Sońǵy jańartý

(Ózgertilgen ýaqyty 6 kún buryn)
Jol tártibin jadyńda usta!
Synyp saǵatynyń taqyryby: Jol tártibin jadyńda usta!
Sabaqtyń maqsaty:
1) oqýshylarǵa kóshe qatynasy erejelerin meńgertý;
2) jolda júrý erejesin este saqtaý arqyly bilgenderin paıdalana bilýdi turaqty daǵdyǵa aınaldyrý;
3) oqýshylardy jol erejelerin buljytpaı oryndaýǵa, saqtyqqa tárbıeleý.
Bilimdilik: Oqýshylardyń jolda júrý erejesi týraly bilimderin tolyqtyrý, is – júzinde asyra bilýge úıretý.
Damytýshylyq: Jolda júrý erejelerin oıda saqtaı bilýge úıretý.
Tárbıelik: Tártiptilikke, saq bolýǵa, kóshede ózderin durys usatap júrýge tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: toptyq, ujymdyq.
Ádisi: Suraq - jaýap, kórnekilik ádister, oınaý ádisi, taldaý - jınaqtaý, sahnalaý.
Sabaqtyń kórnekiligi: ınteraktıvtik taqta, baǵdarsham, jol belgileri, plakatqa jazylǵan eskertý sózder, maketter.

Sabaqtyń barysy:
Túri: saıys sabaǵy
Sabaq jospary:
Qurmetti oqýshylar! «Jol tártibin janyńda usta» atty synyp saǵatymyzdy Shómishbaı Sarıev aǵamyzdyń myna óleń joldarymen bastaǵym keledi.
Armanǵa aldan kútken asyǵamyz,
Biz qalaı tolqyn atpaı basylarmyz.
Jol júrý erejesin jaqsy bilip,
Saqtyqta tura alatyn jas ulanbyz
Jalǵaıtyn dostastyryp bar elmenen,
Joldardan turady ǵoı álem degen.
Búgingi bizge kelgen qonaqtarǵa,
Aldymen beriledi sálem degen.

Bizdiń elimizdiń barlyq qala, aýyldaryna ortaq kóshe qatynas erejesi engizilgen. Bul erejeni oqýshylar da, úlkender de, kólik júrgizetin júrgizýshiler de buljytpaı oryndaýy kerek. Kóptegen mektep oqýshylary jolda júrý erejesin jete bilmeıdi. Al keıbireýleri bile tura jaıaý júrginshilerge arnalǵan mindetterdi oryndaǵysy kelmeıdi. Jol tártibin buzǵandyqtan keıbireýler mashına dóńgelegine ilinip qaza taýyp, keıbireýler jaraqat alady. Sondyqtan árbir oqýshy mektepte oqytylatyn jolda júrý erejesin muqıat tyńdap, ár sabaqtan qorytyndy jasap otyrýy kerek. Úlgili, tártipti oqýshy kóshede jolda júrý erejesin, zańyn buzbaıdy.

Qaı kóshe, qaı qalaǵa barsańyz da,
Qaı aqyl ólshemine salsańyz da
Jolda júrý erejesi - zańdy tártip,
Ol ortaq úlken - kishi barshamyzǵa.

Endi sóz kezegin oqýshylarǵa bereıik

I top. "Baǵdarsham"
Toptyń urany: Toqta! Saqtan! Jol ashyq! Júrme jolǵa talasyp.

II top. "Jol belgileri"
Toptyń urany: Úıren tappaı tynym bir, Belgilerdiń tilin bil!

I top. "Baǵdarsham"
(Baǵdarshamnyń shyǵý tarıhy jaıly baıandaıdy.)

Muǵalim: Balalar, baǵdarshamdy kim oılap tapqanyn bilesińder me? Al endeshe tyńdap kórelik.

Gúljahan: Alǵashqy baǵdarsham temirjol boıynda paıda boldy. Ony oılap tapqan adamnyń esimi tarıhta saqtalmaǵan. Ony kóshe qıylysyna yńǵaılap, kaıta jasaǵan aǵylshyn ınjener - mehanıgi D. Naıt bolatyn. Ol 1868 jyly Londondaǵy parlament úıiniń aldyna baǵdarsham ornatty.

Juldyz: Aldymen túrli tústi sıgnal qaıys berilistiń kómegi arqyly ózgertilip otyrdy. Sosyn apparat ortasyna gazdy sham ornatyldy. Ókinishke oraı birde gaz jarylyp, kezekte turǵan polıseı qaza bolady da, sodan jarty ǵasyr boıy umyt bolady.

