Tabıǵatty zertteýdiń ǵylymı ádisteri
Sabaq taqyryby: Tabıǵatty zertteýdiń ǵylymı ádisteri
Sabaq maqsaty:
Bilimdilik: oqýshylarǵa jańa taqyrypty túsindirý, bilimderin keńeıtý.
Damytýshylyq: teorıadan alǵan bilimderin ómirde qoldana bilýge úıretý, pánge qyzyǵýshylyǵyn arttyrý, logıkalyq oı - órisin damytý.
Tárbıelik: shapshańdyqqa, uqyptylyqqa tárbıeleý, óz oıyn ashyq aıta bilýge úıretý.
Sabaq túri: jańa sabaq.
Kórnekiligi: plakat, kartochkalar, Franklınniń portreti men ómirbaıany, teleskop, slaıdtar, elektrondy oqýlyqtar, kodoskop, býkletter, jumbaq jınaǵy.
Ádis - tásilder: túsindirý, suraq - jaýap, jumbaq sheshý.
Pánaralyq baılanys: astronomıa, qazaq tili, tarıh
Sabaq barysy:
İ. Uıymdastyrý bólimi (2 mın)
a/ oqýshylarmen sálemdesý, oqýshylardy túgendep, olardyń sabaqqa ázirligin tekserý.
b/ nazaryn sabaqqa aýdaryp, sabaqtyń maqsat - mindetterin aıtý.
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý. (10 mın)
a/ Suraq qoıý arqyly úıge berilgen tapsyrmany tekserý.
1. Astronomıanyń qandaı salalary bar?
2. Ál - Farabıdiń «Ekinshi Ustaz» atalýynyń basty sebebi ne?
3. Aspan deneleri týraly astronomıalyq ataýlar qalaı qalyptasqan?
4. Aspan denelerine baılanysty halyq arasynda aıtylǵan qandaı ańyzdardy bilesińder?
5. Astronomıa ǵylymynyń damýyna qandaı qajettilik sebep boldy?
6. Astronomıa páni neni zertteıdi?
7. Astronomıa men fızıkanyń ózara baılanysynan qandaı qorytyndylar jasaýǵa bolady?
8. Kún júıesindegi planetalardy ata.
b/ Úı tapsyrmasyn pysyqtaýda sózjumbaq sheshý.
Suraqtar:
1. «Ekinshi Ustaz» atanǵan uly tulǵa kim? (ál - Farabı)
2. Soltústik jarty shardaǵy eń jaryq juldyz? (sırıýs)
3. Orıondaǵy qatar tizilip turǵan úsh juldyz, ony keıde «Úsh arqar» dep te ataıdy? (tarazy)
4. Aspanda oryn aýystyrmaıtyn bul shoqjuldyzǵa qarap, qazaqtar sapar shekkende jol baǵdaryn anyqtaıdy? (temirqazyq)
İİİ. Qyzyǵýshylyqty oıatý. (2 mın)
Jumbaqtardyń jaýabyn tabý arqyly sabaqtyń taqyrybyn tabý.
1. Jóńkıdi bulttar dúrkirep,
Jaýady jańbyr kúrkirep.
Aspannyń júzi jarq etti,
Aq naıza jerge sart etti. (Naızaǵaı)
Úı ústinde usaq tas. (Juldyz)
Jańa sabaq (15 mın)
Tabıǵat týraly bilim arnaıy zertteý ádisterin qoldaný arqyly jınaqtalady. Tabıǵatty zertteý ádisteriniń ishinen keń taraǵan úsh ǵylymı ádisti atap ótýge bolady. Olar: baqylaý, eksperıment jáne teorıalyq zertteý ádisteri.
Tabıǵat qubylystarynyń zańdylyqtaryn ashý úshin ǵalymdar logıkalyq oı qorytý amaldaryn ret - retimen paıdalanady. Áýeli olar baqylaý arqyly derekter jınaıdy. Jańa derekterdi burynnan belgili derektermen salystyryp, olardyń arasynda sebep - saldarlyq baılanystar bar ma? Degen negizgi suraqqa jaýap izdeıdi. Naızaǵaıdyń paıda bolýy týraly shynaıy ǵylymı boljamdy V. Franklın (1706 - 1790jj) usyndy. Onyń boljamy boıynsha naızaǵaı – ár túrli zarádtalǵan bulttardyń arasyndaǵy nemese bult pen Jerdiń arasyndaǵy asa qýatty elektr elektr ushqyny. Ondaı ushqyn ár túrli elektrlengen (zarádtalǵan) denelerdiń aralarynda baıqalady.
