Jeltoqsan yzǵary
Sabaqtyń taqyryby: «Jeltoqsan yzǵary» (prezentasıa)
Sabaqtyń maqsaty:
a) Oqýshylarǵa Jeltoqsan oqıǵasy týraly maǵlumat berý.
b) Jeltoqsan oqıǵasynyń qazaq halqynyń shynaıy ulttyq sanasynyń oıanýy men táýelsizdikke qol jetkizýdegi tarıhı rólin kórsetý. Jeltoqsan qurbandaryn eske ala otyryp, halyq bostandyǵy men eldigi úshin kúresken, sol úshin qurban bolǵan aǵalar erligine qurmetpen qaraýǵa tárbıeleý.
v) Jeltoqsan oqıǵasynyń
Sabaqtyń kórnekiligi: slaıd, ınteraktıvti taqta, Jeltoqsan qurbandarynyń sýretteri.
Sabaqtyń túri: ashyq sabaq
Sabaqtyń ádisi: toptyq jumys
Sabaqta qoldanylatyn tehnologıa: STO tehnologıasy
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi:
Synyppen amandasý, túgendeý. Synypty 2 topqa bólý
Qyzyǵýshylyqty oıatý
1. «Toptastyrý» strategıasy. Oqýshylar óz bilgenderi men bilimderin jınaqtaý.
Jeltoqsan
↓
Kóterilis
Ultjandylyq
Demonstrasıa
Jastar
Almat
Stýdentter
Aıaz
Brejnev alańy
«Maǵynany taný»
Muǵalim: Qurmetti ustazdar oqýshylar! Dúnıeni dúr silkindirgen táýelsizdik týyn eń alǵash kótergen áıgili 1986 jyldyń jeltoqsanyna arnalǵan «Jeltoqsan yzǵary» atty tárbıe saǵatyn ashyq dep jarıalaımyz. 1986 jyly 16 - 17 jeltoqsanda Almaty qalasy burynǵy astanamyz, qazirgi bas qalamyzda myńdaǵan qazaq jastary narazylyq bildirip, sherýge shyqty. Olar: «Táýelsizdik kerek!» qazaq eliniń óz kósemi saılansyn!- degen tilek bildirdi. Sol kezdegi Qazaqstan Kompartıasynyń ortalyq komıtetiniń 18 mınýtqa sozylǵan Dinmuhamed Ahmetuly Qonaevtyń ornyna Keńester odaǵynyń Komýnıstik partıasy Razýlovskııdiń usynysy boıynsha Genadıı Kolbındi taǵaıyndaǵan. Respýblıka jurtshylyǵy bul adammen múldem beıtanys bolatyn sondyqtan, óz eliniń táýelsizdigin talap etip sherýge shyqqan jastarǵa «Buzaqylar», «Ultshyldar», «Nashaqorlar» degen kinálar taǵyldy.
2. «DJIGSO» ádisi. Ár topqa jeke mátinder taratylady. Top mátindi talqylaıdy,
bir oqýshy mazmunyn qysqasha aıtyp shyǵady.
1. Qazaq jastaryn qandaı kúsh aıdap bardy? G. V. Kolbın – ol kim?, qaıdan kelgen?
Jeltoqsan oqıǵasy qarsańyndaǵy Qazaqstanǵa toqtalady. Sonymen qatar 1986 jylǵy 16 jeltoqsanda ótken KOKP OK nusqaýymen ótken Qazaqstan KP OK pleným barysynda Qazaqstandy 40 - jyldaı basqarǵan D. Qonaevtyń ornyna Kolbınniń taǵaıyndalýy jaıly másele qarastyrylǵandy. Pleným ne bary 18 mınýt júrip, osy plenýmda D. Qonaev óziniń demalysqa ketetindigi jaıly habardar bolady.
