedi. Biraq, kúres, sambo, dzúdony jibermeýge tyrysamyn. Kúres túrleri maǵan basqa sport túrlerinen qaraǵanda álde qaıda jaqyn. Eger sen ekonomıkany jaqsy bilseń, ony jazǵanda tyńǵylyqty, pysyqtap jazasyń. Qate ketip jatsa, túzep otyrasyń. Al bilmeseń qaı jerden qate ketip jatqanyn da bilmeı otyrasyń. «Sport jýrnalısıkasy» (bilim berý baǵdarlamasynyń) ashylǵanyna qýanyshtymyn. Sapaly dúnıe bilim bar bolsa shyǵady.

4. Jýrnalısiń sonyń ishinde sporttan habar taratatyn sport jýrnalısiniń boıynan tabylý kerek qasıetterdi ataı alasyz ba? Basqa jýrnalıserden, dıktorlardan bólek bolmysy bar ma?

- Mamandyqty súıý. Óıtkeni, sport jýrnalısi bolý qıyn. Sportshylar suhbat bermeı, keıde betińe de qaramaı ótip ketedi. Onyń bárine shydap, artynan júgirip júrip alý kerek. Myna jaqta eliń jańalyq kútip otyrsa, sen bermese jaraıdy dep kete sala almaısyń.

5. Burynǵy jáne qazirgi medıada jumys jasaýdyń ózgeshelikteri bar ma?

Men 1997 jyly alǵash ret  efır júrgizdim. Apta boıyna bolǵan sporttyq sharalardy qorytyp 15 mınýttyq saraptamalyq baǵdarlamany júrgizetin boldym. Ony túsirip alasyń, qate ketse jóndeý qıyn, qaıtadan túsiresiń. Qazirgideı sekýndpen qıý degen joq. Ol kezdegi tehnıka degen baıaǵy eski dúnıeler. Qazir jastarǵa aıtamyn, senderge bári ońaı ǵoı. Tehnıkada bar, óńdeýde ońaı. Tek jyldamdyq, aqparatty jyldam taratý. Óıtkeni, qazirgi kezde áleýmettik jeliler básekelestik pen kele jatyr. Sen kesh shyǵarsań, biz muny ınstagramnan oqyp kórip aldyq deıdi. Keıde suraıdy menen:  «Nege seni olımpıadalarǵa kóp jiberedi?» dep. Men ózim operator, ózim jýrnalıs, ózim jazamyn, ózim túsiremin. Bir ózim barlyǵyna mashyqtandym. Senderdi de jan-jaqty bolýǵa shaqyramyn. Sol kezde jyldamdyqtan da, jumystan da biraz nárseler utasyńdar.

---