Kavkaz hálıqlırınıń mýzykısı
Dárısnıń mavzýsı: Kavkaz hálıqlırınıń mýzykısı.
Dárısnıń máhsıtı: İ. Oqýǵýchılarǵa Kavkaz hálıqlırınıń mýzykısı bılán tonýshtýrýsh.
İİ. Oqýǵýchılarnı hár hıl mıllátlárnıń mýzyka sánıtını oqýp úgınıshká, vá ýlarnıń bır - bırıdın aırımchılıqlırını bılıshká úgıtısh.
İİİ. Kavkaz hálıqlırınıń mádánıııtını, sánıtını oqýp úgınısh arqılıq dostlýqqa, ınaqlıqqa tárbııılásh.
Dárısnıń túrı: Arılash dárıs.
Qollınılıdıǵan ýsýl: chúshándúrúsh, sóhbát, mýzyka tıńshıtısh.
Kórnáklık qýrallar: Saz ásvaplırırıń súrátlırı, ravap, kompozıtorlarnıń súrátlırı, kartochkılar, v. b.
Dárısınıń berıshı:
İ. Ýıýshtýrýsh qısımı: Oqýǵýchılarnı túgállásh, salamlıshısh,
Dólátlık Gımnnı átkúzúsh, oqýǵýchılarnıń zehını dárıská jálıp qılısh.
İİ. Óı tapshýrmısını sorash:
1. P. I. Chaıkovskıınıń tárjımá halı?
2. P. I. Chaıkovskıınıń qandaq ásárlırı bar?
3. Fleıta - qandaq ásvap.
4. Trýba, valtorna ásvaplırınıń aırımchılıǵı?
5. Pesa degınımız qandaq janr?
İİİ. Ótkán mavzýlar boııchá bılımını tákshúrásh:
Oqýǵýchılarǵa ótkán mavzýlar boııchá soallar ıezılǵan test soallırı arqılıq bılımını tákshúrásh.
1. «Hırosıma» baletınıń mýállıpı kım?
a) A. Jýbanov.
á) M. Tólebaev.
b) Ǵ. Jýbanova.*
2. Úchchınchı sızıq arısıdıkı tavýsh?
a) Sol.
á) Lá.
b) Sı.*
3. «Hırosıma» baletıdıkı kámbáǵál, dehan bovaınıń
ısımı kım?
a) Iýkı.
á) Taıo.*
b) Tago.
4. Kóp avazlıq, qaıǵýlýq mýzıkılıq ásárnı tepıńlar?
a) Romans.
á) Rekvıem.*
b) Opera.
5. «Evgenıı Onegın» operısını kım ıazdı?
a) A. V. Zataevıch.
á) P. I. Chaıkovskıı.*
b) S. V. Rahmanınov.
6. Kıchık mýzykılıq ásár nemá dáp atılıdý?
a) Oratorıa.
á) Pesa.*
b) Romans.
7. P. I. Chaıkovskıınıń «Balılar álbomı»dıkı
«Boztorǵaı» nahshısı qaısı ásvapta orýnlınıdý?
a) Trýba.
á) Valtorna.
b) Fleıta.*
8. P. I. Chaıkovskıınıń «Balılar álbomı»dıkı
«Neapolıtan» nahshısı qaısı ásvapta
orýnlınıdý?
a) Trýba.*
á) Valtorna.
b) Fleıta.
İÚ. Máhsát qoıýsh:
Kavkaz hálıqlırınıń mádánıııtını, sánıtını oqýp úgınısh arqılıq dostlýqqa, ınaqlıqqa tárbııılásh.
Ú. Ieńı mavzý:
Balılar búgún bız sılár bılán Kavkaz hálıqlırınıń mýzykısı bılán tonýshımız.
