InfoHub Logo

JEL ÓPKEN ǴUMYR...

 

Estımisiń? Biz jel ópken ǵumyr keshýdemiz. Kapastaǵy qol, ózgeniń qolyna asyǵady, olardyń ortasyn jalǵap turǵan jel jibin sum órt aımalaıdy. Sezemisiń? Ózge ózgege qushtarlana samǵaıdy. Tym jaqynsyń, alaıda arada ashshy tútin. Jabyq terezeler bolmaǵanmen, kózimiz baılaýly. Túsiniksiz halde oıanam, ózim múldem bilmeıtin jáne súıetin adamyma sharasyz syńǵyr dybystaryn jetkize almaı azap shegem, umytý belgisi retinde úzdiksiz izdeýmen, senýmen kelem...(V.Lev)

 

• Jerge túsip jatqan altyndaı sary japyraqtarǵa úńilip, saıabaqtaǵy oryndyqta otyrǵan edim, qaryndas, bir jerińiz aýyryp tur ma dep, bireý jaqyndap keldi, - dep bastady óz áńgimesin Ánel. Shyny kerek osy sózdi aıta bastaǵanda janarynda shoq bolyp, bir jalyn kórindi. Sirá, qýanyshty kezi jaıly aıtyp jatyr dep oıladym da, ary qaraı jalǵastyrýyn ótindim.
• Ánel, bul altyn tústes japyraqtar siz úshin óte qymbat sekildi me dep qaldym, tolyǵyraq aıtpas pa ekensiz? Nelikten? – dep suraǵymdy jaýdyrttym.
• Ol jaǵyn ózim de bilmeımin, janym?!)))).

Sol kúni meniń jaǵdaıymdy suraýǵa kelgen adam – uzyn boıly, aq quba kelgen Eldos edi. Men oǵan eshteńe bolmaǵanyn, ánsheıin kóńilimniń túsip ketkenin aıttym.

• Sóıtip muńaıýǵa bola ma eken? Qarańyzshy kúnniń kúlip turǵanyn. Siz de bir kúlińizshi. Sizdeı sulý arýlarǵa kúlgen jarasady, - dedi Eldos.
• Ózińiz bir qaljyńbas ekensiz, - dedim de, ary qaraı nazar aýdarmaı otyra berdim. Ol turdy da eshteńe aıtpastan ketip qaldy. Árıne, kóńil bólmedim, erigip júrgenderdiń qataryna qostym. Bir kezde ýaqytqa qarasam, tym kesh bolyp qalypty. Ornymnan turyp saıabaq ishinde júrip bara jatqanymda, artymnan:
• Qaryndas, qaryndas toqtańyz! Qaıda bara jatyrsyz?, - degen daýys estildi. Burylyp qarasam, qasyma kelip otyrǵan beıtanys jigit eken. Toqtap kútip turdym.
• Úlgerdim ǵoı, áıteýir! Jańa ǵana muńaıyp ornyńyzdan turmastaı bolyp edińiz, endi qaı jaqqa jol tarttyńyz, qaryndas - dep kúlip turǵan álgi jigitti kórip, birden kúlip jiberdim. Ol bolsa qolyndaǵy kishkentaı qonjyǵyn maǵan usynyp:
• Qaryndas endi esimińizdi bile alamyn ba eken?!, - dedi.
• Ánel. Biraq bunyńyz ne? – dep bergen syıyńynan bas tarttym (biraq kúlip jiberdim).
• Ánel,kúlkińiz tym ádemi eken, sizge shynymen muńaıǵan jaraspaıdy, ótinemin, myna syılyǵymdy alyńyzshy, - dep ótindi.
• Jaqsy, tek siz de esimińizdi aıtsańyz ǵana, - dep men de muńymdy umytqandaı bolyp.
• Eldos! Meniń esimim Eldos! - dep qaıtalady. – Tanysqanyma qýanyshtymyn – dedi sońynda. Men ánsheıin kúlimsiredim.
• Úıińizge bara jatyrsyz ba? Úıińiz alysta ma edi?
• Ia, úıge bara jatyrmyn. Joq, jaqyn.
• Ýaqytyńyz tyǵyz ba edi? Júrip qaıtsaq qaıtedi? Kishkene kóńilińizdi kótergim kelip turǵany, - dedi maǵan. Meniń ýaqytym negizi tyǵyz emestuǵyn, úıge de barǵym kelip turǵany shamaly. Tórt qabyrǵanyń ishinde qamalǵansha, azdap serigip qaıtaıyn dedim de, usynysyna keliskendi jón kórdim. Sóıtip:
• Jaraıdy, qaıda baramyz? – dep tóteden suraq qoıdym.
• Osy jerden alys emes bir jer bar sol jerge baryp qaıtaıyq.
• Ol qandaı jer ekenin bilsem bola ma?
• Joq, qupıa. Qoryqpańyz ókinbeısiz,  - dedi.