G. V. Kolbın – ol kim?, qaıdan kelgen? degen suraq týyndaıdy. Gennadıı Vasılevıch Kolbın buǵan deıin Ýlánovsk oblystyq partıa komıtetin basqarǵan bolatyn. Burynyraq ol Grýzıada respýblıkalyq partıa uıymynyń ekinshi hatshysy bolyp istedi. Ortalyq baspasóz ol týraly aldyn ala «Ultaralyq qatynastar máselelerin jaqsy biletin maman» dep jazyp jatty. Reseıdiń ár jerinde túrli qyzmetter atqarǵan ol Qazaqstan úshin bógde adam edi. Alaıda ol kezdiń úrdisi boıynsha, joǵarydaǵylardyń usynysyn tómendegilerdiń qabyldamaýy múmkin emesti. Pleným bir aýyzdan G. Kolbındi Respýblıka partıa uıymynyń basshysy etip saılady. Kolbın buqaralyq aqparat quraldaryna bergen suhbatynda Qazaqstan degen eldi tek kartadan ǵana biletinin aıtty. Qazaq jastary beıbit sherýge shyǵyp, Qazaqstan Respýblıkasynda turatyn basqa ult ókilderin nege taǵaıyndamasqa degen óz qarsylyqtaryn bildirgen bolatyn.
2. Qazaq jastaryna jasalǵan qıanat jáne olardyń taǵdyrlary
1986 jylǵy 17 - 18 jeltoqsandaǵy Brejnev alańyndaǵy qazaq jastarynyń beıbit sherýiniń qandy oqıǵaǵa aınaldy. Olardy «Ultshyl, maskúnem» degen kiná taǵyldy.
Alańdaǵy jastardy toqtatý úshin Almaty qyzmetkerlerine kómekke mılısıa qyzmetkerleri: Frýnzeden - 100, Tashkentten - 300, Chelábiden - 203, Novosıbırskiden - 203, Sverdlovskiden - 225, Tbılısıden 450 tartylǵan. Jastarǵa qarsy Burqasyn 86 jospary boıynsha is - sharalar jasalynǵan. Jastarǵa Órt sóndirý mashınalarymen sýyq sýmen atqylaýmen toqtalmaı adamdarǵa qarsy arnaıy daıyndyqtan ótken ıtterdi salyp qoıǵan.
Jalpy sherýde 8500 adam ustalǵan. Kóbi stýdent jastar. Solardyń ishinen atap ketetin bolsaq: Qaırat, Lázzat, Sabıra, Erbol
Qaırat Rysqulbekov jaıly málimet: 1966 jyly 13. 03 Jambyl oblysy Moıynqum aýdany Birlik aýylynda malshy otbasynda dúnıege kelgen. 1973 - 81 jyldary Shý aýdany Tóle bı aýylyndaǵy mektep - ınternatta 8 - jyldyq bilim alǵan. 1981 - 83 jyldary Birliktegi Kırov atyndaǵy orta mektepti bitirip, 1984 - 86 áskerı qatarǵa alynǵan. Mektepte belsendi komsomol músheleriniń biri bolǵan. 1986 jyly joldamamen Almaty sáýlet - qurylys ınstıtýtyna túsedi. 1986 jyly 16 jeltoqsanda beıbit sherýge qatysady. Qaırat tutqyndalyp 18 jeltoqsanda saǵat 11 bastap Mır jáne Sátpaev kósheleriniń qıylysynda beıbastyq jasap Savısskııdi óltirdi, Vedeldi aýyr jaraqattady degen aıyp taǵylyp 6 - aı júrgen Beseýdiń sottyń sońǵy úkimin 1987 jyldyń 16 maýsymda mynandaı úkim shyǵardy:
Rysqulbekov Qaırat Noǵaıbaıuly 1966 jyly týǵan, Almaty sáýlet - qurylys ınstıtýtynyń 1 - kýrs stýdenti - Qazaq KSR Qylmys Kodeksiniń 60 - baby - 2 jylǵa, 65 - bap - 12 jylǵa, 173 - 1 jalpy qylmystyq isteriniń jıyntyq eń aýyr - ólim jazasyna kesildi
Asanova Lázzat Altynaıqyzy Jeltoqsan kóterilisiniń qurbany. 1985 j. Almatyda P. Chaıkovskıı atynd. mýz. ých - shege oqýǵa túsken. Almatyda 1986 j. 17 - 18 jeltoqsanda bolǵan qazaq jastarynyń otarshyldyq jáne ámirshildik júıege qarsy azattyq kóterilisine belsene qatysqan. Ol Ortalyqtyń bılep - tósteýshiligine narazylyq bildirip, qaladaǵy Jańa Alańǵa alǵashqy ereýilshiler qatarynda “Qazaqtar! Kiriptarlyq quldyqta ómir súrgenimiz jetedi! Biz elimizdiń táýelsizdigin jeńip alǵan kezde ǵana azat bola alamyz!” degen uranmen shyqty.
