InfoHub Logo

Klasy: 9
Sabaqtyń taqyryby: «Ozyq oıly daryndylar»
Sabaqtyń maqsaty: oqýshylardyń oılaýyn, kompúterlik saýattylyǵy men iskerligin, tanymdyq qabiletin, logıkalyq saýattylyǵyn damyta otyryp, olardyń pánge degen qyzyǵýshylyǵyn, belsendiligin arttyrý.
Sabaqtyń mindetteri:
Bilimdilik: oqýshylardyń lıderlik qasıetin ushtap, analıtıkalyq qabiletin ashý, ıntellektýaldyq deńgeıin arttyrý.
Damytýshylyq: logıkalyq oılaýyn, tanymdyq qyzyǵýshylyǵyn, oqýshylardyń aqyl - oıyn jan - jaqty damytý.
Tárbıelik: pánge, bilimge, shyǵarmashylyqqa, oıyn erkin jetkize bilýge, topta birlese jumys isteýge tártiptilikke, uqyptylyqqa tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: saıys sabaq
Sabaqtyń ádis - tásilderi: suraq - jaýap, oıyn elementteri, baıandaý ádisi.
Sabaqtyń kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, kompúter, slaıdtar, kespe qaǵazdar
Sabaqtyń barysy: Sálemetsizder me qurmetti ustazdar men oqýshylar! Búgingi bizdiń «Ozyq oıly daryndylar» saıysymyzǵa qosh keldińizder!
Armysyzdar osynda jınalǵandar
Sizderdi qyzyqtyrar nebir syr bar
Ruqsat berse, bizderge kórermender
Keshimizdi bastalyq qatysýshylar - deı kele saıysymyzdyń sharttarymen tanystyryp óteıin. «Ozyq oıly daryndylar» saıysyna 2 komanda qatysady. Saıys 7 týrdan boıynsha ótkiziledi.

İ. týr. «Kim jyldam?»
İİ. týr. «Info - dıktant»
İİİ. týr. «Adasqan áripter».
İV. týr. «Sózdik domıno».
V. týr. «Qatelerdi anyqtaý».
Vİ. týr. «Sıqyrly perneler»
Vİİ. týr. «Qupıa jáshik» suraǵy.

Informatıkanyń syrlary
Qyzyqtyrdy bizderdi
Oıynǵa birge qatysýǵa
Shaqyramyz sizderdi - deı otyryp, toptyń bilim men tapqyrlyǵyna baǵa beretin ádilqazylar alqasymen tanys bolyńyzdar.
«Adam baılyǵynyń ishindegisi eń tamashasy - bilim» degen eken shyǵys ǵulamasy Ábý Raıhan ál Bırýnı. Endeshe 9 synyp oqýshylary arasynda ótkeli otyrǵan «Ozyq oıly daryndylar» saıysymyzdy bastaıyq.

İ. kezeń. «Kim jyldam?» suraq jaýap bólimi. Bul bólimde 2 topqa suraq birdeı qoıylady. Qaı toptyń músheleri birinshi bolyp qol kóteredi, sol top suraqtardyń jaýabyn beredi. Eger suraqtyń jaýabynan qatelesse onda kelesi toptarǵa jaýap berýge múmkinshilik bar. Ár durys jaýapqa 10 upaıdan beriledi.
1. Eń birinshi programma qurǵan oqymysty áıel........... (Ada Lavleıs)
2. Algorıtm sózi qaı ǵasyrda kimniń esimine baılanysty paıda bolǵan? (IXǵasyr, Ál - Horezmı)
3. Programma neshe bólikten turady? (3 taqyryby, sıpattaý bólimi, operatorlar bólimi.)
4. Programmamen basqarylatyn analtıkalyq mashınany oılap shyǵarǵan aǵylshyn ǵalymy... (Charlz Bebbıdj)
5. AQSH - tyń IBM fırmasy qaı jyldan bastap derbes kompúterlerdi shyǵara bastady? (1980)

6. Derekterdi saqtaýǵa arnalǵan qurylǵy (Jady)
7. Operasıalyq júıe degenimiz ne? (Bul kompúterdi iske qosqan kezde júkteletin jáne onyń barlyq qurylǵylarynyń jumysyn basqaratyn arnaıy baǵdarlama)
8. Kompúter sózi latyn tilinen aýdarǵanda qandaı maǵynany bildiredi? (esepteý)
9. Dúnıejúzilik kompúterler arasyndaǵy baılanys ortasy (ınternet)
10. Adam men kompúter arasyndaǵy qarym - qatynas tásili (ınterfeıs)
Bilim degen bıik shyń
Baqytqa seni jetkizer
Bilim degen aqylshyń
Qıyndyqtan ótkizer - deı otyryp, kelesi oıyn kezeńin bastaımyz?

İİ. kezeń. «Info - dıktant» Bos ornyna qajetti sózderdi jazý.
1. Qujat mátini qaǵaz betinde jaqsy shyǵý úshin onyń betiniń parametrlerin, ıaǵnı joǵary jáne tómen, sol jáne oń jaq ólshemderin, sonymen qatar bettiń joǵary jáne tómengi kolontıtýlynyń ornalasýyn qoıý kerek. 2. Ol úshin faıl → bettiń parametrleri komandasy tańdalynady. 3. Betke qosymsha bólýdi ornalastyrý úshin kýrsordy jańa bet bastalatyn jerge qoıyp, menú qatarynan qoıý → bólý komandasy oryndalady. 4. Bettiń nómirlerin qoıý úshin qoıý → bettiń nómirleri komandasyn oryndaý qajet. 5. Kolontıtýl - qujattyń árbir betiniń joǵary nemese tómen jaǵyna basylatyn mátin nemese sýret.