Ómiri bundaı jaǵdaıda bolyp kórmegen ekenmin. Qaısysy bolmasyn qaıda aparyp, qaı jerde qydyrtatyndaryn habarlap qoıatuǵyn. Bul beıtanys jigit meni shynymen qyzyqtyrdy. Beıtanys adammen qydyrýǵa, onymen qupıa jerine barýǵa keliskenim jeńil minezdilik tanytty dep oılaıtyn shyǵarsyz.(Kúledi). Bastapqyda ánsheıin erigip júrgen adam shyǵar. Alla Taǵalanyń muńymdy umytý úshin jibergen járdemi bolar dedim. Ne bolsa, sol bolsyn, bir Allanyń qolyna tapsyrǵandy jón kórdim. Alaıda beıtanys jigitim meni óziniń erekshe áreketterimen jaýlap aldy. Saıabaqta qydyryp júrip, Eldos aıtqan qupıa jerge de keldik. Ol aıtqan qupıa jer saıabaqtyń ishinde eshkim bara bermeıtin shaǵyn kafe eken. Jandy daýys, lırıka, romantıka dep osyny aıt. Kádimgideı este qalarlyq jaıt boldy. Az ýaqyttan soń úıge barý kerektigin, kesh bolǵanyn uqtyrdym. Eldos úıime deıin shyǵaryp salyp, óz jolymen kete bardy. Onymen qoımaı habarlasatynyn aıtty, telefon nómirimdi suramaǵan edi.

• Keshirińiz Ánel, siz ol jigit jaıly eshteńe bilmedińiz ǵoı. Úreı, qorqynysh bolmady ma? Bul jaǵdaıdy anyqtap surap jatqan sebebim, óz basyma kóz jumyp bárine kóndigip júre ketkenińiz, túsiniksiz bolyp turǵany men úshin?- dedim.
• Eger basyńda kóp aýyrtpalyq úıilse, olardan qutý jolyn izdeıdi ekensiń. Men negizi, óz sezimimdi kórsete bermeıtin adamdar qatarynanmyn. Jáne bireýdiń moınyna asylyp kóz jasymdy kól qylmaımyn. Meni aıaǵandy unatpaımyn. Aq jarqyn, únemi kúlip júretinmin. Sol kúlkiniń ar jaǵynda ne tyǵylyp jatqanyn eshkim bilmeıtin de, suramaıtyn da. Kúlip júr ǵoı, ómirge ókpesi joq shyǵar bul qyzdyń dep qoıa salatyn aınaladaǵy dostarym da, jaqyndarym da. Sondyqtan óz problemalarymdy ózim sheshýge tyrysatynmyn. Jasyma jetpeı sezimge erik bermeı, oı – sananyń tizbeginen ótkizip, bárin saralap, baptap aıaq basatuǵyn edim. Dál sol ýaqytta, bárine qol siltegen sebebim, sharshaǵandyq bolar, - dedi, alaıda sol aıtqan sózinde senimsizdik baıqaldy. Baıqatpaýǵa tyryssa da, kórinip qaldy.
• Sóıtip júrip, eki tańdy atyrdym, eki keshti batyrdym. Eldostan habar kúttim. Kúlkili jaǵdaı, nege kúttim, erteńimizge úmittendim múmkin. Alaıda, esh habar bolmady.
• Sózińizdi bólgenime aıyp etpeńiz, siz nómirińizdi alǵan joq dep edińiz ǵoı. Sonda da kúttińiz be? Bunyńyz óte qyzyq oqıǵa eken.
• (Kúledi) Hm... Bilmeımin. Eń qyzyǵy... Ákem ómirden ozǵan soń, jalǵyz tyńdarmanymnan aıyrylǵan soń, óleń jazýdy qoıǵan edim, qaıtadan shabytym oıandy. Qolyma qalam alyp Eldosqa arnap óleńder de jaza bastadym, - dep Ánel qatty oıǵa shomyldy:
• Bir ótinish, sol óleńderińizdiń bireýin oqyp berseńiz! Múmkin aıtpaı jatqan bir syrdy uǵarmyz, - dep óleń oqýyn ótindim.
• Maqul.