Muhamedjanova Sábıra Esimbekqyzy 1986 jylǵy Jeltoqsan kóterilisiniń qurbany. 1985 jyly Shyǵys Qazaqstan oblysy Tarbaǵataı aýdany Aqmektep aýlynyń «Lenın joly» segiz jyldyq mektebin úzdik bitiredi. Sol jyly oblys ortalyǵy Óskemen qalasyndaǵy pedagogıkalyq ýchılıshege oqýǵa túsedi. 1986 jylǵy 17 - 18 jeltoqsanda Almaty qalasynda bolǵan qazaq jastarynyń otarshyldyq jáne ámirshildik júıege qarsy kóterilisin qýattap 22 jeltoqsanda Óskemen qalasynda birge oqıtyn stýdent jastarmen birge narazylyqqa shyǵady. Stýdent qyzdardyń bul áreketteri baryp turǵan ultshyldyq dep baǵalanyp, sol kúni keshten bastap partıa, keńes, komsomol, memlekettik qaýipsizdik, quqyq qorǵaý oryndary tarapynan tergeý, olardan jaýap alý bastalady. Nátıjesinde orynsyz qorlaý men jala jabý men tergeýge shydaı almaǵan Sábıra Muhamedjanova barlyǵyn uıymdastyrǵan men dep málimdep, jataqhananyń besinshi qabatynan sekirip, mert bolady. Sóıtip ol Jeltoqsan qurbany, batyryna aınaldy
Erbol Sypataev – Jeltoqsan kóterilisine qatysyp, alańda qazaq qaryndastaryn qutqarý barysynda alǵan soqqydan qaıtys bolǵan jas qazaq jigiti. Taldyqorǵan oblysynyń Kóktal aýylynda 1964 jyly dúnıege kelgen. Jeltoqsan kóterilisi ýaqytynda Almaty qalasynda energetıka ınstıtýtynyń 2 kýrs stýdenti bolǵan.
3. Semantıkalyq karta «Táýelsizdik shejiresi»
Táýelsizdik shejiresi ------1991j ------1995j ------1993j ------1998j ------1992j
Ata zań
Táýelsizdik jyly
Prezıdent saılaýy
Valúta
Astana
Rámizder
4. Bekitý. «Kýbızm» strategıasy. Kýbtyń alty qyrymen alty suraq beriledi.
1. 1986 jyl?
2. Oqıǵanyń basty sebebi? /Basshylardyń aýysýy/
3. Qozǵaýshy kúshi? /Qazaq jastary/
4. Qansha adam qatysqan? /8500/
5. Jeltoqsan qurbandary kimder? /Qaırat, Lázzat, Erbol, Sábıra/
6. Oqıǵanyń tarıhı mańyzy? /Táýelsizdik alýǵa jasalǵan alǵashqy qadam/
«Jeltoqsan jeli» ádebı – sazdy montaj
5. Qorytyndy:
Jeltoqsan oqıǵalary - Qazaqstan tarıhyndaǵy esten ketpes, asa aýyr jáne qaıǵyly betterdiń biri. Bul oqıǵalar Qazaqstanda ǵana emes, búkil Keńes Odaǵyna jańa enip kele jatqan jas demokratıa úshin kúrestiń basy boldy. Sondyqtan da onyń júgi aýyr, shyǵyny kóp boldy.
Jeltoqsan oqıǵalary arqyly Qazaqstannyń endi ǵana qaz turyp kele jatqan jas demokratıasy mol tájirıbe jınaqtady, tarıhı sabaq aldy. Bul oqıǵalar ózinen keıingi kezeńde respýblıkada jańa baǵyttyń ekonomıkalyq reformalardyń, áleýmettik betburystardyń sony qarqynmen óristeýine sebepshi boldy.
