InfoHub Logo

Almaty qalasynyń turǵyny, jas psıholog Asqarqyzy Dana hanymmen suhbat.

— Ózińiz jaıly qysqasha málimet aıta ketseńiz?

— Meniń esimim Asqarqyzy Dana, 2002 jyly 4 aqpanda Taraz qalasynda dúnıege kelgenmin. Kishkentaı kezimde ata-ájemniń qolynda óskenmin.

— Psıhologıa salasyn tańdap, ony ári qaraı damytýǵa ne túrtki boldy?

— Men psıhologıaǵa 11 synyptan bastap qyzyǵa bastadym sebebi biz UBT tapsyratyn bolǵandyqtan bizdiń emosıonaldy jaǵdaıymyz turaqsyz bolady. Ata-analar men muǵalimderimiz bizge ózimiz qalamaıtyn nárselerdi iste, osy mamandyqty tańda dep jıi aıtady. Sodan keıin men “Kýrınyı býlon”, “Magıa ýtra” degen kitaptar oqydym, sodan bastap meniń qyzyǵýshylyǵym ashyldy. Bala kezimizdegi travma bizdiń ómirimzge qalaı áser etetin bildim. Múmkin menińde balalyq travmalarym bar shyǵar dep psıhologıa salasyna tústim.

— Nelikten qyzdarǵa kómek retinde ózińizdiń jeke kýrsyńyzdy ashtyńyz?

— Meniń ol kýrsty ashýyma basty sebep kóp qyzdar maǵan konsýltasıaǵa jazylǵysy kelip, kómek surady. Barlyq qyzdardyń suranysy “samoosenka, jenskaıa energıa” jaıly boldy. Sol úshinde men qyzdar úshin kýrs ashtym. Bir jaǵynan kýrs baǵasy óte qol jetimdi jáne de kóp praktıkalyq tapsyrmalar bar.

Ol qyzdardyń óz-ózin damytýyna úlken kómegin tıgizedi.

— Siz qazirgi tańdaǵy ózekti máselerdiń biri, mektepte qyzdar arasnyda jıi bolatyn býllıngke kózqarasyńyz qandaı?

— Birinsheden býllıng tek mektepte ǵana emes ýnıverde de bar. Mekteptegi býllıng ósip kele jatqan organızmge negatıvty áser etedi. Eger qyz balasy endi ósip kele jatsa býllıng onyń psıhıkasyna keri áserin tıgizedi. Ol ózine degen senimdiligin joǵaltýy múmkin.

Jáne ol qyzǵa býllıng jasaǵan adamǵa keletin bolsaq, onyń úıinde problemalar bolýy múmkin. Ol ishindegin kimge aıtaryn bilmeı, óziniń agresıasyn syrtqa kórsetýi múmkin.

— Ondaı jaǵdaı sizdiń basyńyzdan óttime?

— Meniń kezimde mektepte ondaı jaǵdaı bolmaǵan. Múmkin býller men bolǵan shyǵarmyn, biraq meniń tolyqtaı esimde joq. Eger qyzdyń úıinde problemalar bolsa, ózine senimsiz bolsa ol ózin yńǵaısyz sezinedi sondyqtan basqa adamdarǵa agresıasyn shyǵarady. Biraq ta ondaı jaǵdaı mende bolmaǵan.

— Býllıngten zardap shekken jasóspirimderge qandaı aqyl aıtar edińiz?

— Eń aldymen muǵalimge aıtý kerek. Synypta osyndaı jaǵdaı bolǵanyn, synypta býller bar ekenin habarlaý kerek. Biraq ta mektep aýystyrmaý kerek sebebi mektep aýystyrǵanmen ol mekteptede býllıngke tap bolýy múmkin. Eń aldymen óz oıyn ashyq aıtý kerek, óziniń jeke granısasyn qoıý kerek jáne de ózine senimdi bolýy kerek.

— Zardap shekken jasóspirimniń psıhıkasyna zaqym kelip, bolashaq ómirine zıan keltirýi múmkin be?

— Árıne býllıng 100% ósip kele jatqan organızmge zıan keltiredi. Mysaly bir qyzdy alaıyq ol qyzdy barlyǵy kelemejdep, ony qorlasa ol mende birdeńe durys emes degen oımen ósedi jáne de ol komplekske aınalady.

1. Ol qyz óskende birdeńe istese ózi unatqannan emes bireýge dáleldeý úshin isteıdi. Múmkin ol “trýdogolık” bolý múmkin.

2. Múmkin ol qyz sýısıd jasaýy múmkin.

3. Mysaly ol qyzdy únemi qorlaıdy jáne de onyń mıyna memen osylaı sóılesýge bolady, meni qorlasa bul norma dep qalyptasady. Jáne de ol qyz ósken soń ózine sondaı adamdardy tartatyn bolady.

— Býllıngpen qalaı kúresýge bolady? Bul jaıly sizdiń oıyńyz qandaı?

—  Býllıngpen kúresýdiń eń qaýipsiz joldary áńgimelesý, test. Jáne sodan kimde qandaı problema bar ekenin bilip, psıhologpen jumys jasaýǵa bolady. Kelesi joly, býllıngke tap bolǵan qyzdyń samoosenkasyn kóterip, oǵan barynsha qoldaý berý kerek.

Mektepte qyzdar komısıasyn ashý kerek. Anonımno jazatyn jáshik qoıý kerek, kim qandaı býllıngti kórdi sony jazý kerek. Sebebi qyzdar ony ashyq eshkimge aıtalmaıdy.

— Ashyq áńgimeńizge rahmet!

Suhbat alǵan: Joldasbekova Asylzat

Suhbat bergen: Asqarqyzy Dana

---