Búgin uıqymnan turdymdaǵy

Terezege úńile men qaradym.

Túni boıy jaýǵan jańbyrdyń-daǵy

Bir aıaqtalǵanyn qaladym.

Kóńil kúıim bolmady múlde

Telefonym shyryldady birde.

Úlgermedim, átteń, bul shalǵan -

Belgisiz nómir kim dep oılanam mende.

Ketpeıtin oıymnan múlde,

Kúnde, túnde, tańda, keshte de.

Telefon shalatyn únemi, múmkin,

Sen be dep qalamyn keıde.

Baqytym basymnan aýyp keterdeı,

Kóńilimniń túskeni sonsha nege?

Sen bolsań egerde, jaýap bergendeı,

Telefon soqshy, nómirimdi qaıta ter de.

• Bul óleńiz sol túni týyndaǵan sıaqty. Qatelespedim be?
• Iá, sol kúnniń ertesinde terezemnen kún sáýlesi tógildi. Mende bir erekshe sezim boldy. Buryshtaǵy ústelime otyra kettim birdeńelerdi jaza bastadym. Oqyp bergen óleńim sol bolatyn.
• Ary qaraı ne boldy? Eldos habarlasty ma?
• Siz qalaı oılaısyz?
• Men habarlasqanyn qalar edim....
• Dál solaı boldy. Tek aldyńǵy eki kúni ol shalmaǵan, tek úshinshi kúni jasyryn nómir qońyraý shaldy. Jasyryn nómirdi ádette qabyldamaıtynmyn, qabyldasam dóreki sóılesetinmin. Jasyryn nómirmen habarlasqandy óz basym jaqtyrmaıtyn edim.
• Sálem, qaryndas tanysýǵa bola ma, - dedi beıtanys adam arǵy jaqtan.
• Jasyryn nómirmen habarlasyp turyp ne betińizben tanysaıyq deısiz, - dedim qataldyq kórsetip.
• Jasyryn nómirden telefon shalǵandy unatpaıtyn bolsańyz nege jaýap beresiz?,- demesi bar ma. Men ýaqyt joǵaltpaı-aq telefondy qoıa saldym. Sodan keıin beıtanys nómir habarlasty.
• Sálem Ánel, halyń qalaı? Qolyń bos pa?,- dedi. Osy daýys... osy daýys... men kóp kútken, qatty estigim kelgen daýys. Habarlasty... Eldos telefon shaldy. Qýandym, qatty qýandym, biraq kórsetpedim.
• Sálem. – dep suradym.
• Tanydyń ba? Men Eldos qoı, - dedi jabyrqaýly únmen.
• Tanydym. Jaqsymyn, ózińde bári jaqsy ma?
• Joq, myna úsh kún men úshin úsh jyl sekildi boldy. Úıińniń qasynda turmyn shyǵa alasyń ba? - degen Eldosqa senbeı terezege qaraýǵa asyqtym. Qarasam shynymen de aýlada dál terezemniń tusynda esik jaqqa qarap tur eken.
• Qazir shyǵamyn, kúte tur, - dedim. Dalaǵa shyqqansha júz kıim aýystyratyn men 5 mınýt ishinde kıinip, syrtqa shyǵýǵa asyqtym.
• Aqyry habarlasqan eken ǵoı. Onymen qoımaı úıińizge sizdi kórý úshin úıge keldi, ne degen súıkimdiiii?! - dedim tańyrqap Áneldiń áńgimesine. Biraq onyń muńaıǵan janarlary erte qýanba, bul oqıǵanyń sońy emes degendeı boldy...
• Ia, habarlasty.
• Nómirińizdi qaıdan alypty, suramadyńyz ba?