Sabaqtyń maqsaty:
a) Oqýshylarǵa Jeltoqsan oqıǵasy týraly maǵlumat berý.
b) Jeltoqsan oqıǵasynyń qazaq halqynyń shynaıy ulttyq sanasynyń oıanýy men táýelsizdikke qol jetkizýdegi tarıhı rólin kórsetý. Jeltoqsan qurbandaryn eske ala otyryp, halyq bostandyǵy men eldigi úshin kúresken, sol úshin qurban bolǵan aǵalar erligine qurmetpen qaraýǵa tárbıeleý.
v) Jeltoqsan oqıǵasynyń
Sabaqtyń kórnekiligi: slaıd, ınteraktıvti taqta, Jeltoqsan qurbandarynyń sýretteri.
Sabaqtyń túri: ashyq sabaq
Sabaqtyń ádisi: toptyq jumys
Sabaqta qoldanylatyn tehnologıa: STO tehnologıasy
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi:
Synyppen amandasý, túgendeý. Synypty 2 topqa bólý
Qyzyǵýshylyqty oıatý
1. «Toptastyrý» strategıasy. Oqýshylar óz bilgenderi men bilimderin jınaqtaý.
Jeltoqsan
↓
Kóterilis
Ultjandylyq
Demonstrasıa
Jastar
Almat
Stýdentter
Aıaz
Brejnev alańy
«Maǵynany taný»
Muǵalim: Qurmetti ustazdar oqýshylar! Dúnıeni dúr silkindirgen táýelsizdik týyn eń alǵash kótergen áıgili 1986 jyldyń jeltoqsanyna arnalǵan «Jeltoqsan yzǵary» atty tárbıe saǵatyn ashyq dep jarıalaımyz. 1986 jyly 16 - 17 jeltoqsanda Almaty qalasy burynǵy astanamyz, qazirgi bas qalamyzda myńdaǵan qazaq jastary narazylyq bildirip, sherýge shyqty. Olar: «Táýelsizdik kerek!» qazaq eliniń óz kósemi saılansyn!- degen tilek bildirdi. Sol kezdegi Qazaqstan Kompartıasynyń ortalyq komıtetiniń 18 mınýtqa sozylǵan Dinmuhamed Ahmetuly Qonaevtyń ornyna Keńester odaǵynyń Komýnıstik partıasy Razýlovskııdiń usynysy boıynsha Genadıı Kolbındi taǵaıyndaǵan. Respýblıka jurtshylyǵy bul adammen múldem beıtanys bolatyn sondyqtan, óz eliniń táýelsizdigin talap etip sherýge shyqqan jastarǵa «Buzaqylar», «Ultshyldar», «Nashaqorlar» degen kinálar taǵyldy.
2. «DJIGSO» ádisi. Ár topqa jeke mátinder taratylady. Top mátindi talqylaıdy,
bir oqýshy mazmunyn qysqasha aıtyp shyǵady.
1. Qazaq jastaryn qandaı kúsh aıdap bardy? G. V. Kolbın – ol kim?, qaıdan kelgen?
Jeltoqsan oqıǵasy qarsańyndaǵy Qazaqstanǵa toqtalady. Sonymen qatar 1986 jylǵy 16 jeltoqsanda ótken KOKP OK nusqaýymen ótken Qazaqstan KP OK pleným barysynda Qazaqstandy 40 - jyldaı basqarǵan D. Qonaevtyń ornyna Kolbınniń taǵaıyndalýy jaıly másele qarastyrylǵandy. Pleným ne bary 18 mınýt júrip, osy plenýmda D. Qonaev óziniń demalysqa ketetindigi jaıly habardar bolady.