Sılár kavkaz taǵlırı háqqıdá ańlıǵanmedıńlar? Ý egız choqqılıq taǵlar. Tábııtınıń gózállıgı jáháttın bızdıkı Táńrı taqqa ohshaıdý. Kavkazda hár túrlúk hálıqlár ıashaıdý. Hár hálıqnıń óz mádánıııtı, ýrpı - adát ánánılırı bar. Kavkaz hálıqlırınıń túp ııltızı býrýnqı ótkán ásırlárdın bashlınıdıǵan mýzykısı chıraılıq, ıarqın hám shoh kelıdý. Qazaqstanda ıashavatqan kavkazlıqlar óz dıarıdın jıraq týrsımý, ózlırınıń ánánılırını saqlap, ýnı ávlattın - ávlvtqa qaldýrýp kálmáktá.
Ázárbáıjan hálqı ıntaıın sánáthýmar hálıq. Nahshılırı ájaııp ıahshı. Ýlar nahshını bır avazda eıtıdý. Ahańnı tıtrıtıp, tásırlık qılıp pádázlıgándák, hár hıl ráńdarlıq bılán ıjra qılıdý.
Ázárbáıjan hálqı nahshıchılarnı «ashýg» dáp ataıdý. Ashýg - shaır, kompozıtor, orýnlıǵýchı degán mánalarnı bıldúrıdý. Ýlarnıń chalǵý saz ásvaplırı - saz, týtek, balaman, tar, ýd, dap, naǵra vá bashqılar.
Ármán hálıq nahshısı qazaq, ýıǵýr hálıqlırınıń nahshılırı ohshash bır avazda eıtılıdý.
Ármán hálqı ózınıń nahshıchı - kompozıtorlırını «gýsan» dáp ataıdý.
Ármán hálqınıń saz ásvaplırı – bambır, pandır, zýrna, tar, santýr, dýdýk, sınga vá bashqılar.
Ármán kompozıtorı A. I. Hachatýrán(1903 - 1978) Tıbılısı sháhırıgá ıeqın ıárdá dýnıaǵa kálgán. Ýnıń namı pútkúl dýnıaǵa máshhýr.
Grýzın hálqınıń mýzykısı ázárbáıjan vá ármán hálıqlırınıń mýzykısıdın párıq qılıdý. Ázáldın tartıp grýzın mýzykısı sap árlár ıakı sap aıallarnıń ıjrasıda eıtılıdý. Adáttá grýzın nahshılırı úch avazda eıtılıdý. Asasıı ahańnı ottýra avaz ıakı jýqýrı avaz bılán ıjra qılıdý.
Grýzın hálqınıń «Lezgınka» ýssýlı kópchılıkká ıahshı tonýsh, ýnıń ýssýlchılarnı qızıtıp oınaıdıǵan shoh rıtmı tıńshıǵýchılarnı tech oltarǵýzmaıdý. Oqýǵýchılar bılán Lezgınka ýssýlını tıńshash.
Úİ. Ieńı mavzý boııchá bılımını tákshúrásh:
Dárısımıznı ıákúnlásh úchún mana moný ıáttá notını orýnlırıǵa qoıýshımız kerák.
Hár bır tavýshnı ornıǵa qoıýsh úchún ıeńı mavzý boııchá berılgán soallarǵa dýrýs javap berıshımız kerák.
Do Re Mı Fa Sol Lá Sı
Úİİ. Dárısnı ıákúnlásh:
Mana balılar búgún bız Kavkaz hálıqlırınıń mýzykısı bılán tonýshtýq.. Kavkaz hálıqlırıgá Ázárbáıjan, Ármán, Grýzın hálıqlırı ıatıdý. Bız shý hálıqlárnıń mýzykısı vá chalǵý saz ásvaplırı bılán tonýshtýq. Kavkaz hálıqlırınıń mýzykısı vá saz ásvaplırıda kóplıgán aırımchılıqlarnı kórdýq.
Úİİİ. Óıgá tapshýrma berısh:
120 - bát, Kavkaz mýzykısını oqýp kelısh.
