InfoHub Logo

Synyby: 6 - synyp
Sabaq taqyryby: Kómekshi etistikter
Sabaq maqsaty:
Bilimdilik: negizgi, kómekshi etistikter týraly alǵan bilimderin pysyqtaý, etistiktiń túrlerin ajyrata bilýge úıretý
Damytýshylyq: sóılem quraý, etistikterge tulǵalyq taldaý jasaý daǵdylaryn qalyptastyrý, shyǵarmashylyq qabiletterin damytýǵa yqpal etý
Tárbıelik: mysaldardy taldaý arqyly uıymshyldyqqa, eńbekqorlyqqa, saýattylyqqa tárbıeleý
sabaq túri: toptyq, ujymdyq jumys
Sabaq ádisi: J. Qaraevtyń deńgeılep oqytý ádisi
Sabaq tásili: suraq - jaýap, jattyǵý, izdený
Sabaq kórnekiligi: ınterbelsendi taqtadaǵy slaıdty kesteler, perfokartalar

Pánaralyq baılanys: ádebıet
Sabaq júrisi:
İ. Uıymdastyrý:
1. Oqýshylardy túgendeý.
2. Synyp daıyndyǵyn tekserý.

İİ. Úı tapsyrmasyn suraý:
1. Kómekshi sózder neshege bólinedi?
2. Kómekshi esim degenimiz ne?
3. Kómekshi esimderdi ata.
4. Kórkem shyǵarmadan jazyp kelgen mysaldaryn tekserý.

İİİ. Jańa sabaq túsindirý:
Etistikter sóılemde atqaratyn qyzmeti men maǵynasy qaraı ekige bólinedi.
Negizgi etistik degenimiz – jeke turyp suraqqa jaýap bere alatyn jáne óz aldyna sóılem múshesi bola alatyn tolyq maǵynaly etistikter.

Mysaly: Oqýshylar búgin Almatyǵa júrip ketti (júrý maǵynasy). Olar bıik taýǵa shyqty(shyǵý maǵynasy).
Kómekshi etistik - tolyq maǵynasy joq, tek negizgi etistiktermen, esim sózdermen tirkesip qana qoldanylatyn etistikter.

Mysaly: Ol máseleni keshe aıtqan eken. Ol búgin kelgen edi. Qonaqtar jatyp qalypty
Qazaq tilinde etistikterdiń birazy ári negizgi, ári kómekshi etistik máninde qatar jumsala beredi.
Mysaly: Nartjan osyny aıtyp, bir túrli muńaıyp qaldy.
Tarelkada eki alma, bir almurt qaldy.
Qazaq tilinde tek tórt etistik qana kómekshi etistik máninde qoldanylady.
Bular leksıkalyq maǵynasynan tolyq aıyrylyp qalǵan etistikter. Bular negizgi etistik bolyp jumsalmaıdy, jumsalsa da óte sırek qoldanylady.
Kómekshi etistikter: e, de, jazda, et
Mysaly: Asan qýanyp, jumyrtqany alaıyn dep edi
Bıler daýdy sheshýge sóz bastaǵan eken.

İV. Jattyǵý kezeńi
Algorıtmdik saty

1 - tapsyrma
Kóp núkteniń ornyna etistikterdiń tıistisin qoıyp jazyp, etistik túrlerine ajyrat.
... sóıleseń de,... sóıle.
... egin,... tegin.
Ulyq..., kishik...
Kóp..., joq....
Kerekti sózder: bolsań, bol, jabylsa, tabylady, ekseń, ishersiń, oınap, oılap.

2 - tapsyrma
Negizgi etistikterdi bir bólek, kómekshi etistikterdi bir bólek topta.
Aıt, jazdady, kıingen, emes, kórip, degen, jaıyldy, eken, sóılemeý, etip, oı - lan, edim
3 - tapsyrma
Myna etistikterdiń qaı sóılemde negizgi, qaı sóılemde kómekshi qyzmet atqaryp turǵanyn aıqynda.
Mashına uzaı berdi. Dopty alyp, balalarǵa berdi.
Men balalardy kórgim keldi. Bektur bir basyp, eki basyp qasyna keldi.
Aıtjan qapelimde ne derin bilmeı qaldy. Balalarǵa ilespeı, úıde qaldy.
Evrıstıkalyq saty
1 - tapsyrma
Etisterdi qatystyryp, kúrdeli etistik jasa
et, ber, sal, jaz
2 - tapsyrma
Sóılemnen etistikterdi taýyp, tulǵalyq taldaý jasa.
Túste qapyryq shatyrdyń ishi ysyp ketti.
Qalaıy krýjkanyń qara shaıyn qansha ishkenimen shóli qanbaıdy.
Qurban aqsaqal kelgeli kartanyń beti shúpirlegen jazýǵa tolyp ketti.

3 - tapsyrma
Ózderiń biletin óleń ıa áńgimeden úzindi jazyp, quramyndaǵy etistikterge taldaý jasa.
Shyǵarmashylyq saty
1. Kómekshi etistikterdi qatystyra otyryp, sýretke qarap mátin qura.

2. Tómendegi etistikterdi paıdalanyp, bir shýmaq óleń qura.
………………….. úndes ediń,
………………….. tildesemin.
…………………………………….,
……………….. bilmes edim.

V. Bekitý:
Venn dıagramsy boıynsha kómekshi esim men kómekshi etistikti salystyrý
Negizgi etistiktiń qyzmeti qandaı?
Vİ. Úıge tapsyrma: Ereje jattaý
VIİ. Baǵalaý. Oqýshylarǵa berilgen jeton boıynsha baǵalaý.