G. V. Kolbın – ol kim?, qaıdan kelgen? degen suraq týyndaıdy. Gennadıı Vasılevıch Kolbın buǵan deıin Ýlánovsk oblystyq partıa komıtetin basqarǵan bolatyn. Burynyraq ol Grýzıada respýblıkalyq partıa uıymynyń ekinshi hatshysy bolyp istedi. Ortalyq baspasóz ol týraly aldyn ala «Ultaralyq qatynastar máselelerin jaqsy biletin maman» dep jazyp jatty. Reseıdiń ár jerinde túrli qyzmetter atqarǵan ol Qazaqstan úshin bógde adam edi. Alaıda ol kezdiń úrdisi boıynsha, joǵarydaǵylardyń usynysyn tómendegilerdiń qabyldamaýy múmkin emesti. Pleným bir aýyzdan G. Kolbındi Respýblıka partıa uıymynyń basshysy etip saılady. Kolbın buqaralyq aqparat quraldaryna bergen suhbatynda Qazaqstan degen eldi tek kartadan ǵana biletinin aıtty. Qazaq jastary beıbit sherýge shyǵyp, Qazaqstan Respýblıkasynda turatyn basqa ult ókilderin nege taǵaıyndamasqa degen óz qarsylyqtaryn bildirgen bolatyn.
2. Qazaq jastaryna jasalǵan qıanat jáne olardyń taǵdyrlary
1986 jylǵy 17 - 18 jeltoqsandaǵy Brejnev alańyndaǵy qazaq jastarynyń beıbit sherýiniń qandy oqıǵaǵa aınaldy. Olardy «Ultshyl, maskúnem» degen kiná taǵyldy.
Alańdaǵy jastardy toqtatý úshin Almaty qyzmetkerlerine kómekke mılısıa qyzmetkerleri: Frýnzeden - 100, Tashkentten - 300, Chelábiden - 203, Novosıbırskiden - 203, Sverdlovskiden - 225, Tbılısıden 450 tartylǵan. Jastarǵa qarsy Burqasyn 86 jospary boıynsha is - sharalar jasalynǵan. Jastarǵa Órt sóndirý mashınalarymen sýyq sýmen atqylaýmen toqtalmaı adamdarǵa qarsy arnaıy daıyndyqtan ótken ıtterdi salyp qoıǵan.
Jalpy sherýde 8500 adam ustalǵan. Kóbi stýdent jastar. Solardyń ishinen atap ketetin bolsaq: Qaırat, Lázzat, Sabıra, Erbol
Qaırat Rysqulbekov jaıly málimet: 1966 jyly 13. 03 Jambyl oblysy Moıynqum aýdany Birlik aýylynda malshy otbasynda dúnıege kelgen. 1973 - 81 jyldary Shý aýdany Tóle bı aýylyndaǵy mektep - ınternatta 8 - jyldyq bilim alǵan. 1981 - 83 jyldary Birliktegi Kırov atyndaǵy orta mektepti bitirip, 1984 - 86 áskerı qatarǵa alynǵan. Mektepte belsendi komsomol músheleriniń biri bolǵan. 1986 jyly joldamamen Almaty sáýlet - qurylys ınstıtýtyna túsedi. 1986 jyly 16 jeltoqsanda beıbit sherýge qatysady. Qaırat tutqyndalyp 18 jeltoqsanda saǵat 11 bastap Mır jáne Sátpaev kósheleriniń qıylysynda beıbastyq jasap Savısskııdi óltirdi, Vedeldi aýyr jaraqattady degen aıyp taǵylyp 6 - aı júrgen Beseýdiń sottyń sońǵy úkimin 1987 jyldyń 16 maýsymda mynandaı úkim shyǵardy:
Rysqulbekov Qaırat Noǵaıbaıuly 1966 jyly týǵan, Almaty sáýlet - qurylys ınstıtýtynyń 1 - kýrs stýdenti - Qazaq KSR Qylmys Kodeksiniń 60 - baby - 2 jylǵa, 65 - bap - 12 jylǵa, 173 - 1 jalpy qylmystyq isteriniń jıyntyq eń aýyr - ólim jazasyna kesildi
Asanova Lázzat Altynaıqyzy Jeltoqsan kóterilisiniń qurbany. 1985 j. Almatyda P. Chaıkovskıı atynd. mýz. ých - shege oqýǵa túsken. Almatyda 1986 j. 17 - 18 jeltoqsanda bolǵan qazaq jastarynyń otarshyldyq jáne ámirshildik júıege qarsy azattyq kóterilisine belsene qatysqan. Ol Ortalyqtyń bılep - tósteýshiligine narazylyq bildirip, qaladaǵy Jańa Alańǵa alǵashqy ereýilshiler qatarynda “Qazaqtar! Kiriptarlyq quldyqta ómir súrgenimiz jetedi! Biz elimizdiń táýelsizdigin jeńip alǵan kezde ǵana azat bola alamyz!” degen uranmen shyqty.