Astronomıalyq baqylaý úshin de ár túrli quraldar men aspaptar qoldanylady. Astronomıadaǵy eń negizgi zertteý quraly – teleskop. Onyń járdemimen jaqyn turǵan aspan deneleriniń (Aıdyń, Kún júıesindegi planetalardyń jáne olardyń serikteriniń) betki dederlerin kórýge bolady. Teleskoptyń arqasynda kózge kórinbeıtin basqa da aspan denelerin baqylap, ǵylymı derekter jınaqtalady.
İV. Jańa sabaqty bekitý. (7 mın)
« Jumbaq konverttegi suraqtar» oıyny arqyly bilimderin pysyqtaý.
♦ Tabıǵatty zertteýdiń keń taraǵan ǵylymı ádisteri qandaı?
♦ Tabıǵat qubylystaryn zerttep, oı qorytýdyń reti men erekshelikteri qandaı?
♦ Boljam degenimiz ne?
♦ Eksperımenttiń basqa ǵylymı ádisterden ereksheligi nede?
♦ Ǵylymı derektermen negizdelgen joramal qalaı atalady?
♦ Fızıkalyq eksperıment jasaýǵa arnalǵan údetkish qaıda jasaldy?
V. Sergitý sáti. (2 mın)
Interaktıvti taqtada tabıǵat qubylystaryna baılanysty maqal - mátelder kórsetiledi. Oqýshylar jalǵasyn tabý kerek.
Vİ. Jańa sabaqty qorytyndylaý. (3 mın)
Shahmat atynyń júrisimen kestedegi maqaldy durys taýyp, fızıkalyq balamasyn túsindiredi.
Súmbile ------------- Basqa ---------------------------- Sý sýyr
Úrkerli ------------- Naızaǵaı oınaıdy ---------- Bári qys
Nóser --------------- Týsa ------------------------------- Aty
Ár aıdyń ---------- Aıdyń --------------------------- Aldynda
Vİİ. Úıge tapsyrma. (2 mın)
§7; Ózin - ózi tekserý suraqtary.
Vİİİ. Baǵalaý. (2 mın)
Oqýshylar ózderin ózderi baǵalaıdy. Sabaqqa belsene qatysqan oqýshylar baǵalanady. Muǵalim klastyń sabaqqa qatysqanyna baǵa beredi.
Sabaq maqsaty:
Bilimdilik: oqýshylarǵa jańa taqyrypty túsindirý, bilimderin keńeıtý.
Damytýshylyq: teorıadan alǵan bilimderin ómirde qoldana bilýge úıretý, pánge qyzyǵýshylyǵyn arttyrý, logıkalyq oı - órisin damytý.
Tárbıelik: shapshańdyqqa, uqyptylyqqa tárbıeleý, óz oıyn ashyq aıta bilýge úıretý.
Sabaq túri: jańa sabaq.
Kórnekiligi: plakat, kartochkalar, Franklınniń portreti men ómirbaıany, teleskop, slaıdtar, elektrondy oqýlyqtar, kodoskop, býkletter, jumbaq jınaǵy.
Ádis - tásilder: túsindirý, suraq - jaýap, jumbaq sheshý.
Pánaralyq baılanys: astronomıa, qazaq tili, tarıh
Sabaq barysy:
İ. Uıymdastyrý bólimi (2 mın)
a/ oqýshylarmen sálemdesý, oqýshylardy túgendep, olardyń sabaqqa ázirligin tekserý.
b/ nazaryn sabaqqa aýdaryp, sabaqtyń maqsat - mindetterin aıtý.
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý. (10 mın)
a/ Suraq qoıý arqyly úıge berilgen tapsyrmany tekserý.
1. Astronomıanyń qandaı salalary bar?
2. Ál - Farabıdiń «Ekinshi Ustaz» atalýynyń basty sebebi ne?
3. Aspan deneleri týraly astronomıalyq ataýlar qalaı qalyptasqan?
4. Aspan denelerine baılanysty halyq arasynda aıtylǵan qandaı ańyzdardy bilesińder?
5. Astronomıa ǵylymynyń damýyna qandaı qajettilik sebep boldy?
6. Astronomıa páni neni zertteıdi?
7. Astronomıa men fızıkanyń ózara baılanysynan qandaı qorytyndylar jasaýǵa bolady?
8. Kún júıesindegi planetalardy ata.
b/ Úı tapsyrmasyn pysyqtaýda sózjumbaq sheshý.
