Kókserek-tabıǵattyń perzenti
Sabaqtyń taqyryby: Kókserek - tabıǵattyń perzenti
Sabaqtyń maqsaty:
a) shyǵarmanyń mazmunyn taldaı otyryp Kókserektiń túz taǵysy ekenin mysaldar keltirý arqyly dáleldetý;
á) oqýshylardy adaldyqqa, tabıǵatqa qamqor bolýǵa, ár qadamyn oılanyp isteýge tárbıeleý;
b) balalardy óz pikirin qorǵaı bilýge úıretý, izdendirý arqyly oılaı bilý daǵdysyn qalyptastyrý;
Sabaqtyń túri: sot sabaq
Sabaqtyń ádisi: suhbattasý, aıtys, dáleldeý t. b
Sabaqtyń kórnekiligi: syzbalar, búkteme, sot kıimin, qasqyr «kıimin» kıgen oqýshylar
Pánaralyq baılanys: tarıh, janýartaný
Sabaqtyń barysy:
a) Uıymdastyrý kezeńi:
Oqýshylarmen amandasý, túgeldeý, oqý quraldaryn tekserý, synyptyń tazalyǵyna kóńil bólý. Oqýshylardyń zeıinin sabaqqa aýdarý.
á) Úı tapsyrmasyn pysyqtaý:
Úıge berilgen tapsyrmany suraımyn. Oqýshylarǵa birneshe suraqtar qoıamyn.
b) Jańa sabaqty túsindirý:
1. «Kókserek» sózi senderge qalaı tanys?
2. «Kókserek» kimniń shyǵarmasy? Jazýshy nelikten shyǵarmasynyń taqyrybyn «Kókserek» dep atady?
3. «Kókserek» áńgimesiniń shyǵý tarıhyna toqtalý.
«Kókserek» áńgimesiniń taqyryby men ıdeıasyn oqýshylardyń kómegimen anyqtaý.
Oqıǵanyń mazmunyna toqtalý.
1 Kókserek Qaradyr aýlynda.
2. Kókserek - túz taǵysy
3. Jekpe jek.
«Kókserek» oqıǵasy nelikten bulaı ótti, osyǵan baılanysty oqýshylardyń pikirin tyńdasaq..
Sot tóraǵasy sot úrdisin ashyq dep jarıalaıdy.
Prokýror sóz alyp, «qylmystyq oqıǵaǵa» qysqasha sholý jasaıdy, osyndaǵy beıkúná Qurmashtyń ólimine kináli Kókserekti jazaǵa tartý kerek degen usynys aıtady.
Aqtaýshylar: Kókserektiń aýyl ıtterinen, aýyl adamdarynyń kóbisinen ne úshin taıaq jegenin, olardan soqqy jegende qandaı minez kórsetetinin, onyń sebebi nede ekenin aıta kelip, adamdar arasyndaǵy ómirdiń Kókserekke túsiniksizdigin, ıaǵnı árbir tirshilik ıesiniń ómir súretin óz ortasy, óz qandastary bar ekeni týraly aıtady. Qasqyr adamdar arasyndaǵy ómirge kóndikpeıdi, ol dalada, taý - tasta ómir súrý kerek, bul - tabıǵattyń zańy. Aınala qorshaǵan tabıǵattyń óz zańy, óz ereksheligi bar. Kózin áli ashpaǵan Kókserek adamdar arasyna kelip tárbıelense de, bórilik tabıǵatyna tartyp eki aıaqty pendemen óshtesip ósti. Sebebi ol - qasqyrdyń ózine tán minezi, tabıǵı qasıeti. Sondyqtan Kókserekti jazalaý orynsyz.
Qaralaýshy: óz sózinde Qurmashtyń Kókserekti qalaı jaqsy kórgenin, qalaı tamaqtandyryp, qalaı kútkenin, sol úshin tipti ájesiniń qasynan bólinip, ony óziniń qasyna alyp jatqanyn, aýyl ıtterinen qorǵaǵanyn mátinnen mysal keltire otyryp, Kókserek Qurmashtyń jaqsylyqtaryna zulymdyqpen jaýap qaıtarǵanyn dáleldep, ony jazalaý kerek degen raıynan qaıtpaıdy.
