InfoHub Logo

«Kóp» jáne «Bir». 1 sany jáne sıfry. Santımetr.
Sabaqtyń taqyryby: «Kóp» jáne «Bir». 1 sany jáne sıfry. Santımetr.
Sabaqtyń maqsaty: 1. Bilimdilik: 1 sanynyń mán-maǵynasyn ashý (kóp zattyń ishinen bir zatty bólip alý);
2. Damytýshylyq: San jáne sıfr týraly túsinik berý; 1 sıfryn jazyp úırený; «Santımetr» týraly alǵashqy túsinikterin qalyptastyrý.
3. Tárbıelik: Oqýshylardyń óz oıyn tolyq, durys jetkize bilýge, izdenýshilikke, tapqyrlyqqa tárbıeleý. Dostyq qarym - qatynas pen uıymshyldyqqa baýlý.
Sabaqtyń ádisi: aralas
Pánaralyq baılanys: ádebıettik oqý, dúnıetaný
Sabaqtyń kórnekilikteri: sandar,

Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi
Psıhologıalyq daıyndyq
- Armysyz, qaıyrly Kún!
- Armysyz, qaıyrymdy Aspan - ata
- Armysyz, meıirimdi Jer - ana!
- Kúlip, oınap, qýanaıyq, shattanaıyq bárimiz.

İİİ. Tirek bilimderin jetildirý.
- Balalar, búgin bizge Jumbaqbaı ata qonaqqa kelip otyr, senderge birneshe jumbaq ákelipti. Osy jumbaqtardy sheshe otyryp búgingi sabaǵymyzdyń maqsatyna jeteıik.
1. Aqyl - oıdyń shyraǵy,
Záýlim kókteı shynary.
Bıigine shyqsań da,
Qanbaıdy adam qumary. (Bilim)
2. Bilimnen mol
Syı, asy.
Baldyrǵandardyń uıasy (Mektep)
- Al sender neshinshi synypta oqısyndar? ( 1)
- Jumbaqbaı atamen birge bizge «1» sıfra keldi. Bul sıfra ne nársege uqsaıdy?

İV. Jańa materıaldy meńgertý.
Jańa materıaldy engizý praktıkalyq jumystan bastalady. Muǵalim uldardyń ornynan turýyn suraıdy:
- Barlyǵy neshe ul?
- Al... esimdi ul nesheý?
- Sórede neshe mashına?
- Júk mashınasy nesheý?
- Ústelińniń ústinde kóp sharshy jatyr, bireýin qana kórset. Geometrıalyq fıgýralar, zattyq sýrettermen osyǵan uqsas jumystar júrgiziledi.

V. Oqýlyqpen jumys.
№1 tapsyrma kóp zattyń ishinen bir zatty bólip alý arqyly 1 sanymen tanysýǵa arnalǵan. Balalar sýretten bir jáne kóp zattardy kórsetedi.
№2 tapsyrmany oryndaý kezinde oqýshylar kóp jáne bir zattardy ataıdy (aspanda bult kóp, kún bireý, kóp gúl jáne bir shyrsha). Bilimderin baqylaý úshin «Bir jáne kóp zattardy tap» oıynyn júrgizýge bolady. Oıyn barysynda balalar bir jáne kóp zatty ajyrata alýǵa, bir zatty kóp zattyń bóligi retinde tanýǵa jattyǵady.
Sodan keıin muǵalim bir sanynyń qalaı belgilenetinine nazarlaryn aýdarady. Muǵalim «san» jáne «sıfr» týraly túsinik beredi, 1 sıfrynyń baspasha, jazbasha túrimen tanystyrady.

Vİ. Sergitý sáti
Uzyn qulaq sur qoıan,
Estip qaldy sybdyrdy.
Oıly - qyrly jerlermen
Ytqyp - ytqyp júgirdi.
Qarap edi artyna,
Qıyǵyn sap kóziniń.
Kele jatqan tompańdap,
Kójegi eken óziniń.