• Árıne, suradym, ol bolsa, izdeseń bárin tabasyń dep qutyldy. Sóıtip, kezdesý sońynan kezdesýler ulasyp jatty. Baqyttan basym aınalǵany sonshalyq, erteńim jaıly múldem oı salmadym. Eldospen áńgimeleskende de bolashaq jaıly sóz qozǵamadym. Tipti oılaǵym kelmedi. (Oıǵa shomylyp ketedi).
• Ánel, sizder qazirgi ýaqytta birge emessizder. Solaı ma?
• Solaı. Negizi sol tanysqan kezden bastap kóp ýaqytqa sozylmady. Alǵashynda ádemi, áserli bastalǵan tanystyǵymyz, keıinnen kezdesýlermen ulasty. Alaıda ádemi, áserli jaǵdaılar meniń ómirimde kóp bolmaıtynyna etim úırenip ketken. Báribir túbinde bul erteginiń sońy bolatynan sezgenmin. Dál solaı boldy. Úsh kúnnen keıin habarlasty, bir aptadan keıin súıetinin, mensiz bir kún ótkize almaıtynyn aıtty. Sóıtip ýaqyttar ótti, aılar ótti. Qyzdyń júregin jaýlaýdyń sheberi ekenin keıin túsindim, áıteýir kesh emes edi. Ózi jaıly aıtqandy unata qoımaıtyn. Bálkim jasyrǵysy kelgen jaıttary boldy ma, ózi jaıly suraǵanymda:
• Botaqan, ózim jaıly aıta bermeımin, ýaqyty kelgende bile jatarsyń. Aıta bermeımin degende, ózim týraly aıtqandy unatpaımyn, - dep qaıyrdy.
• Bul qalaı bolǵany? Unatpasań da, maǵan aıtqyń kelmeıdi me? Sonda men sen úshin kim bolǵanmyn? Sen jaıly naqty eshteńe bilmeımin. Ol taqyrypty tipti qozǵaǵan joqpyn. Sabyrlyq tanyttym, óziń aıtatyn shyǵarsyń dedim.
• Toqtashy. Qazir ekeýmiz de keleńsiz jaǵdaıǵa dýshar bolamyz. Aıta almaımyn, ózim jaıly. Ne aıtamyn?! - dep ashýǵa býlyqty.
• Nege? Qandaı keleńsiz jaǵdaı bolýy múmkin? Men jaıly barlyǵyn bilesiń. Sen jaıly men ne bilemin? Eshteńe...,- dedim renishimdi bildirip, - ánsheıin sen meni ózińe jaqyndatqyń kelmeıtin sıaqtysyń...
• Sen meni nege tyndamaısyń? Ózim jaıly sóz qozǵaý men úshin, qıynnyń qıyny, bilemisiń? Eshqashan ózim jaıly aıtqym kelmeıdi. Tanysqanymyzǵa kóp ýaqyt ótken joq. Jáne osy ýaqyt ishinde bilý kerek nárselerdi bilip úlgerdiń ǵoı, - degen kezde bul áńgimemizdi jalǵastyrý jón emes dedim.
• Kesh bolyp qaldy úıge barýym kerek, - dep syrtqy kıimimdi alyp esik jaqqa kete bardym. Ol sońymnan júgirip:
• Botaqan renjimediń be? – dep surady. Sondaǵy oıyn túsinbedim. Meni ózine jaqyndatpaıdy jáne jibergisi kelmegeni qalaı?! Eldospen ótkizgen barlyq ýaqyttyń ádemi kezderi jaıymen qaldy. Nege erteńimiz jaıly aıtpaıtynyn endi uǵa bastaǵandaı boldym.
• Mine jettik, jaraıdy men endi úıge kiremin, tońyp qaldym. Saý bol! – dedim. Onyń esh oıy joq meni qushaqtaǵysy keldi. Men artqa sheginip:
• Saý bol! – dedim-daǵy úıge kirip kettim.

