InfoHub Logo

Pán ataýy: Eńbekti qorǵaý jáne ónerkásip ekologıasy negizderi
Sabaqtyń taqyryby: Kásiporyndardyń jarylys jáne órt qaýipsizdigi
Sabaqtyń maqsaty: Tehnıkanyń, tehnologıanyń, óndiris jáne eńbekti uıymdastyrýdy damytýdyń zamanaýı deńgeıine tıisti eńbekti normalaý óndiristik qýatty ońtaıly paıdalanýyn úırený.

Sabaqtyń barysy:
Uıymdastyrý kezeńi:
a) Sálemdesý
b) Oqýshylardy túgendeý
Sabaqtyń túri: aralas
Sabaqtyń tıpi: dástúrli
Qural – jabdyqtar: dápter, syzǵysh, qaryndash.

Jańa sabaqtyń qysqasha mazmuny:

Jarylystar – bul qysqa ýaqyt aralyǵynda shekteýli kólemde energıanyń úlken sanynyń bosaýy. Ol qysymy óte joǵary qatty ysyǵan gazdyń paıda bolýyna alyp keledi, aıaq asty keńeıgen jaǵdaıda qorshaǵan denege soqqylyq, mehanıkalyq áser etedi. Jarylys qatty ortada tóńiregin buzyp, usaqtaıdy, aýa men sýdyń joıqyn áserdegi aýalyq nemese gıdravlıkalyq soqqy tolqyndaryn quraıdy.
Jarylý qaýpi bar obektilerge qorǵanys, munaı óndirýshi jáne uqsatýshy, munaı – hımıa, gaz, hımıa, toqyma obektiler, nan ónimderi men dári – dármek ónerkásibi, jyldam tutanatyn jáne janatyn suıyqtar, suıytylatyn gaz qoımalary jatady.
Kásiporynda aýanyń, benzınniń, tabıǵı gazdyń býynan, qant jáne aǵash shańynan jáne t. b. jınaqtalýynan paıda bolǵan aýa qospasy jarylysyn boldyrmaý úshin, birinshi kezekte yqtımal ot shyǵý kózderin joıady jáne kásiporyndardy qorǵaýǵa baǵyttalǵan sharalardy júrgizedi, olardyń negizgileri mynalar:
● Jarylys kezinde eń joǵarǵy qysymǵa teń júktemeni kóterýge qabiletti berik qorshaýdy, qurylǵylardy jobalaý;
● Jarylý qaýipi bar aımaqtarda ottegi quramy qajetti janýdan az bolatyn ınertti ortany, berik qabyrǵalar men jarylý qaýipi bar aımaqty oqshaýlandyrý;
● Jarylý qaýpi bar óndiristi jarylys bolǵan jaǵdaıda qorshaǵan ortaǵa zalal kelmeıtin jerlerge ornalastyrý;
● Jarylys kezinde paıda bolǵan qysymy n shyǵarý úshin arnaıy saqtandyrǵysh klapandaryn ornatý;
● Jarylysty janshý (jarylý qaýpi bar qospany tutana bastaǵan kezde alǵashqy sátte baıaý kóteriletindigin eskere otyra arnaıy dachıkter dabyly boıynsha jalynnyń taralýyn shekteıtin qondyrǵy qosylady);
Jarylys jáne órt shyǵý qaýipi bar obektilerdegi avarıa saldaryn álsiretýge, órtke qarsy sharalardy óz ýaqytynda ótkizý yqpal etedi, olar órt oshaqtaryn joıýdy nemese paıda bolýyn qıyndatýdy ǵana emes, sondaı – aq paıda bolǵan jalyn men órtti jedel joıýdy jáne órtengen ǵımarattaǵy adamdy, múlikti qutqarýdy qamtamasyz etýge tıis.

Jalpy erejeler
1. Órt qaýipsizdigi qaǵıdalary (budan ári – Qaǵıdalar) halyqtyń ómiri men densaýlyǵyn, múlikti, qorshaǵan ortany qorǵaý maqsatynda menshik nysanyna qaramastan jeke tulǵalar men zańdy tulǵalardyń qoldanýyna jáne oryndaýyna arnalǵan.

