Jeti ret ólshep, bir ret kes.
Saramandyq jumystyń taqyryby: Jeti ret ólshep, bir ret kes.
Saramandyq jumystyq maqsaty: Oqýshylarǵa tańdaǵan kıimderine ólshem alý, ony úlgi boıynsha mataǵa qıý, kókteý tigisterin júrgizý jumystaryn oryndaý tehnologıasyn kórsetý.
Qajetti qural- jabdyqtar: Santımetrlik taspa, býrda jýrnaly, ıne, jipter, býlavkalar, klenka, qaıshy, mata, kıim sýretteri, bor, qalamsap, nusqaý karta, syzǵysh.
Jospary:
1. Sán- ólshem, tásil, is-qımyl beınesi.
2. Ólshem alý, syzba syzý.
3. Nusqaý kartamen jumys.
4. Bólshekterdi ázirleý, qurastyrý.
5. Jarnama.
Jumystyń oryndalý tártibi:
Sán- belgili bir tplǵamnyń ýaqytsha ústem bolýy. Kıim – birinshi qajetti zat. Adam qoǵamynyń damýyna jáne jańa tarıhı qoǵamdastyqtar paıda bolýyna baılanysty adam kıimi de túbirimen ózgerip otyrady.
2. Buıymnyń negizgi bólshekteriniń úlgilerin ( aldyńǵy boı, artqy boı, jeńder, jaǵalar, manjetalar, ádipter) alý úshin olardyń syzbalaryn qaǵazben túsiredi.
Ólshem alý ádisteri.
1. Mo- moıyn oramy, moıyndy aınaldyra ólsheý.
2. Ko- keýde oramy, keýdeni aınaldyra ólsheý.
3. Bo- bel oramy, beldi aınaldyra ólsheý.
4. Jbo- jambas oramy, jambasty aınaldyra ólsheý.
5. Buıymnyń uzyndyǵy.
6. Ku- keýde uzyndyǵy, moıynnan keýdege deıingi uzyndyq.
7. Bu- bel uzyndyǵy, moıynnan belge deıingi uzyndyq.
8. Jbu- jambas uzyndyǵy, belden jambasqa deıingi uzyndyq
9. Jó- jeńniń uzyndyǵy, ıyqtan bilezikke deıingi uzyndyq.
10. Ió- ıyq ólshemi, moıynnan ıyqqa deıingi uzyndyq.
Barlyq tulǵalar ólshemderin eki topqa ajyratýǵa bolady
- oramdary
- uzyndyqtary
- Ádette ólshemdi kóılek-kónshek nemese jeńil kóılek syrtynanalady. Ólshem alý kezinde adam erkin ári qımyl-turysyn ózgertpeı turýy kerek.
- Bel syzyǵyna qatty etip, kóldeneńinen jip (rezeńke) baılaýy kerek.
- Ólshemdi aldymen aldyńǵy jaǵynan, odan keıin artqy jaǵynan ólsheıdi.
Jumystyń oryndalý júıelikteri
Kerekti quraldar
Bólshekterdi úlgi boıynsha mataǵa qoıyp pishý ádisi.
- Mataǵa sıpattama.
- Teris búktep, úlgilerdi ornalystyryp retteý.
- Úlgimen matany býlavkalarmen qystyryp, bekitý.
- Ornyn belgileý.
- Qaıshymen qıyp alý
- Qaýipsizdik erejesin eske túsirý.
Mata, úlgiler
Ineler, túıreýishter
Bor, sabyn alqyndysy
Qaıshy
Kóılekti óńdeý tehnologıasy
- Aldyńǵy, artqy boıdyń búkpelerin oryndaý.
- Aldyńǵy jáne artqy boıdyń jan, ıyq tigisterin oryndaý.
- Aldyńǵy artqy boıdy qosyp tigý
- Shaqtap óńdeý
- Aqaýlardy jóndeý
- Tigin mashınasymen óńdeý
- Ylǵaldy – jylýmen óńdeý
- Áshekeıleý
- Kıýge ázirleý. ( jýý, keptirý, útikteý)
Ine, jip, qaıshy
Sm-lik taspa
Tigin mashınasy
Elektr útik
Baý, monshaq, taspa
Shalbar óńdeý tehnologıasy.
- Bólikteriniń pishimin óńdeýge daıyndaý
- Shaqtap ólsheýge daıarlaý
- Shaqtap ólsheýden keıingi kemshilikterin túzetý.
- Qyrjymdaryn óńdeý.
- Jan tigisterin óńdeý
- Ysyrma- ilgekti qoldanyp, ilgegin óńdeý.