Muhamedjanova Sábıra Esimbekqyzy 1986 jylǵy Jeltoqsan kóterilisiniń qurbany. 1985 jyly Shyǵys Qazaqstan oblysy Tarbaǵataı aýdany Aqmektep aýlynyń «Lenın joly» segiz jyldyq mektebin úzdik bitiredi. Sol jyly oblys ortalyǵy Óskemen qalasyndaǵy pedagogıkalyq ýchılıshege oqýǵa túsedi. 1986 jylǵy 17 - 18 jeltoqsanda Almaty qalasynda bolǵan qazaq jastarynyń otarshyldyq jáne ámirshildik júıege qarsy kóterilisin qýattap 22 jeltoqsanda Óskemen qalasynda birge oqıtyn stýdent jastarmen birge narazylyqqa shyǵady. Stýdent qyzdardyń bul áreketteri baryp turǵan ultshyldyq dep baǵalanyp, sol kúni keshten bastap partıa, keńes, komsomol, memlekettik qaýipsizdik, quqyq qorǵaý oryndary tarapynan tergeý, olardan jaýap alý bastalady. Nátıjesinde orynsyz qorlaý men jala jabý men tergeýge shydaı almaǵan Sábıra Muhamedjanova barlyǵyn uıymdastyrǵan men dep málimdep, jataqhananyń besinshi qabatynan sekirip, mert bolady. Sóıtip ol Jeltoqsan qurbany, batyryna aınaldy
Erbol Sypataev – Jeltoqsan kóterilisine qatysyp, alańda qazaq qaryndastaryn qutqarý barysynda alǵan soqqydan qaıtys bolǵan jas qazaq jigiti. Taldyqorǵan oblysynyń Kóktal aýylynda 1964 jyly dúnıege kelgen. Jeltoqsan kóterilisi ýaqytynda Almaty qalasynda energetıka ınstıtýtynyń 2 kýrs stýdenti bolǵan.
3. Semantıkalyq karta «Táýelsizdik shejiresi»
Táýelsizdik shejiresi ------1991j ------1995j ------1993j ------1998j ------1992j
Ata zań
Táýelsizdik jyly
Prezıdent saılaýy
Valúta
Astana
Rámizder
4. Bekitý. «Kýbızm» strategıasy. Kýbtyń alty qyrymen alty suraq beriledi.
1. 1986 jyl?
2. Oqıǵanyń basty sebebi? /Basshylardyń aýysýy/
3. Qozǵaýshy kúshi? /Qazaq jastary/
4. Qansha adam qatysqan? /8500/
5. Jeltoqsan qurbandary kimder? /Qaırat, Lázzat, Erbol, Sábıra/
6. Oqıǵanyń tarıhı mańyzy? /Táýelsizdik alýǵa jasalǵan alǵashqy qadam/
«Jeltoqsan jeli» ádebı – sazdy montaj
5. Qorytyndy:
Jeltoqsan oqıǵalary - Qazaqstan tarıhyndaǵy esten ketpes, asa aýyr jáne qaıǵyly betterdiń biri. Bul oqıǵalar Qazaqstanda ǵana emes, búkil Keńes Odaǵyna jańa enip kele jatqan jas demokratıa úshin kúrestiń basy boldy. Sondyqtan da onyń júgi aýyr, shyǵyny kóp boldy.
Jeltoqsan oqıǵalary arqyly Qazaqstannyń endi ǵana qaz turyp kele jatqan jas demokratıasy mol tájirıbe jınaqtady, tarıhı sabaq aldy. Bul oqıǵalar ózinen keıingi kezeńde respýblıkada jańa baǵyttyń ekonomıkalyq reformalardyń, áleýmettik betburystardyń sony qarqynmen óristeýine sebepshi boldy.
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
