InfoHub Logo

Jastyqtyń oty, qaıdasyń,

Júrekti túrtip qozǵamaı?

Urpaq jáne onyń aldaǵy ómiri - qashan da halyqty mazalaıtyn máńgilik taqyryp. Sebebi eldiń erteńi sol urpaqtyń qolynda bolady. Men elimniń erteńimin. Men jaspyn.

Jastyqtyń oty jalyndap,

Tas júrekte janǵan shaq.

Talaptyń aty aryndap,

Ár qıynǵa salǵan shaq, -

dep uly Abaı aıtqandaı, boıymda kúsh-qýatym tasyp turǵan shaqtamyn. Qıal qanatynda qalyqtap júrgen shaǵym. Bul kezeńdi Abaı adam ómiriniń eń mańyzdy shaǵy dep túsindiredi. Jastardan osy sátte albyrttyq ta, qushtarlyq ta, danalyq ta shyǵady.

Jastyqtyń oty, qaıdasyń,

Júrekti túrtip qozǵamaı?

Ǵylymnyń bilip paıdasyn,

Dúnıeniń kórkin boljamaı?-

dep taǵy bir óleńinde jas kezińde bilimniń sońyna túsý kerektigin aıtyp ótedi. Endeshe, erekshe talpynyspen jas shaǵymyzdy durys ótkizgenimiz abzal emes pe?!

Jastyq shaq - adam ómiriniń kóktemi. Osy rette Muhtar Shahanovtyń 《12 - 3 = ?》 óleńi esime túsedi.  Aqyn ańyzdy baıandaı otyryp adam ómirin jyl mezgilderi dep sanap, kóktemdi jastyq shaqqa balaıdy. Shyǵarma jelisi boıynsha han óziniń jastarǵa senimsizdiginiń kesirinen qıyndyqqa ushyraıdy. Ony ólimnen qutqarǵan jas jigittiń danalyǵy, aqyly, tapqyrlyǵy boldy.

Kóktemde gúldemese almalar men órikter

Qalǵan anaý toǵyz aıda

Qandaı jemis kúte alamyz odan biz? - dep jastar men olardyń tárbıesi jaıly oıyn óte áserli jetkize alǵan. Endeshe, jastardyń bereri mol eken ǵoı...

Men ýaqytymdy bosqa ótkizbeýge bel býdym. Qazaqstanda bilim alýdyń keremet múmkindikterin ashyp qoıǵan. Bilim alýdyń tamasha joldaryn paıdalanyp, elim úshin eńbegimdi aıamasqa bekindim. 《Jastyqta jınaǵan bilimiń - qarttyqta jumsar múligiń》. Menińshe, keremet aıtylǵan sóz! Qazaq ne aıtsa da, dóp basyp aıtatyn dana halyq qoı. 《Jastar - uly kúsh》 degen taǵy bir keremet sóz bar eken. Meniń oıymsha, olardyń kúshtiligi ómir súrýge degen qushtarlyǵy men elin súıetin móldir seziminde jatqan sıaqty. 1986 jyldyń jeltoqsanyn esińizge túsirińizshi. Táýelsizdigimizdiń bastaýy osy jastardyń qozǵaýshy kúshinen bastalǵan joq pa?!

Abaı kezinde《Talaptyń minip tulparyn, tas qıaǵa órlediń》 degen sózin súıikti uly Ábdirahmanǵa arnaǵan edi. Eger Abaı men ómir súrip jatqan XXI ǵasyrda bolsa, onda osy sózin búkil qazaq jastaryna arnaıtyn edi dep oılaımyn. Sebebi bilimderi asqan, ár salada túrli jańalyqtyń ıesi bolyp jatqan qanshama jastar bar. Olar eliniń kórkeıýine óz úlesterin qosýda. Jastar jylynyń saltanatty ashylý rásimine "Bolashaq" baǵdarlamasynyń túlekteri, "100 jańa esim"  baıqaýynyń jeńimpazdary, jas ǵalymdar, daryndy balalar qatysty. Mine, halqymnyń keleshegi osyndaı urpaǵynyń qolynda. Jastar jyly atalǵan bıylǵy jylda jastar eńbekteri óz nátıjesin berdi. Taǵy da múmkindik týdy, taǵy bir qoldaý jasalyp jatyr. Keler jyl da mol múmkindigimen qatar jetistigin ala keletinine kámil senemin. Olaı bolsa, "Eldiń bolashaǵy - bilimdi jastar qolynda" degen Elbasynyń ósıet sózin árdaıym jadymyzda ustaýymyz kerek. Uly Abaı aıtqandaı bilimniń jolyna túsip, ǵylymnyń paıdasyn bilmek kerek.

Men orta mekteptiń oqýshysymyn. Meniń maqsatym - bilim jolynda jetistikterge jetý, bilimdilerdiń qataryn kóbeıtý. Kezinde Maǵjan aqyn 《Men jastarǵa senemin》 degen óleńinde:

《Arystandaı aıbatty,

Jolbarystaı qaıratty,

Qyrandaı kúshti qanatty,

Men jastarǵa senemin》, - 

dep úlken úmit artqan edi. Óleń bul kúnde de mánin, qýat berer qundylyǵyn joıǵan joq. Senimniń júgin arqalaǵan, boıynda jastyqtyń jalyndaǵan jalyny bar árbir urpaq bolashaqqa óz úlesin qosary anyq. Men de esh aıanbaımyn.

Avtory: Salamat Dana 11 synyp oqýshysy

---