Aqtaýshylar: Kókserek jaqsylyqqa jaqsylyq qaıtarýdy bilmeıdi. Sebebi ol - taǵy. Ony shyǵarma barysynda jazýshy da birneshe ret eske alady. Mysaly, Kókserektiń dene bitimin sýrettegende «zińgitteı kóksholaq qasqyr boldy», «orasan bop ósti», «jotalary dúńkıip, jon júnderi úrpıip alǵan», «zoraıyp qatty ósti», «aıaqtary jýandap, júnderiniń bári uzaryp ósti» dep sıpattaıdy.
«Gúrr» etip ala tóbetti alqymynan ala tústi», «gúrildeńkirep mańyna darytqysy kelmeıdi», «qorq - qorq asaıdy», «qylq - qylq jutady», «qabyrǵalaryn kirt - kirt syndyrady», «dúr - dúr etkizip keledi» - bul onyń arlanǵa tán qımyldary.
Kókserektiń minezin «qyrystanyp jatyp alady», «yzaly, doly, ashýly», «dolylyq,, joıqandyq bar», «áli kúnge bir ret jadyrap oınap kúlgen emes», «tatýlyq joq, sýyq», «Kókserek ońashada, elsizde qatty oıynshyl bolatyn», «ol túzde erkin oınaqy» degen tirkestermen sýretteıdi. Munyń bári Kókserektiń tárbıege kónetin kúshik emes, qansha asyrasań da ormanǵa qarap ulıtyn bóltirik ekenin dáleldeıdi. Ol ózine tán minezine tán áreket jasady.
Aıyptalýshy Kókserek: Meniń adamdarǵa degen óshpendiligimniń arta túsýine ıtermelegen qosymsha sebepter:
1) adamdar meniń uıalastarymdy óltirdi;
2) ata - anama týǵan kún maǵan da týyp, adamdar meniń de kúshikterimdi óltirdi;
3) ózim adam oǵyna tap boldym, kúshik kezimde de eki aıaqtylardan túrli soqqy aldym
Eki kýágerdiń sózderi.
Aqtaýshylardyń qorytyndy sózderi: Kókserektiń ózi keltirgen dálelderinen basqa onyń Qurmashty óltirýine sebep ne? Qasqyrdyń ózine tán minezi, tabıǵı qasıeti dedik. Sondyqtan ol qanyna tartyp, ıesi bolsa da Qurmashty óltirdi.
Adam, janýar – tabıǵat jaratylysy. Olar ómir súrý úshin, urpaq saqtap qalý úshin ómir súredi. Qasqyrlar jyrtqysh da bolsa tirshilik ıesi. Adamdar osyny túsiný kerek edi. Al qasqyr apanyn buzý, bóltirikterin óltirý - adamnyń tabıǵatqa jasaǵan qıanaty.
Áńgimede adamdar áleminiń qatygezdigin kóremiz, qıanatshy ekenin baıqaımyz. Oılanbaı istegen istiń opyq jegizetinin kóremiz. Qurmash úlkenderdiń eki ret eskertkenin elemedi, qasqyrdy soımaqshy bolǵanyna kónbedi. Al úlkender erteńdi oılamaı, arlannyń ósip jyrtqysh bolyp shyǵýyna bar jaǵdaıdy jasady.
Advokattar keńesiniń tujyrymy: Qurmash ólimine basty kináli Kókserek emes.
Sot úkim shyǵarady: Qurmash ólimine adamdardyń ózi kináli. Kókserek, birinshiden, tegine tartyp óltirse, bir jaǵynan mundaı qylyqqa ıtermelegen - adamdardan kórgen jábir - japasy. Adamdar «Ekkeniń tiken bolsa, orǵanyń balaýsa bolmas» degen sózdi eskermegen. Kókserek kúshik emes, bóltirik. «Bóri bóriligin isteıdi», «Qasqyrdyń balasyn qansha asyrasań da ormanǵa qarap ulýyn qoımaıdy» degen ata - baba danalyǵyna súıenip Kókserektiń tabıǵat zańdylyǵyna sáıkes áreket etkenin eskere otyryp ony jazadan bosatamyz.
Baǵalaý. Qorytyndy.
Muǵalimniń qorytyndy sózi: M. Áýezovtiń «Kókserek» áńgimesin aıaqtadyq. Jazýshynyń «Kókseregi» - onyń eń tańdaýly shyǵarmalarynyń biri.
Úıge tapsyrma: «Adamnyń eń asyl qasıeti - jaqsylyq» taqyrybyna esse jazyp kelý.