Sol túni ol maǵan habarlaspady, habarlassa da jaýap bermes edim. Jaǵdaıym aýyr edi. Ókpe-nazym bar-tyn. Oılanyp baryp istesem de, oılanbaı istesem de, jolym bolmaıtyn ne degen pendemin ózim dep óz-ózime yzalana bastadym. Túımededeıdi túıedeı qylǵan shyǵarmyn, alaıda meni ózinen alys ustaǵany maǵan unamady. Eger de shynaıy jaqsy kórer bolsa, alystamaýǵa tyrysar edi ǵoı degen oıǵa keldim. Biraq sońy ne bolaryn bilgim keldi. Múmkin ol senimsiz shyǵar, sony bilý úshin ózim jaqyn bolýǵa tyrysamyn dedim. Osy jaǵdaıdyń týyndaýyna ózim kinálimin, sebebi ol sezimin bildirgen kezde men úndemeı qalatynmyn. Sabyrlyqqa kelip, kelesi kúni Eldosqa ózim telefon shaldym.

• Sálem, janym, halyń qalaı?
• Sálem, botaqan. Jaqsy. Óziń she?
• Jaman.
• Nege? Birdeńe boldy ma?
• Ia, sen habaraspadyń.
• Botaqan qoıshy, taǵy da bastadyń ba?
• Eshteńeni bastaǵan joqpyn. Nege ashýlanshaq bolyp kettiń? Ondaıyń joq edi ǵoı.
• Ashýlanyp turǵan joqpyn.
• Ne istep jatyrsyń?
• Qolym bos emes. Erteńge daıyndalyp jatyrmyn.
• Erteń ne bar edi?
• Astanaǵa ketýim kerek.
• (únsizdik).
• Jumysqa shaqyryp jatyr. Búgin kezdeseıik. Qalaı qaraısyń?
• Ne úshin? Erteń ketesiń? Bári osymen bitti me?
• Nege olaı deısiń? Qalaısha bitedi, botaqan. Seni súıemin ǵoı.
• Jaraıdy kezdeseıik, - dedim.
• Keshke habarlasamyn, jaraı ma?
• Jaraıdy.

Sóıtip kesh boldy. Eldos keldi. Jalǵyz emes edi. Janynda dosy boldy. Nege jalǵyz kelmegenin shyny kerek uqpadym.