Bahalash:
Dárısnıń máhsıtı: İ. Oqýǵýchılarǵa Kavkaz hálıqlırınıń mýzykısı bılán tonýshtýrýsh.
İİ. Oqýǵýchılarnı hár hıl mıllátlárnıń mýzyka sánıtını oqýp úgınıshká, vá ýlarnıń bır - bırıdın aırımchılıqlırını bılıshká úgıtısh.
İİİ. Kavkaz hálıqlırınıń mádánıııtını, sánıtını oqýp úgınısh arqılıq dostlýqqa, ınaqlıqqa tárbııılásh.
Dárısnıń túrı: Arılash dárıs.
Qollınılıdıǵan ýsýl: chúshándúrúsh, sóhbát, mýzyka tıńshıtısh.
Kórnáklık qýrallar: Saz ásvaplırırıń súrátlırı, ravap, kompozıtorlarnıń súrátlırı, kartochkılar, v. b.
Dárısınıń berıshı:
İ. Ýıýshtýrýsh qısımı: Oqýǵýchılarnı túgállásh, salamlıshısh,
Dólátlık Gımnnı átkúzúsh, oqýǵýchılarnıń zehını dárıská jálıp qılısh.
İİ. Óı tapshýrmısını sorash:
1. P. I. Chaıkovskıınıń tárjımá halı?
2. P. I. Chaıkovskıınıń qandaq ásárlırı bar?
3. Fleıta - qandaq ásvap.
4. Trýba, valtorna ásvaplırınıń aırımchılıǵı?
5. Pesa degınımız qandaq janr?
İİİ. Ótkán mavzýlar boııchá bılımını tákshúrásh:
Oqýǵýchılarǵa ótkán mavzýlar boııchá soallar ıezılǵan test soallırı arqılıq bılımını tákshúrásh.
1. «Hırosıma» baletınıń mýállıpı kım?
a) A. Jýbanov.
á) M. Tólebaev.
b) Ǵ. Jýbanova.*
2. Úchchınchı sızıq arısıdıkı tavýsh?
a) Sol.
á) Lá.
b) Sı.*
3. «Hırosıma» baletıdıkı kámbáǵál, dehan bovaınıń
ısımı kım?
a) Iýkı.
á) Taıo.*
b) Tago.
4. Kóp avazlıq, qaıǵýlýq mýzıkılıq ásárnı tepıńlar?
a) Romans.
á) Rekvıem.*
b) Opera.
5. «Evgenıı Onegın» operısını kım ıazdı?
a) A. V. Zataevıch.
á) P. I. Chaıkovskıı.*
b) S. V. Rahmanınov.
6. Kıchık mýzykılıq ásár nemá dáp atılıdý?
a) Oratorıa.
á) Pesa.*
b) Romans.
7. P. I. Chaıkovskıınıń «Balılar álbomı»dıkı
«Boztorǵaı» nahshısı qaısı ásvapta orýnlınıdý?
a) Trýba.
á) Valtorna.
b) Fleıta.*
8. P. I. Chaıkovskıınıń «Balılar álbomı»dıkı
«Neapolıtan» nahshısı qaısı ásvapta
orýnlınıdý?
a) Trýba.*
á) Valtorna.
b) Fleıta.
İÚ. Máhsát qoıýsh:
Kavkaz hálıqlırınıń mádánıııtını, sánıtını oqýp úgınısh arqılıq dostlýqqa, ınaqlıqqa tárbııılásh.
Ú. Ieńı mavzý:
Balılar búgún bız sılár bılán Kavkaz hálıqlırınıń mýzykısı bılán tonýshımız.