2. Osy Qaǵıdalardyń erejelerimen qatar Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń 2009 jylǵy 16 qańtardaǵy № 14 qaýlysymen bekitilgen «Órt qaýipsizdigine qoıylatyn jalpy talaptar» tehnıkalyq reglamenti, Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń 2009 jylǵy 16 qańtardaǵy № 16 qaýlysymen bekitilgen «Obektilerdi qorǵaýǵa arnalǵan órt tehnıkasynyń qaýipsizdigine qoıylatyn talaptar» tehnıkalyq reglamenti, Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń 2008 jylǵy 29 tamyzdaǵy № 796 qaýlysymen bekitilgen «Ǵımarattardy, úı - jaılardy jáne qurylystardy avtomatty túrde órt sóndirý jáne avtomatty órt dabylymen, órt kezinde adamdarǵa habarlaý jáne olardy evakýasıalaýdy basqarý júıelerimen jabdyqtaý jónindegi talaptar» tehnıkalyq reglamenti jáne Qazaqstan Respýblıkasy Úkimetiniń 2008 jylǵy 29 tamyzdaǵy № 803 qaýlysymen bekitilgen «Óndiristik obektilerdegi sıgnaldyq tústerge, belgileýlerge jáne qaýipsizdik belgilerine qoıylatyn talaptar» tehnıkalyq reglamenti (budan ári – Órt qaýipsizdigi salasyndaǵy tehnıkalyq reglamentter) basshylyqqa alynýy tıis.

3. Osy Qaǵıdalar azamattyq avıasıa obektileri úshin, ormandarda jáne energetıkalyq (energıa shyǵaratyn jáne energıa beretin) obektilerde qoldanylmaıdy, olar úshin órt qaýipsizdigi qaǵıdalaryn Qazaqstan Respýblıkasynyń Úkimeti bekitedi.

4. Jumyskerler tek órtke qarsy nusqaýlyqtan ótkennen keıin ǵana jumys isteýge jiberiledi, al jumystyń ereksheligi ózgergende yqtımal órtterdiń aldyn alý jáne olardy sóndirý boıynsha qosymsha oqýdan ótedi. Órtke qarsy nusqaýlyqtan ótetin mamandyqtar (laýazymdar) tizbesin, tártibi men merzimderin, órt - tehnıkalyq mınımým boıynsha órtke qarsy nusqaýlyq pen sabaqtardy ótýdiń taqyryptyq jáne oqý josparlaryn órt qaýipsizdigi salasyndaǵy ýákiletti organ (budan ári – ýákiletti organ) belgileıdi.

5. Órtten qorǵaý júıeleri men quraldaryn óshirýmen baılanysty jumystardy josparlaǵan jaǵdaıda, sondaı - aq uıymnyń teńgerimindegi nemese onyń aýmaǵyndaǵy joldar men kireberisterdiń jaı - kúıiniń ózgergeni týraly obektilerdiń ıeleri jergilikti órtke qarsy qyzmet organdaryna jumysty júrgizý merzimderi, ózgeris sıpaty týraly aldyn ala aqparatty qamtıtyn hatpen habarlaýy qajet. Jumystyń avarıalyq sıpaty bolǵanda habarlama úsh táýlik ishinde júrgiziledi. Tıisti jerlerde joldardy jabý kezinde aınalyp ótý baǵytyn nusqaǵyshtar ornatylýy nemese joldyń jóndeletin ýchaskeleri arqyly ótpeler nemese ótý joldary salynady.

6. Uıymdar men eldi mekenderdiń aýmaqtaryn, ǵımarattardy, qurylystar men qurylymdardy, evakýasıalyq joldar men shyǵý joldaryn ustaý tártibi «Órt qaýipsizdigine qoıylatyn jalpy talaptar» tehnıkalyq reglamentine sáıkes anyqtalady.

Sabaqty bekitý: Sabaqty bekitip oqýshylardy baǵalaý. Úı tapsyrmasyn berý.
Qorytyndy: Jarylys týraly qosymsha aqparat ákelý.