• Tanysyp qoı bul Aslan, - dedi. Aslan maǵan qol sozýǵa yńǵaılanyp jatqan kezde.
• Nege jalǵyz kelmediń, - dep Eldosqa qaradym.
• Dosymdy jalǵyz tastaı almadym. Sosyn birge alyp shyqtym, - dedi. Ózimiz únemi otyratyn jerge bardyq.
• Aslan biz syrtqa shyǵyp kelemiz. Otyra turasyń ba? – dedi
• Jaqsy, jaqsy. Men óleń tyndaımyn ǵoı, - dedi. Kúlkili árıne. Syrtqa shyqtyq.
• Al, aıta ber,- dedim.
• Neni?
• Erteń ketesiń, sosyn qashan kelmek oıyń bar. Álde múldem kelmeısiń be?
• Kelemin árıne. Jaǵdaı bolyp jatsa, kelemin ǵoı.
• Nege erterek aıtpadyń? Sen buny burynnan beri josparlap júrdiń ǵoı. Múmkin sondyqtan da meni jaqyndatqyń kelmegen bolar.
• Joq qatelesesiń. Maǵan habarlasyp turasyń ba?
• Men bireýge habarlasatyn ádetim joq ekenin bile tura suraısyń ba?
• Men ómirińde erekshe adamdardyń biri shyǵarmyn dep oılaǵanmyn.
• Men de solaı oılaǵanmyn. Ádette bir adam jaıly týyndaǵan alǵashqy paıymdaý aldamshy bolyp keledi emes pe?
• Osy seniń tym durys bolǵyń keletinińdi túsinbeımin. Qajeti qansha onyń?
• Nesi unamaıdy?
• Tym ishpystyrarlyq bolyp kórinesiń.
• Buny qalaı túsinsem bolady? Menimen baılanysty úzýge syltaý taba almaı jatqan sıaqtysyń ǵoı,- dedim kúdiktenip.
• Ol ózińe baılanysty, Ánel, - dedi.
• Sonda qalaı?
• Baılanysymyzdyń jalǵasy bolǵanyn qalaısyń, álde dos bop qalamyz ba óziń tańda, - dep tike aıtqanda, tóbemnen bir shelek muzdaı sý tókkendeı boldy. Úndemeı qaldym – daǵy, úıge barar jolǵa burylyp kete bardym. Ol árıne, artymnan kelip, qolymnan ustaı qalyp:
• Toqta, qaıda barasyń, men sózimdi aıaqtaǵan joqpyn.
• Al men úshin aıaqtalǵan sekildi. Men bárin túsindim. Qosh bol!
• Toqta deımin, úıińe aparyp tastaıyn, qarańǵyda qalaı barasyń?! Qaýipti ǵoı.
• Joq, jaıaý júrgim kelip tur.
• Sen qazir meniń kóligimmen aparyp tastaýyma kóndigesiń, nemese men kóterip, kúshtep kólikke otyrǵyzamyn. Sende tańdaý joq. Jalǵyz qarańǵy túnde júrgenińdi qalamaımyn- dedi.
• Maǵan endigi seniń ne qalaıtynyń mańyzy joq, -dedim. Ol bolsa kóterip aldy.
• Jaraıdy, jaraıdy, boldy otyramyn. Túsir jerge, túsir deımin.

Sóıtip úıge ákelip tastady da, ǵaıyp boldy. Keıin múldem habarlaspaı ketti. Osy kezden  bastap jigit qaýymyna senýden qaldym.

• Meniń bir túsinbegenim, sizderdiń arańyzda nendeı jaǵdaı boldy?? Tek qana ol kisiniń sizge ózi týraly aıtpaǵanynda emes qoı?! Ol úshin ursysýǵa bol ma?
• Árıne ol úshin ursysýǵa bolmaıdy. Men ómirimdi  sol adammen baılanystyrǵym keldi. Máńgilikke. Ol bolsa tek ýaqyt ótkizý úshin júrdi.
• Sonda bul oqıǵa osymen bitti me? – dedim.
• Joq, keıin onyń kóp jyldan beri júrip júrgen qyzy bar ekenin, sol qyzǵa úılengeli jatqanyn bildim. Sonda ǵana barlyq jaǵdaı belgili boldy. Bir aı ýaqyttan keıin ol saǵyndym dep habarlasqan bolatyn. Men telefon nomerimdi óshir, al men jaqqa joldy umyt dedim.
• Bul oqıǵaǵa neshe jyl boldy?
• Bir 10 jyl boldy-aý deım.
• Qazirgi ýaqytta ómirińizde ne bolyp jatyr?
• Qazirgi ýaqytta óz baqytymdy taptym. Anam ózińdi súıgenge shyq degen edi. Shyny kerek basynda solaı jasadym. Bir jigit meni unatyp qalǵan eken. Kóńilimdi tabý úshin barlyq jaǵdaıdy jasady. Sóıtip kóp ýaqyt sozbaı sol jigitti Alla Taǵala ózi jibergen bolar dedim de, úıleneıik degen usynysyna kelisim berdim.
• Baqyttysyz ba?
• Qalaı aıtsam eken... Ol kisini qurmetteımin, úıneip qaldym, kóz aldymnan joq bolyp ketse, izdeýdi shyǵardym. Ol-meniń úıim. Biraq súıe almadym. Qosylǵanymyzǵa kóp bolǵan joq. Ýaqyt emshi ǵoı – bolashaqta súıip qalatynyma senimdimin.
• Endeshe qazir nege muńaıyp otyrsyz?
• Myna saıabaqqa kelmegeli 10 jyldaı ýaqyt eken. Osy saıabaqta oryn alǵan oqıǵalar esime túsip ketti.....

---