Uljan: Tek 1914 jyly Amerıkanyń Klıvlend qalasyna, sosyn Nú - Iork, t. b. qalalarynda paıda bola bastaıdy. Bul joly olar elektrli boldy. Tek eki tústi ǵana: qyzyl jáne jasyl.
1918 jyldan bastap qana úsh tús qoldanyla bastady. Keńes odaǵy boıynsha alǵash ret baǵdarsham 1924 jyly Máskeý qalasynyń Kýznesk kópiri men Petrovka kósheleriniń qıylysynda oryn aldy.

Ǵalymjan: Baǵdarsham - ómirimizdi jazymnan saqtandyratyn kómekshimiz. Onyń syryn bilip, tilin alý barshamyzǵa kerek. Onyń beretin sıqyrly ámir sózderi bar.

Meniń úsh kózim bar,
Bir kózim «kidir» deıdi
Bir kózim «júgir» deıdi.
Bir kózim «abaıla» deıdi
Qarap qalma mańaıǵa deıdi.

Dýman:
Kóregen dáý qyraǵy,
Kóshemizde turady.
Ol bergende komanda,
Baǵynamyz ámanda!
Ashsa kezek úsh kózin,
Aıtty dep uq úsh sózin.
Toqta! Saqtan! Jol ashyq!

Qanaǵat:
Júrme jolǵa talasyp.
Qyzyl kózin ashqanda
Synyq súıem baspa alǵa
Sary kózin ashqanda
Qarap qalma aspanǵa
Jasyl kózin ashqanda,
Óte bergin jasqanba!

Saýle:
Tarıhqa kóz júgirtetin bolsaq, júrip - turýdy retteý qajettiligi sonaý bir mashınanyń az kezinde týǵan kórinedi. Alǵash ret 1868 jyly London qalasynda temir jol baǵdarshamy ornatyldy. Ol qolmen almastyrylatyn jáne almastyrý úshin arnaýly adam turatyn edi. Ári ol kóp ýaqyt alatyn boldy. Keıinirek 1870 jyly Amerıkada elektr baǵdarshamy paıda boldy.

Raıhan:
Al, búgingi tańda baǵdarshamdy elektrondy esepteý mashınasy arqyly basqarý júzege asyrylǵan. Qazaqstandy baǵdarshamdar barlyq iri qalalarda ornatylǵan. Qazaqstanda 1917 jylǵa deıin nebary 127 km ǵana jol bolatyn. Elýinshi jyldary respýblıkamyzdaǵy asfált joldarynyń uzyndyǵy otyz myń km boldy. Al qazir segiz júz mıllıon km - den asady.

İİ top. "Jol belgileri"

Ádilhan:
Úıren tappaı tynym bir.
Belgilerdiń tilin bil.
Eger ony bilmeseń.
Tartar jolyń bulyńǵyr.
Ózi qyzyl, úshburyshty eskertýiń men bolam,
Habarlaıtyn bar qaýipti oń saparǵa joldaǵan.
Maǵan qarap júrer bolsa júrgizýshi, jaıaý da,
Joly bolyp, sátsizdikke eshqashan da qalmaǵan.

Nurdana:
Men bárine árqashanda tyıym salyp turamyn,
Qaıda bolsa alda turyp jibermeımin bir adym.
Túsim qyzyl, ózim sheńber syzyq bolyp bitemin,
Osy joly úndemeıin bar ma taǵy suraǵyń.

Aıdana:
Joldar qıylysynda
Qaltarysyp qysylma.
Kóldeneńnen jol bolsa,
Kibirtiktep tospa ony.
Bos bolmasa alaıda
Saqtyq jasa abaıla.
Qalmas úshin soqtyǵyp
Ol ótkenshe tos turyp.

Nursultan:
Saqtandyrý belgisi:
Qyp - qyzyl úshburysh,
Eskertý belgisi men bolam,
Qaýipten saq bol dep
Sát - sapar joldaǵan.

Gaýhar:
Tyıym salý belgisi:
Qyzylmen boıalǵan sheńberim aýmaqty
Tyıymshyl belgimin, qatalmyn, salmaqty.
Men turǵan jerlerde haqyń joq júrýge,
Qaýip bar, baǵdarla kóz salyp jan - jaqty.