Bul jarys bitken joq ketpeıik,
Kelesi bólimge betteıik.
Bárimiz birigip, bas qosyp,
Adasqan áripti retteıik.

İİİ. kezeń. «Adasqan áripter». Bul týrda oqýshylarǵa árip oryndary aýysyp ketken sózder beriledi. Ár top áripterdi oryndaryna qoıý arqyly kompúter qurylǵylarynyń attary men ınformatıka pánine qatysty termın sózder shyǵarý kerek.
İ top
RETÚPOMK -
VREDAIR
DEMOM
LAIF
ROTINOM
ATEKISD
İİ top
NIRPERT
CHESVINTER
KRASEN
ANISH
SORESPRO
TORP

Saıysymyzdyń kelesi kezeńi «Sózdik domıno»
İV. kezeń. «Sózdik domıno». Bul týrda oqýshylar keltirilgen sózderdi mynadaı tártippen rettep ornalastyrý kerek: kelesi sóz aldyńǵy sóz aıaqtalǵan áripten bastalýy tıis.
Kompúterdi «basqarýshy».................. jazylǵan sandaǵy sıfrlar rettiligi........... kompúterde qoldanylatyn uzyndyq birligi.............. kompúterdiń málimet shyǵarý qurylǵysy........ programmamen basqarylyp, adam áreketterin qaıtalaıtyn mashına...... tynys belgisi..... ertedegi grek matematıgi, eki sannyń eń kishi ortaq bólgishin tabý algorıtminiń avtory...... kompúterdegi málimetterdi saqtaý qurylǵysy... aqparat ólsheý birligi..... baılanys túri.... kompúterdegi aqparatty belgili bir atpen saqtaıtyn málimetter jıyny.
(Jaýaby: Prosesor - razrád - dúım - monıtor - robot - tıre - Evklıd - dısk - kılobaıt - telegraf - faıl)
«Jarys zańy ejelden,
Jeńimpazdy anyqtaý.
Jeńimpaz bolý sharty sol
Eńbektený jalyqpaý»- deı otyryp, saıysymyzdyń kelesi kezeńine kóshemiz

V. kezeń. «Qatelerdi anyqtaý». Bir bala kompúterde qalaı jumys istegeni jaıly áńgime jazypty. Sol áńgimeni oqyp, onyń neshe qate jibergenin anyqtaısyzdar.

İ top:---------
Men kompúterde jumys istegende, mindetti túrde monıtor men skanerli iske qosamyn. Tyshqanmen áripterdi terip, sýret salý kerek bolsa, skanerdi paıdalanamyn. Kompúterge daıyn mátindi qoldan engizbeý úshin djoıstıkti qoldanamyn. Al mátindi basyp alý úshin júıelik blokqa qaǵaz salamyn. Prınter arqyly ánderdi tańdap, dınamık dep atalatyn plotterde qujattarymdy saqtaımyn (9 qate jiberilgen )

İİ top:
Men kompúterde jumys istegendi unatamyn. Menińshe, sýretter salý úshin eń yńǵaıly programma Word grafıkalyq redaktory shyǵar. Ol arqyly men tek sýret salyp qana qoımaı, onyń kez kelgen bóligin boıaımyn. Oǵan qosa osy programma arqyly málimetterdi este saqtaımyn. Óz jumysymnyń nátıjelerin men vektorlyq bmp formatynda saqtaımyn. (3 qate jiberilgen)

Endi kelesi týrymyz «Sıqyrly perneler»
Vİ. kezeń. «Sıqyrly perneler» oqýshylar qoraptan aty jazylǵan pernelerdi alyp, onyń atqaratyn qyzmetin aıtý kerek.

Vİİ. kezeń. «Qupıa jáshik» suraǵy. Eki topqa bir - birden suraqtar qoıylady. Sol suraqtyń jaýabyn durys tapsa syılyqqa ıe bolady.
İ top
1694 jyly ataqty nemis matematıgi Leıbnıs Paskaldiń ıdeıasyn damytyp, óziniń mehanıkalyq esepteý mashınasyn arıfmometrdi qurastyrdy. Dóńgelek ornyn sılındirdi qoldanǵanda. Bul qural kúrdeli qosý men alý amaldarymen qosa kóbeıtý, bólý amaldaryn kvadrattaý amaldaryn oryndaıtyn boldy. Osy arıfmometrdiń negizin ala otyryp orys óner tapqyshtary P. L. Chebyshev pen V. T. Odner qandaı esepteý quralyn jasady? Bul jáshiktiń ishinde qandaı qural? (kálkýlátor)

İİ top
Málimet saqtaıdy, buǵan 1, 44 Mbaıt degen san sáıkes keledi. Bul ne? Jáshikte qandaı qural bar? (dısketa)
Sonymen búgingi saıysymyz óz máresine de kelip jetti. Kelesi kezek, búgingi saıysymyzdyń jeńimpazy kim ekenin anyqtaý úshin, sóz ádilqazylar alqasyna beriledi.
Osymenen bul oıyndy tamamdasaq
Bul jaıdy aıtamyz ba jaman bolsaq,
Úırendik bilmegendi osy joly,
Taǵy úırenemiz aman bolsaq
Shyńymyz bıik bolar, bilim qýsaq

Osymen «Ozyq oıly daryndylar» atty saısyn «Bilim marapatqa jetý úshin emes, parasatqa jetý úshin kerek» degen keremet sózin esimizge berik ustanyp, saıysymyzdy aıaqtaımyz. Saý bolyńyzdar!