Sabaqtyń maqsaty:
a) shyǵarmanyń mazmunyn taldaı otyryp Kókserektiń túz taǵysy ekenin mysaldar keltirý arqyly dáleldetý;
á) oqýshylardy adaldyqqa, tabıǵatqa qamqor bolýǵa, ár qadamyn oılanyp isteýge tárbıeleý;
b) balalardy óz pikirin qorǵaı bilýge úıretý, izdendirý arqyly oılaı bilý daǵdysyn qalyptastyrý;
Sabaqtyń túri: sot sabaq
Sabaqtyń ádisi: suhbattasý, aıtys, dáleldeý t. b
Sabaqtyń kórnekiligi: syzbalar, búkteme, sot kıimin, qasqyr «kıimin» kıgen oqýshylar
Pánaralyq baılanys: tarıh, janýartaný
Sabaqtyń barysy:
a) Uıymdastyrý kezeńi:
Oqýshylarmen amandasý, túgeldeý, oqý quraldaryn tekserý, synyptyń tazalyǵyna kóńil bólý. Oqýshylardyń zeıinin sabaqqa aýdarý.
á) Úı tapsyrmasyn pysyqtaý:
Úıge berilgen tapsyrmany suraımyn. Oqýshylarǵa birneshe suraqtar qoıamyn.
b) Jańa sabaqty túsindirý:
1. «Kókserek» sózi senderge qalaı tanys?
2. «Kókserek» kimniń shyǵarmasy? Jazýshy nelikten shyǵarmasynyń taqyrybyn «Kókserek» dep atady?
3. «Kókserek» áńgimesiniń shyǵý tarıhyna toqtalý.
«Kókserek» áńgimesiniń taqyryby men ıdeıasyn oqýshylardyń kómegimen anyqtaý.
Oqıǵanyń mazmunyna toqtalý.
1 Kókserek Qaradyr aýlynda.
2. Kókserek - túz taǵysy
3. Jekpe jek.
«Kókserek» oqıǵasy nelikten bulaı ótti, osyǵan baılanysty oqýshylardyń pikirin tyńdasaq..
Sot tóraǵasy sot úrdisin ashyq dep jarıalaıdy.
Prokýror sóz alyp, «qylmystyq oqıǵaǵa» qysqasha sholý jasaıdy, osyndaǵy beıkúná Qurmashtyń ólimine kináli Kókserekti jazaǵa tartý kerek degen usynys aıtady.
Aqtaýshylar: Kókserektiń aýyl ıtterinen, aýyl adamdarynyń kóbisinen ne úshin taıaq jegenin, olardan soqqy jegende qandaı minez kórsetetinin, onyń sebebi nede ekenin aıta kelip, adamdar arasyndaǵy ómirdiń Kókserekke túsiniksizdigin, ıaǵnı árbir tirshilik ıesiniń ómir súretin óz ortasy, óz qandastary bar ekeni týraly aıtady. Qasqyr adamdar arasyndaǵy ómirge kóndikpeıdi, ol dalada, taý - tasta ómir súrý kerek, bul - tabıǵattyń zańy. Aınala qorshaǵan tabıǵattyń óz zańy, óz ereksheligi bar. Kózin áli ashpaǵan Kókserek adamdar arasyna kelip tárbıelense de, bórilik tabıǵatyna tartyp eki aıaqty pendemen óshtesip ósti. Sebebi ol - qasqyrdyń ózine tán minezi, tabıǵı qasıeti. Sondyqtan Kókserekti jazalaý orynsyz.
Qaralaýshy: óz sózinde Qurmashtyń Kókserekti qalaı jaqsy kórgenin, qalaı tamaqtandyryp, qalaı kútkenin, sol úshin tipti ájesiniń qasynan bólinip, ony óziniń qasyna alyp jatqanyn, aýyl ıtterinen qorǵaǵanyn mátinnen mysal keltire otyryp, Kókserek Qurmashtyń jaqsylyqtaryna zulymdyqpen jaýap qaıtarǵanyn dáleldep, ony jazalaý kerek degen raıynan qaıtpaıdy.
Aqtaýshylar: Kókserek jaqsylyqqa jaqsylyq qaıtarýdy bilmeıdi. Sebebi ol - taǵy. Ony shyǵarma barysynda jazýshy da birneshe ret eske alady. Mysaly, Kókserektiń dene bitimin sýrettegende «zińgitteı kóksholaq qasqyr boldy», «orasan bop ósti», «jotalary dúńkıip, jon júnderi úrpıip alǵan», «zoraıyp qatty ósti», «aıaqtary jýandap, júnderiniń bári uzaryp ósti» dep sıpattaıdy.
