InfoHub Logo

V jáne S gepatıtteri — keń taraǵan juqpalar. Álemde bul syrqattardy juqtyrǵan adamdar sany mıllıondap sanalady. Kóptegen elderde S vırýstyq gepatıtin juqtyrǵandardyń úlesi shamamen 1-1,5% quraıdy.

Sońǵy jyldary V men S vırýstyq gepatıtimen aýyrý kórsetkishteriniń aıqyn ósýi baıqalady. Bul gepatıtterdiń sozylmaly túrleriniń jáne aýyratyn naýqastar sanynyń kóp bolýy, sondaı-aq vırýstyń jynystyq jolmen jáne qan arqyly arqyly jeńil juǵýy sebebinen, olar qazir júkti áıelder úshin óte ózekti juqpalar bolyp otyr. Álemniń keıbir aımaqtarynda S vırýstyq gepatıtimen eresek turǵyndardyń 5-10%-y zaqymdalǵan (Afrıka elderinde 20%).

Atalǵan vırýs negizinen qan arqyly taralady. Juǵý ereksheligine qaraı jáne turǵyndardyń naqty áleýmettik tobynda jıi kezdesetindikten, bul gepatıtti «nashaqorlar gepatıti» dep ataıdy. Jynystyq qatynas arqyly S gepatıti óte sırek juǵady. Vırýstyq gepatıtti tasymaldaýshylardyń jynystyq serikteri úshin juqpanyń juǵý qaýpi 5%-dy quraıdy. Sondyqtan S vırýstyq gepatıtin tek qana jynystyq qatynas arqyly beriletin aýrý dep qaramaý kerek. Jańa týǵan nárestelerdiń analarynan juqtyrýy da óte sırek kezdesedi. S vırýstyq gepatıtine oń reaksıa kórsetken analardan týǵan nárestelerge onyń juǵý kórsetkishi 3-5% quraıdy. V vırýstyq gepatıti vırýsyn tasymaldaıtyn analardan týylǵan balalardyń 15%-da sozylmaly gepatıt damıdy. Uryqqa vırýstyń juǵý qaýpi anasynyń júktilik kezinde vırýsty juqtyrýy, nemese júktiliktiń gepatıttiń reaktıvti satysymen túıisýinde, ıaǵnı vırýs kóleminiń bir jaǵynan kóp bolýy men bolmaýy baıqalǵanda arta túsedi. Sonymen qatar, júktilik ımýndyq tapshylyq jaǵdaıynda nemese negizinde (mysaly: JITS-juqpasy, aýtoımmýndyq aýrýlar, gormondarmen emdelý jáne t.b) ótse, uryqtyń vırýsty juqtyrý qaýpi arta túsedi, bul áıel qanyndaǵy vırýs kóleminiń ulǵaıýymen baılanysty. V gepatıtin uryq negizinen 95%-da bosaný kezinde, tek 5% jaǵdaıda júktilik kezinde juqtyrady.

Áıelde vırýstyq gepatıtter bola tura josparlanǵan júktiliktiń qıyndyǵy mynada: dárigerler uryqtyń aýrý juqtyrýy múmkin jáne balanyń aýrý bolyp týý qaýpi bar dep birjaqty aıta almaıdy. Qaýiptiń tómen ne joǵary ekendigin tek janama faktorlar arqyly aıqyndaımyz. Bul faktorlarǵa áıeldegi sozylmaly aýrýlar, júktilikke deıingi gepatıttiń satysy men uzaqtyǵy, bolashaq júktilik kezinde gepatıtti ershitetin jaǵdaılardyń týyndaý múmkindigi jáne týyndaýy. Sonymen qatar, gepatıt pen júktilik aǵymynyń kalaı ótetindigin naqty aıtý múmkin emes. Sondyqtan V jáne S gepatıtimen aýyratyn áıeldiń júktiligin josparlaý kezinde saý bala týylý múmkindigin anyqtaý medısınalyq turǵydan alǵanda áleýmettik mańyzy bar másele. Degenmen uryqqa aýrýdyń juǵý qaýpin barynsha tómendetýde medısınalyk sharalardyń múmkindigi zor. Birinshiden, vırýsty gepatıtti emdeý, ıaǵnı vırýsty tolyǵymen joıý, soǵan sáıkes júktiliktiń qaýipsiz bolýyn qamtamasyz etý kerek. Ókinishke oraı, qazirgi tańda V jáne S vırýstaryn emdeýde vırýsqa qarsy jańa em ádisterin qoldanǵannyń ózinde aǵzany vırýstan tolyq saýyqtyrýǵa qol jete bermeıdi. Degenmen em sharalaryn júrgizý juqpa juqtyrǵan áıelderdiń deni saý bala týýyna múmkindik beredi.

Ekinshiden, gepatıtpen aýyrǵan anadan saý náresteniń týýy múmkin ekenin eskere otyryp, ony týa sala egý (erekshe ımmýnoglobýlındi qoldanyp belsendi ımmýnızasıa júrgizý tıimdi) kerek, bul bosanýdan keıin anasymen qatynas kezinde onyń aýrý juqtyrýyna jol bermeıdi. Birak bul V vırýsty gepatıti kezinde ǵana múmkin, S gepatıtine qarsy vaksına nemese ózgeshe ımmýnoglobýlın qazirgi tańda joq.

Áıelde júktilik kezinde V nemese S gepatıtiniń alǵash ret anyqtalýy da qıyndyq týdyrady. Bul máseleni sheshý árqashan kúrdeli. Bul jaǵdaıda dárigerdiń sozylmaly vırýsty gepatıttiń ótý erekshelikterin, balanyń V nemese S gepatıtteri vırýstaryn juqtyrý múmkindigin eskere otyryp, soǵan sáıkes nusqaýlar berýi óte mańyzdy. Biraq bul nusqaýlar júktilikti saqtaý jáne ony toqtatý kórsetkishi retinde birjaqty bolmaıdy.

Taǵy bir qıynshylyq týdyratyn jaǵdaı, naýqastardyń V jáne S vırýsty gepatıtterimen aýyratyndyqtaryn, júktilik kezinde osy gepatıtterdiń vırýsyn tasymaldaýshy ekendikterin bilmeýi. Mysaly, S gepatıtiniń sozylmaly túrimen syrqattanatyn naýqastardyń 10-15%-ynda aýrýdyń klınıkalyq belgileri baıqalmaıdy, al qan sarysýyndaǵy baýyr fermentteriniń kórsetkishteri qalypty bolady.

Ókinishke qaraı, qazirgi tańda V gepatıtimen, ásirese S gepatıtimen aýyratyn naýqastardyń basym bóligi — orta eseppen 18-22 jas aralyǵyndaǵy turmys qurmaǵan jastar. Sondaı-aq jastar arasyndaǵy nashaqorlyqtyń jáne osyǵan baılanysty V jáne S gepatıtteriniń juǵý kaýpiniń ósýi qazirgi tańda medısına salasynda kóptegen kúrdeli máselelerdi týyndatyp otyr.

J. J. Ahataeva

---