InfoHub Logo

Sabaq taqyryby: Kopernıktiń gelıosentrlik júıesi
Sabaq maqsaty:
Bilimdilik: oqýshylardyń gelıosentrlik júıe týraly maǵlumat berý, ómirde kezdesetinine kóz jetkizý.
Damytýshylyq: teorıalyq bilimderin praktıkada, ómirde qoldana otyryp, logıkalyq oılaý qabiletin damytý, pánge qyzyǵýshylyǵyn arttyrý.
Tárbıelik: oqýshylardy izdenimpazdyqqa, tanymdylyqqa, adamgershilikke, basqa oqýshynyń pikirin tyńdaı bilýge tárbıeleý.
Sabaq túri: jańa sabaq.
Kórnekiligi: plakattar, kespe qaǵazdar, baǵalaý jetondary, qosymsha materıaldar, ǵalymdardyń portretteri, slaıdtar, balyqtar, kól beınesi beınelengen plakat.
Ádis - tásilder: túsindirý, suraq - jaýap, baǵalaý, kórnekileý.
Pánaralyq baılanys: ınformatıka, astronomıa, geografıa.

Sabaq barysy:
İ. Uıymdastyrý bólimi (3mın)
a/ oqýshylardyń sabaqqa zeıinin jınaqtap, olardyń sabaqqa ázirligin tekserý.
á/ sabaqqa qajetti qural - jabdyqtardy túgendeý.
b/ jańa sabaqtyń maqsat - mindetterin aıtý.
v/ Psıhologıalyq daıyndyq
s/ «Mıǵa shabýyl» klasty 2 topqa bólý.
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý. (7 mın)
Toppen jumys. Oqýshylardan kompúterden test alý.
1. Bizdiń zamanymyzdyń ǵasyrda ómir súrgen ejelgi grek ǵalymy, ol dúnıeniń gelıosentrlik júıesin jasady. (Klavdıı Ptolemeı)
2. Orbıtalary Jer orbıtasynyń syrtynda ornalasqan planetalarǵa qandaı planetalarǵa qandaı planetalar jatady? (Mars, Iýpıter, Satýrn, Ýran, Neptýn)
3. Iýpıter, Satýrn, Ýran, Neptýn qandaı planetalar? (Alyp planetalar)
4. Jerdiń Kúndi aınala qozǵalatyny týraly boljam jasaǵan 973 jyly Horezmde dúnıege kelgen Orta-azıalyq ǵalym – matematık (Bırýnı)
5. Tómendegi planetalarǵa qandaı planetalar jatady? (Merkýrıı, Sholpan)

İİİ. Qyzyǵýshylyqty oıatý
Rebýs sheshý arqyly jańa sabaqtyń taqyrybyn tabady.
Jańa sabaqty meńgerý. (15 mın)
Planetalardyń Kúndi aınala qozǵalatyny jónindegi ıdeıa bizdiń órkenıettiń ár túrli kezeńderinde paıda bolǵanymen, ol jıyrma ǵasyrdaı ýaqyt boıy múlgýde boldy. Óıtkeni, Ptolemeıdiń geosentrlik júıesi Álem qurylysy jónindegi múldem qate túsinikterge negizdelgenine qaramastan, ortaǵasyrlyq adamdardyń qarapaıym tirshilikke qajetti talaptaryn qanaǵattandyryp otyrdy. Ol tutylýlardy, planetalardyń kókjıekten kórinýin jáne aspan álemindegi kórinerlik ózgeristerdi aldyn ala dál boljaýǵa múmkindik berdi. Sebebi bul júıe de uzaq jyldar boıy muqıat oryndalǵan tájirıbelerge negizdelgen bolatyn.
Alaıda, Kún júıesi qurylysynyń jobasyn alǵash ret durys túsingen N. Kopernık boldy. Ol ǵasyrlar boıy adamdardyń sanasyna uıalap qalǵan «Jer qozǵalmaıdy» degen jobany teriske shyǵardy. Jerdi ózge planetalardyń qataryna qosyp, Jer Kúnnen úshinshi orynda bolady dedi. Sonymen birge Kopernık Jer óz osin aınala otyryp, barlyq planetalarmen birge keńistikte Kúndi aınala qozǵalady dep kórsetti. Al Aı Kúndi emes, Jerdi qozǵalady dedi.

İV. Sergitý sáti (2 mın).
Oqýshylarǵa jumbaqtar jasyrý.
V. Jańa sabaqty bekitý (5 mın).
«Betpe - bet stýdıasy» oıyny arqyly suraq qoıyp, jańa sabaqtan alǵan bilimderin tekserý.
♦ Kopernıktiń planetalar qozǵalysynyń jańa júıesin jasaýda 1543 jyly jaryq kórgen eńbegi qalaı atalady?
♦ N. Kopernık planetalar júıesiniń sentrine Kúndi ornalastyrǵandyqtan, bul júıeni qalaı atady?
♦ Kopernıktiń ilimin qoldap, odan ári damytqan ǵalymdar
♦ Ol ǵasyrlar boıy adamdardyń sanasyna uıalap «Jer qozǵalmaıdy» degen jobany teriske shyǵarǵan ǵalym

«Kim shapshań» oıyny
Jańa sabaqqa baılanysty jumbaqtar jasyrylady.
1. Kúndiz bar da, túnde joq,
Qınalmaı taýlardy, ormandy,
Onsyz ómir múlde joq. (Kún)
2. Aty da kók, zaty da kók,
Oılap tap, kótergen alypty. (Aspan)
3. Bir kisiniń on eki balasy bar,
İshterinde aq, sary, qarasy bar.
Ár balasy saparǵa shyqqan saıyn,
Otyz shaqty serigin ala shyǵar. (Jyl men on eki aı)
Vİ. Jańa sabaqty qorytyndylaý. (3mın)
Sabaqty toptastyrý strategıasy ádisimen qorytyndylaý.
Vİİ. Úıge tapsyrma. (2 mın)
§21; Ózin - ózi tekserý suraqtary.

Vİİİ. Baǵalaý. (2 mın)
Fızıka tildeser tabıǵattyń tili eken ǵoı,
Kóz tartar sulýlyqtyń syry eken ǵoı.
Attasań aıaǵyńdy, aldyńdy orap,
Artyńnan qalmaıdy eken tiride ol.
Salǵan án, aıtylǵan sóz, ishilgen as,
Ǵaryshtyń kemeleri, atylǵan tas,
Aqqan sý, soqqan daýyl, aıtylǵan jyr
Báriniń baǵalary fızıka ǵoı!
Sondyqtan tabıǵattyń syryn tereń
Deýshige oqyp, zerttep, bilem, kórem,
Demeseń bolsyn eger eńbegiń esh.
Áýeli, fızıkany oqy der em.
Sabaqtary qorytyndylanyp, baǵalary kúndelikterine qoıylady.