InfoHub Logo

QR-nyń jas aqyny: Tileýbekova Gúlsana Anarbekqyzy

Qoǵamdaǵy ózekti máselelerdiń biri - jetim balalardyń jaı-kúıi. Anyǵyraq aıtsaq: qaryny toq, kıimi kók jelikken jastardyń qyzyq qýyp, sońynan opyq jep, ózgeni de ókindirip jatatyny. Bulaı deýim, bolashaǵy bulyńǵyr dúnıege oılanbaı aralasyp, ultymyzdyń mentalıtetine múldem jat oıyn-saýyq ortasynda qyzyq qýyp, namysy men ar-uıattan jurdaı bolǵan órimdeı boıjetkender tym kóbeıdi. Sáni men symbaty jarasqan osy bir arýlardyń «kúnde qyzyq, kúnde toı» osy júrisi meni qatty qynjyltady. Alaburtqan jastyq shaqty sońynan ertip, eliktirip áketetin beımálim álemniń shyrmaýyna bir sharpylsań, ómir jolynyń arnasy buzylyp, teris jolǵa bastaı jóneledi.   

Jylap júrse qazaqtyń bir balasy,

İshinde onyń ashý, yza nalasy.

Bolmas edi jetim degen sóz múlde,

Óz balasyn tastamasa anasy.

Oınaqtap júrip ot basqan búgingi boıjetken-aý, sen— erteńgi aıaýly jar, asyl ana emes pe ediń!? Jaryq dúnıe esigin endi ǵana ashqan beıkúná sábıdiń kóz jasy. Obaly kimge?!! Saryaýyz balapan syndy sábı aýyzyn ashyp, shyrqyrap tamaq surap, árkimge jáýteńdep jatsa, tirligin saıranǵa toltyryp júrgen tirshilik ıeleriniń ómirinde ne maǵyna qaldy?! Birer kúndik nápaha úshin sharanasyn saýdalap, sábıin satqan jandardyń erteńgi kúnnen qaıyr kútip, áldekimnen meıirim dámetýiniń ózi beker. Halqymyz bir kúnin oılaǵan áıelden bez, erteńin oılamaǵan erkekten bez- dep aıtýdaı-aq aıtypty. Biraq, mynadaı soraqylyqqa bul sózdiń ózi tym álsiz. Bul toǵysharlyq pen qatigezdiktiń teńeýi joq. Amal qansha qulaq estip, kóz kórip júrgen bul jaıttar kúndelikti ómirimizdiń ashshy shyndyǵyna aınalyp otyr. Otbasy, ortasy, qoǵam durys tárbıe berip baýlysa, teris ádet pen jat qylyqtardan aýlaq bolar ma edi bálkim.

Otbasy - tárbıeniń altyn dińgegi. Tamyryna nár bererde qoǵam men mektepten bólek ata-ananyń atqarar mindeti úlken. Otbasy tárbıesi jaqsy bolsa- bolashaqta óz maqsatyn aıqyndap, barlyq isterine jaýapkershilikpen qaraıtyn, oıy ushqyr,bilimi tereń sana-sezimi shynaıy, ómirden óz ornyn adaspaı tabatyn tulǵa qalyptasar edi. Otbasyndaǵy teris tárbıeniń olaqtyǵy, ulttyń namysyna, rýhanı ózegine uıat keltiretin, tipti balta shabatyn, qatygez, ózimshil, urpaq qalyptastyryp jatqandaı. Oǵan kúndelikti ınternet jelileri men kógildir ekranda ýaǵyzdalyp jatqan teksizdený mektebin qosyp qoıyńyz. Osynshalyq teris tárbıeni sanasyna sińirip ósken jas boıjetkenniń baǵy janyp, súıgenin taýyp qosylǵanymen bolmashydan shataq shyǵaryp, qıt etse tyrnaq astynan kir izdep, otbasyn urys-janjaldyń ordasyna aınaldyryp, aqyrynda ajyrasqanymen turmaı, ózi tar qursaǵyn keńeıtip toǵyz aı on kún kótergen perzentinen qalaı qutylaryn bilmeı, aýyr kúná arqalap jatady. Aparyp tastar jetimder úıiniń bar ekenin kóńiline medeý tutady. Bar jaýapkershilikti soǵan tapsyrady. Sonymen bastysy, sábıge qatysty bar mindetten qutyldym dep oılaıdy. Ómirge ózi ákelgen sábıine degen bar meıirimi men analyq mahabbaty osymen shekteledi. Al osy bir qateligi—jetimder úıinde shyryldap qalyp bara jatqan sábıiniń máńgilik azaby ǵana emes, taǵdyryna ókpeli taǵy bir qatigez júrektiń, muńdy jannyń taǵdyry emes pe?!                                                                                                                                                  

Osylaısha, eki birdeı adam atyn jamylǵan saýyq pen maýyq ıeleriniń jaýapsyz jyn oınaǵy balany baqytty shaǵynan aıyryp, jetimder úıinde qaldyrdy da óz jolymen ary qaraı jalǵasa berdi. Áli qansha baıǵus jetimder panasyz qalyp, jetimde úıin saǵalar eken? Ata-ananyń meıirim shapaǵatyna bólenip, salt-dástúrimizdi boıyna sińirip,jaıma shýaq kún kesher shaǵynda, terezege jaltaqtap, esikke eleńdep, janaryn muńly jas jýyp, kúrisinisti kún men armandy túndi bastarynan ótkerip jatqan sábılerge qarap turyp júregim aýyrady. Jáýteń qaqqan kishkentaı perishtelerdiń jan kúızelisin osy bir kishkentaı maqalama syıdyra almaspyn. Múmkin, keýdemdegi syrymdy kópshilikpen bólissem, ózim de jeńildep qalam, bálkim oqı qalsa qurbylaryma da oı salar ma eken  dáme ǵoı meniki...           

---