- Belbeýdi óńdeý
- Túımelikterin óńdeý
- Áshekeıleý jumystary
- Jipterdiń úzindilerin alyp tastaý
- Ylǵaldy – jylýmen óńdeý
- Shalbardy kıýge daıyndaý
Ine, jip, qaıshy
Sm-lik taspa
Elektr útik
Ysyrma ilgek
Tespe tigý
Túıme
Baý, taspa
Qaıshy
Útik
Sergiti sáti. Sıtýasıalyq suraqtar qoıý.
1. Mataǵa úlgini durys ornalastyrmadyq, bir bólikterdi birdeı etip piship aldyq, qandaı jaǵdaıda bolasyń, bul kedergiden qalaı shyǵasyń?
2. Pishken kıimiń ózińe bolmaı qaldy, qysqa ári tar, qandaı kúıde bolasyń, bul jaǵdaıdan qalaı shyǵasyń?
3. Kıimin sabaq ústinde sógilip ketti nemese jyrtylyp qaldy, qandaı kúıde bolasyń?
Jarnama jasaý. Árbir top ózi ólshep pishken buıymynyń sapasyna jarnama jasaý. Mysaly:Shalbar usynǵan sebebim,
Ádemi kıin degenim.
Shalbarymyz da adamdardy tańdaıdy,
Tolyqtardyń deni turqyn somdaıdy.
Shalbar degen bir keremet nárse ǵoı
Sondyqtan da shalbar kıgen yńǵaıly,
Óıtkeni ol bilip tur-aý yńǵaıdy,
Sóz joq seniń aıtqanyńdy tyńdaıdy,
Shalbar kıgen bárimizge yńǵaıly.
Suraqtarǵa jaýap berý.
1. Bólshekterdi ázirleýdi qalaı júrgizedi?
2. Bólshekterdi daıyndaý qandaı júıelilikpen júrgiziledi?
3. Buıymdardy qurastyrý qalaı júrgiziledi?
4. Buıyıdy tigý kezindegi júıeliliktiń buljymaıtyn tártibi bar ma? Nelikten?
5. Buıymdardyń usynylǵan nobaılaryn qara, buıymnyń bólshekterin ázirleý men qurastyrý qalaı júrgiziletinin aıtyńdar?
Úıge tapsyrma: Kıimdi ólshep, pishý jumystaryn oryndaý.
Saramandyq jumystyq maqsaty: Oqýshylarǵa tańdaǵan kıimderine ólshem alý, ony úlgi boıynsha mataǵa qıý, kókteý tigisterin júrgizý jumystaryn oryndaý tehnologıasyn kórsetý.
Qajetti qural- jabdyqtar: Santımetrlik taspa, býrda jýrnaly, ıne, jipter, býlavkalar, klenka, qaıshy, mata, kıim sýretteri, bor, qalamsap, nusqaý karta, syzǵysh.
Jospary:
1. Sán- ólshem, tásil, is-qımyl beınesi.
2. Ólshem alý, syzba syzý.
3. Nusqaý kartamen jumys.
4. Bólshekterdi ázirleý, qurastyrý.
5. Jarnama.
Jumystyń oryndalý tártibi:
Sán- belgili bir tplǵamnyń ýaqytsha ústem bolýy. Kıim – birinshi qajetti zat. Adam qoǵamynyń damýyna jáne jańa tarıhı qoǵamdastyqtar paıda bolýyna baılanysty adam kıimi de túbirimen ózgerip otyrady.
2. Buıymnyń negizgi bólshekteriniń úlgilerin ( aldyńǵy boı, artqy boı, jeńder, jaǵalar, manjetalar, ádipter) alý úshin olardyń syzbalaryn qaǵazben túsiredi.
Ólshem alý ádisteri.
1. Mo- moıyn oramy, moıyndy aınaldyra ólsheý.
2. Ko- keýde oramy, keýdeni aınaldyra ólsheý.
3. Bo- bel oramy, beldi aınaldyra ólsheý.
4. Jbo- jambas oramy, jambasty aınaldyra ólsheý.
5. Buıymnyń uzyndyǵy.
6. Ku- keýde uzyndyǵy, moıynnan keýdege deıingi uzyndyq.
7. Bu- bel uzyndyǵy, moıynnan belge deıingi uzyndyq.
8. Jbu- jambas uzyndyǵy, belden jambasqa deıingi uzyndyq
9. Jó- jeńniń uzyndyǵy, ıyqtan bilezikke deıingi uzyndyq.
10. Ió- ıyq ólshemi, moıynnan ıyqqa deıingi uzyndyq.
Barlyq tulǵalar ólshemderin eki topqa ajyratýǵa bolady
- oramdary
- uzyndyqtary
- Ádette ólshemdi kóılek-kónshek nemese jeńil kóılek syrtynanalady. Ólshem alý kezinde adam erkin ári qımyl-turysyn ózgertpeı turýy kerek.