Dıdar:
Mindetteý belgisi:
Belgimin kórseter jyldamdyq baǵytty,
Mindetti burylys, áıtpese qaýipti.
Barlyǵyn anyqtap turamyn jolyńda,
Abaı bol, shartyńdy mindetti orynda!

Jańylsyn:
Nusqaý belgisi:
Baratyn jerińniń baǵytyn, turaǵyn,
Ún - túnsiz jol siltep, jol nusqap turamyn.
Kúndiz de, túnde de ot bolyp janady.
Kók túske boıalǵan tórt burysh shyraǵym.

Muǵalim: Olaı bolsa oqýshylar baǵdarsham oıynyn oınap kóreıik. Oıyn júrgizýshisi aldyn ala daıyndaǵan úsh tústi kórsetip, oqýshylardyń qanshalyqty jınaqy ekenin baıqaıdy.

Oıyn sharty:
1) Baǵdarshamnyń jasyl kózin kórsetkende balalar júrgen sıaqty bir orynda aıaqtaryn qozǵalysqa keltiredi.

2) Sary kózin kórsetkende dý qol shapalaqtaıdy.

3) Qyzyl kózin kórsetkende bir orynda qozǵalmaı turyp qalady.

Muǵalim:
Qyzyl kózin ashqanda,
Synyq súıem baspa alǵa.
Sary kózin ashqanda,
Qarap qalma aspanǵa
Jasyl kózin ashqanda,
Óte bergin, jasqanba!

Sergitý sáti: Oqýshylar Qazaqstan Respýblıkasy İshki İster Mınıstrliginiń Jol polısıa komıtetiniń tapsyrysy boıynsha jasalǵan «Joldos kómekke asyǵady» mýltfılımin tamashalaımyz.

Muǵalim: Jol belgilerin, mindetterińizdi jaqsy biledi ekensińder. Senderge kóp rahmet. Al endi, balalar, olaı bolsa, qazir jumbaq sheship, vıktorınalyq suraqtarǵa jaýap berip kórelik.

1 - jumbaq:
Arqanym bar tym uzyn,
Ala almaısyń bir úzim.
Aqylǵa salyp oılanyp,
Tapshy muny pysyǵym. ( jol)

2 - jumbaq: Bir tulpar, sý ishpeıdi, jem jemeıdi,
Eskerip eshbir adam emdemeıdi.
Júk emes janýarǵa júz adam da,
Shylbyryn symǵa baılap tez jóndeıdi. (tramvaı)

3 - jumbaq: Buıyrmapty bas ta, aýyz da, qulaqta,
Baqyraıǵan úsh kózi bar biraq ta. (baǵdarsham)

Vıktorınalyq suraqtar.
1 - suraq. Jolaýshylar degenimiz kimder?
Jaýap: Kez - kelgen kólik túrin paıdalanatyn adamdar.

2 - suraq. Baǵdarsham degenimiz ne?
Jaýap: Baǵdarsham avtomat júıesine qosylǵan úsh kózdi aspap. Jol qoǵalysyn retteıdi.

3 - suraq. Velosıpedpen neshe jastan bastap jolmen júrýge bolady?
Jaýap: jol boıyna 14 jasqa tolǵan balalarǵa ǵana ruqsat.

4 - suraq. Jıekjol joq jerde qalaı júrý kerek?
Jaýap: Aýyldyq jerlerde jıekjol bolmaýy múmkin, ondaı jaǵdaıda joldyń bir shetimen kele jatqan kólikke qarama - qarsy baǵytta júrgen jón.

Qorytyndy:
Muǵalim: Qymbatty oqýshylar! Oqýshylar jolda júrý erejesimen tanystyńdar. Olaı bolsa, oqýshylar jolda júrý erejesin árqashan este saqtap, buljytpaı oryndap, saq júrińder demekpin.
- Balalar, jol erejesin saqtańdar! Aman júrińder! Qazir barlyǵymyz án aıtaıyq!

«Árqashan jolyń bolsyn!» áni.
Kóńilimiz kúndeı kúlip,
Júrekterde gúldeıdi úmit.
Ómir súrý múmkin emes
Jol tártibin bilmeı turyp.
Árqashan jolyń bolsyn!
Janyńa shattyq tolsyn!
Qasyńda bolsyn anań,
Bolaıyq biz de aman.
Balǵyn jaspyz, jas ulanbyz,
Gúl bop jańa ashylǵanbyz.
Jol tártibin este saqtap,
Bolashaqqa asyǵamyz!

You Might Also Like

Jańalyqtar

Jarnama