Sılár kavkaz taǵlırı háqqıdá ańlıǵanmedıńlar? Ý egız choqqılıq taǵlar. Tábııtınıń gózállıgı jáháttın bızdıkı Táńrı taqqa ohshaıdý. Kavkazda hár túrlúk hálıqlár ıashaıdý. Hár hálıqnıń óz mádánıııtı, ýrpı - adát ánánılırı bar. Kavkaz hálıqlırınıń túp ııltızı býrýnqı ótkán ásırlárdın bashlınıdıǵan mýzykısı chıraılıq, ıarqın hám shoh kelıdý. Qazaqstanda ıashavatqan kavkazlıqlar óz dıarıdın jıraq týrsımý, ózlırınıń ánánılırını saqlap, ýnı ávlattın - ávlvtqa qaldýrýp kálmáktá.
Ázárbáıjan hálqı ıntaıın sánáthýmar hálıq. Nahshılırı ájaııp ıahshı. Ýlar nahshını bır avazda eıtıdý. Ahańnı tıtrıtıp, tásırlık qılıp pádázlıgándák, hár hıl ráńdarlıq bılán ıjra qılıdý.
Ázárbáıjan hálqı nahshıchılarnı «ashýg» dáp ataıdý. Ashýg - shaır, kompozıtor, orýnlıǵýchı degán mánalarnı bıldúrıdý. Ýlarnıń chalǵý saz ásvaplırı - saz, týtek, balaman, tar, ýd, dap, naǵra vá bashqılar.
Ármán hálıq nahshısı qazaq, ýıǵýr hálıqlırınıń nahshılırı ohshash bır avazda eıtılıdý.
Ármán hálqı ózınıń nahshıchı - kompozıtorlırını «gýsan» dáp ataıdý.
Ármán hálqınıń saz ásvaplırı – bambır, pandır, zýrna, tar, santýr, dýdýk, sınga vá bashqılar.
Ármán kompozıtorı A. I. Hachatýrán(1903 - 1978) Tıbılısı sháhırıgá ıeqın ıárdá dýnıaǵa kálgán. Ýnıń namı pútkúl dýnıaǵa máshhýr.
Grýzın hálqınıń mýzykısı ázárbáıjan vá ármán hálıqlırınıń mýzykısıdın párıq qılıdý. Ázáldın tartıp grýzın mýzykısı sap árlár ıakı sap aıallarnıń ıjrasıda eıtılıdý. Adáttá grýzın nahshılırı úch avazda eıtılıdý. Asasıı ahańnı ottýra avaz ıakı jýqýrı avaz bılán ıjra qılıdý.
Grýzın hálqınıń «Lezgınka» ýssýlı kópchılıkká ıahshı tonýsh, ýnıń ýssýlchılarnı qızıtıp oınaıdıǵan shoh rıtmı tıńshıǵýchılarnı tech oltarǵýzmaıdý. Oqýǵýchılar bılán Lezgınka ýssýlını tıńshash.
Úİ. Ieńı mavzý boııchá bılımını tákshúrásh:
Dárısımıznı ıákúnlásh úchún mana moný ıáttá notını orýnlırıǵa qoıýshımız kerák.
Hár bır tavýshnı ornıǵa qoıýsh úchún ıeńı mavzý boııchá berılgán soallarǵa dýrýs javap berıshımız kerák.
Do Re Mı Fa Sol Lá Sı
Úİİ. Dárısnı ıákúnlásh:
Mana balılar búgún bız Kavkaz hálıqlırınıń mýzykısı bılán tonýshtýq.. Kavkaz hálıqlırıgá Ázárbáıjan, Ármán, Grýzın hálıqlırı ıatıdý. Bız shý hálıqlárnıń mýzykısı vá chalǵý saz ásvaplırı bılán tonýshtýq. Kavkaz hálıqlırınıń mýzykısı vá saz ásvaplırıda kóplıgán aırımchılıqlarnı kórdýq.
Úİİİ. Óıgá tapshýrma berısh:
120 - bát, Kavkaz mýzykısını oqýp kelısh.
Bahalash:
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