Vİİ. Dáptermen jumys 26 bet
Osy sabaqta balalar sıfrdy jazyp úırenýdi bastaıdy. Grafıkalyq daǵdylaryn qalyptastyrý úshin dápterdegi №2 tapsyrmany oryndaıdy. Muǵalim balalardy 1 sıfrynyń jazbasha úlgisimen tanystyryp, jazylý jolyn túsindiredi. Alǵashqy kúnnen sıfrdy torkózde kórsetilgen úlgidegideı birde jyldamdyqta jazýǵa úıretý mańyzdy:
«Torkózdegi jazýǵa qarańdar. Qandaı sıfr jazylǵan? 1 sıfry torkózdiń ortasynan bastap jazylady, syzyqty torkózdiń joǵarǵy buryshyna deıin jetkizip, sodan keıin ol syzyqty qaıtadan tómen qaraıdy torkózdiń ortasyna deıin jetkizemiz. Sıfrdy aýada sanaý arqyly jazyńdar. «Bir» degende syzyqty joǵary júrgizemiz, «jáne» degende toqtaımyz, «eki» degende syzyqty tómen qaraı júrgizemiz. 1 sıfryn úzik syzyqtardy bastyra otyryp jazamyz. Taǵy bir joldy ózbetterinshe jazyńdar»
№1,№3 tapsyrmalardy aldyn ala oqyp berip, óz betterinshe oryndaýǵa tapsyrýǵa bolady.
Santımetrmen tanystyrý. №3 tapsyrmany oryndaý kezinde oqýshylardyń nazaryn uzyndyqtardy ártúrli jjolaqtarmen ólsheýdiń kesindilerdiń uzyndyqtaryn salystyrýda qıyndyqtar týǵyzatyna aýdarý kerek. Sodan keıin muǵalim «38 toty qus» múltfılminiń sújetin maımyldy, pildi, jylandardy eske túsiredi.
- Nege múltfılm keıipkerleriniń ishinde jylandardyń uzyndyǵy ártúrli boldy?
- Zattardyń uzyndyǵyn durys salystyrý úshin birdeı ólshemderdi paıdalaný kerek.
Olar uzyndyqty birdeı jolaqpen ólsheýge kelisti. Kishkentaı zattardyń uzyndyǵyn salystyrý úshin mynadaı kishkentaı ólshemdi aldy ( uzyndyǵy 1 sm jolaq kórsetiledi). Bul jolaqtyń uzynydyǵy - santımetr.
- Santımetrmen óz dápterlerińniń enin ólshender (ár oqýshyda uzyndyǵy 1 sm ólshem bolady). Sodan keıin syzǵyshty qaraý usynylady.
- Syzǵysh - túzý syzyq, kesindi, fıgýralardy syzýǵa, ólsheýge arnalǵan qural. Syzǵyshtyń ár bóligi (1 sm ) syzyqshamen belgilengen, ol jerde sıfr turady. Sıfrlar syzǵyshqa uzyndyǵy 1 smólshemniń nesheýin syıǵyzýǵa bolatynyn kórsetedi. Sodan keıin oqýshylar №4 tapsyrmany oryndaıdy. Bul jerde syzǵyshpen ólshemeı - aq kóz mólshermen eń uzyn kesindini tabady.

VIIİ. Sabaqty qorytyndylaý.

İH. Jaqsy jumys istegen oqýshylardy madaqtaý.
Qosymsha materıal
Adamdar sanaýdy qalaı úırendi?
Myńdaǵan jyldar buryn bizdiń ata - babalarymyz sanaýdy bilgen joq.
Alǵashqy adamdarǵa sanaýdy úıretetin eshkim bolǵan joq. Olardyń ustazy ómirdiń ózi boldy. Qorshaǵan ortany baqylaı otyryp, alǵashqy adamdar jeke zattardy bólip alýdy úırendi. Qasqyrlar úıirinen olar bireýin - úıirdiń kósemin, qustar tobynan - bir qusty, astyq masaǵynan - bir dándi bólip aldy. Osylaısha kóp zattyń ishinen bir zatty bólip alý arqyly «kóp» jáne «bir» dep aıtady. Jup zattardan turatyn (kóz, qol, aıaq, qanat, t. b. ) kóp zattardy jıi baqylaý adamdy eki sany týraly túsinikke alyp keldi. Alǵashqy adam úırekter jubyn kórgenin aıtyp, olardy eki kózben salystyrdy. Al eger ol kóbirek zat kórse, ony «kóp» dep aıtty. Sanaýǵa úırenýdi ómirdiń ózi talap etti. Ań aýlap kezinde taıpa kósemine ańshylardy ańdy qorshap turatyndaı turǵyzýǵa týra keldi. Mysaly: ekeýin - sol jaqqa, ekeýin - oń jaqqa, tórteýin - art jaqqa, t. b. Demek, kósemge sanaýǵa týra keldi, eger ol sandy qalaı ataýdy bilmese, onda saýsaǵymen kórsetti. Osylaı sanaý ań aýlaý kezinde olarǵa qajet boldy.
Birneshe ondaǵan jyl buryn arheologtar ejelgi adamdardyń qonysyn tapty. Odan óte ertede bir ańshy 55 kertik salǵan qasqyrdyń súıegin tapty. Osy kertikterdi jasaı otyryp, ony saýsaqtarymen sanaǵany kórinip turdy. Súıektegi órnek árqaısysynda 5 kertikten bar 11 toptan turdy. Sonymen birge ol alǵashqy bes topty qalǵandarynan uzyn syzyqpen bóldi. Odan beri myńdaǵan jyldar ótti. Biraq shved sharýalary qazir de sútti irimshik qaınatqyshqa jibere otyryp, flágtardyń sanyn osyndaı kertiktermen belgileıdi.