«Gúrr» etip ala tóbetti alqymynan ala tústi», «gúrildeńkirep mańyna darytqysy kelmeıdi», «qorq - qorq asaıdy», «qylq - qylq jutady», «qabyrǵalaryn kirt - kirt syndyrady», «dúr - dúr etkizip keledi» - bul onyń arlanǵa tán qımyldary.
Kókserektiń minezin «qyrystanyp jatyp alady», «yzaly, doly, ashýly», «dolylyq,, joıqandyq bar», «áli kúnge bir ret jadyrap oınap kúlgen emes», «tatýlyq joq, sýyq», «Kókserek ońashada, elsizde qatty oıynshyl bolatyn», «ol túzde erkin oınaqy» degen tirkestermen sýretteıdi. Munyń bári Kókserektiń tárbıege kónetin kúshik emes, qansha asyrasań da ormanǵa qarap ulıtyn bóltirik ekenin dáleldeıdi. Ol ózine tán minezine tán áreket jasady.
Aıyptalýshy Kókserek: Meniń adamdarǵa degen óshpendiligimniń arta túsýine ıtermelegen qosymsha sebepter:
1) adamdar meniń uıalastarymdy óltirdi;
2) ata - anama týǵan kún maǵan da týyp, adamdar meniń de kúshikterimdi óltirdi;
3) ózim adam oǵyna tap boldym, kúshik kezimde de eki aıaqtylardan túrli soqqy aldym
Eki kýágerdiń sózderi.
Aqtaýshylardyń qorytyndy sózderi: Kókserektiń ózi keltirgen dálelderinen basqa onyń Qurmashty óltirýine sebep ne? Qasqyrdyń ózine tán minezi, tabıǵı qasıeti dedik. Sondyqtan ol qanyna tartyp, ıesi bolsa da Qurmashty óltirdi.
Adam, janýar – tabıǵat jaratylysy. Olar ómir súrý úshin, urpaq saqtap qalý úshin ómir súredi. Qasqyrlar jyrtqysh da bolsa tirshilik ıesi. Adamdar osyny túsiný kerek edi. Al qasqyr apanyn buzý, bóltirikterin óltirý - adamnyń tabıǵatqa jasaǵan qıanaty.
Áńgimede adamdar áleminiń qatygezdigin kóremiz, qıanatshy ekenin baıqaımyz. Oılanbaı istegen istiń opyq jegizetinin kóremiz. Qurmash úlkenderdiń eki ret eskertkenin elemedi, qasqyrdy soımaqshy bolǵanyna kónbedi. Al úlkender erteńdi oılamaı, arlannyń ósip jyrtqysh bolyp shyǵýyna bar jaǵdaıdy jasady.
Advokattar keńesiniń tujyrymy: Qurmash ólimine basty kináli Kókserek emes.
Sot úkim shyǵarady: Qurmash ólimine adamdardyń ózi kináli. Kókserek, birinshiden, tegine tartyp óltirse, bir jaǵynan mundaı qylyqqa ıtermelegen - adamdardan kórgen jábir - japasy. Adamdar «Ekkeniń tiken bolsa, orǵanyń balaýsa bolmas» degen sózdi eskermegen. Kókserek kúshik emes, bóltirik. «Bóri bóriligin isteıdi», «Qasqyrdyń balasyn qansha asyrasań da ormanǵa qarap ulýyn qoımaıdy» degen ata - baba danalyǵyna súıenip Kókserektiń tabıǵat zańdylyǵyna sáıkes áreket etkenin eskere otyryp ony jazadan bosatamyz.
Baǵalaý. Qorytyndy.
Muǵalimniń qorytyndy sózi: M. Áýezovtiń «Kókserek» áńgimesin aıaqtadyq. Jazýshynyń «Kókseregi» - onyń eń tańdaýly shyǵarmalarynyń biri.
Úıge tapsyrma: «Adamnyń eń asyl qasıeti - jaqsylyq» taqyrybyna esse jazyp kelý.
You Might Also Like
-
Sabaqtyń taqyryby: Etistiktiń shaqtaryn qaıtalaý Sabaqtyń maqsaty: bilimdilik - ótken materıaldardy teksere otyryp, bilim deńgeılerin tıanaqtaý, jınaqtaý, tereńdetý, sózdik qoryn damytý; damytýshylyq...