- Bel syzyǵyna qatty etip, kóldeneńinen jip (rezeńke) baılaýy kerek.
- Ólshemdi aldymen aldyńǵy jaǵynan, odan keıin artqy jaǵynan ólsheıdi.
Jumystyń oryndalý júıelikteri
Kerekti quraldar
Bólshekterdi úlgi boıynsha mataǵa qoıyp pishý ádisi.
- Mataǵa sıpattama.
- Teris búktep, úlgilerdi ornalystyryp retteý.
- Úlgimen matany býlavkalarmen qystyryp, bekitý.
- Ornyn belgileý.
- Qaıshymen qıyp alý
- Qaýipsizdik erejesin eske túsirý.
Mata, úlgiler
Ineler, túıreýishter
Bor, sabyn alqyndysy
Qaıshy
Kóılekti óńdeý tehnologıasy
- Aldyńǵy, artqy boıdyń búkpelerin oryndaý.
- Aldyńǵy jáne artqy boıdyń jan, ıyq tigisterin oryndaý.
- Aldyńǵy artqy boıdy qosyp tigý
- Shaqtap óńdeý
- Aqaýlardy jóndeý
- Tigin mashınasymen óńdeý
- Ylǵaldy – jylýmen óńdeý
- Áshekeıleý
- Kıýge ázirleý. ( jýý, keptirý, útikteý)
Ine, jip, qaıshy
Sm-lik taspa
Tigin mashınasy
Elektr útik
Baý, monshaq, taspa
Shalbar óńdeý tehnologıasy.
- Bólikteriniń pishimin óńdeýge daıyndaý
- Shaqtap ólsheýge daıarlaý
- Shaqtap ólsheýden keıingi kemshilikterin túzetý.
- Qyrjymdaryn óńdeý.
- Jan tigisterin óńdeý
- Ysyrma- ilgekti qoldanyp, ilgegin óńdeý.
- Belbeýdi óńdeý
- Túımelikterin óńdeý
- Áshekeıleý jumystary
- Jipterdiń úzindilerin alyp tastaý
- Ylǵaldy – jylýmen óńdeý
- Shalbardy kıýge daıyndaý
Ine, jip, qaıshy
Sm-lik taspa
Elektr útik
Ysyrma ilgek
Tespe tigý
Túıme
Baý, taspa
Qaıshy
Útik
Sergiti sáti. Sıtýasıalyq suraqtar qoıý.
1. Mataǵa úlgini durys ornalastyrmadyq, bir bólikterdi birdeı etip piship aldyq, qandaı jaǵdaıda bolasyń, bul kedergiden qalaı shyǵasyń?
2. Pishken kıimiń ózińe bolmaı qaldy, qysqa ári tar, qandaı kúıde bolasyń, bul jaǵdaıdan qalaı shyǵasyń?
3. Kıimin sabaq ústinde sógilip ketti nemese jyrtylyp qaldy, qandaı kúıde bolasyń?
Jarnama jasaý. Árbir top ózi ólshep pishken buıymynyń sapasyna jarnama jasaý. Mysaly:Shalbar usynǵan sebebim,
Ádemi kıin degenim.
Shalbarymyz da adamdardy tańdaıdy,
Tolyqtardyń deni turqyn somdaıdy.
Shalbar degen bir keremet nárse ǵoı
Sondyqtan da shalbar kıgen yńǵaıly,
Óıtkeni ol bilip tur-aý yńǵaıdy,
Sóz joq seniń aıtqanyńdy tyńdaıdy,
Shalbar kıgen bárimizge yńǵaıly.
Suraqtarǵa jaýap berý.
1. Bólshekterdi ázirleýdi qalaı júrgizedi?
2. Bólshekterdi daıyndaý qandaı júıelilikpen júrgiziledi?
3. Buıymdardy qurastyrý qalaı júrgiziledi?
4. Buıyıdy tigý kezindegi júıeliliktiń buljymaıtyn tártibi bar ma? Nelikten?
5. Buıymdardyń usynylǵan nobaılaryn qara, buıymnyń bólshekterin ázirleý men qurastyrý qalaı júrgiziletinin aıtyńdar?
Úıge tapsyrma: Kıimdi ólshep, pishý jumystaryn oryndaý.
You Might Also Like