Suraqtar:
1. «Ekinshi Ustaz» atanǵan uly tulǵa kim? (ál - Farabı)
2. Soltústik jarty shardaǵy eń jaryq juldyz? (sırıýs)
3. Orıondaǵy qatar tizilip turǵan úsh juldyz, ony keıde «Úsh arqar» dep te ataıdy? (tarazy)
4. Aspanda oryn aýystyrmaıtyn bul shoqjuldyzǵa qarap, qazaqtar sapar shekkende jol baǵdaryn anyqtaıdy? (temirqazyq)
İİİ. Qyzyǵýshylyqty oıatý. (2 mın)
Jumbaqtardyń jaýabyn tabý arqyly sabaqtyń taqyrybyn tabý.
1. Jóńkıdi bulttar dúrkirep,
Jaýady jańbyr kúrkirep.
Aspannyń júzi jarq etti,
Aq naıza jerge sart etti. (Naızaǵaı)
Úı ústinde usaq tas. (Juldyz)
Jańa sabaq (15 mın)
Tabıǵat týraly bilim arnaıy zertteý ádisterin qoldaný arqyly jınaqtalady. Tabıǵatty zertteý ádisteriniń ishinen keń taraǵan úsh ǵylymı ádisti atap ótýge bolady. Olar: baqylaý, eksperıment jáne teorıalyq zertteý ádisteri.
Tabıǵat qubylystarynyń zańdylyqtaryn ashý úshin ǵalymdar logıkalyq oı qorytý amaldaryn ret - retimen paıdalanady. Áýeli olar baqylaý arqyly derekter jınaıdy. Jańa derekterdi burynnan belgili derektermen salystyryp, olardyń arasynda sebep - saldarlyq baılanystar bar ma? Degen negizgi suraqqa jaýap izdeıdi. Naızaǵaıdyń paıda bolýy týraly shynaıy ǵylymı boljamdy V. Franklın (1706 - 1790jj) usyndy. Onyń boljamy boıynsha naızaǵaı – ár túrli zarádtalǵan bulttardyń arasyndaǵy nemese bult pen Jerdiń arasyndaǵy asa qýatty elektr elektr ushqyny. Ondaı ushqyn ár túrli elektrlengen (zarádtalǵan) denelerdiń aralarynda baıqalady.
Astronomıalyq baqylaý úshin de ár túrli quraldar men aspaptar qoldanylady. Astronomıadaǵy eń negizgi zertteý quraly – teleskop. Onyń járdemimen jaqyn turǵan aspan deneleriniń (Aıdyń, Kún júıesindegi planetalardyń jáne olardyń serikteriniń) betki dederlerin kórýge bolady. Teleskoptyń arqasynda kózge kórinbeıtin basqa da aspan denelerin baqylap, ǵylymı derekter jınaqtalady.
İV. Jańa sabaqty bekitý. (7 mın)
« Jumbaq konverttegi suraqtar» oıyny arqyly bilimderin pysyqtaý.
♦ Tabıǵatty zertteýdiń keń taraǵan ǵylymı ádisteri qandaı?
♦ Tabıǵat qubylystaryn zerttep, oı qorytýdyń reti men erekshelikteri qandaı?
♦ Boljam degenimiz ne?
♦ Eksperımenttiń basqa ǵylymı ádisterden ereksheligi nede?
♦ Ǵylymı derektermen negizdelgen joramal qalaı atalady?
♦ Fızıkalyq eksperıment jasaýǵa arnalǵan údetkish qaıda jasaldy?
V. Sergitý sáti. (2 mın)
Interaktıvti taqtada tabıǵat qubylystaryna baılanysty maqal - mátelder kórsetiledi. Oqýshylar jalǵasyn tabý kerek.
Vİ. Jańa sabaqty qorytyndylaý. (3 mın)
Shahmat atynyń júrisimen kestedegi maqaldy durys taýyp, fızıkalyq balamasyn túsindiredi.
Súmbile ------------- Basqa ---------------------------- Sý sýyr
Úrkerli ------------- Naızaǵaı oınaıdy ---------- Bári qys
Nóser --------------- Týsa ------------------------------- Aty
Ár aıdyń ---------- Aıdyń --------------------------- Aldynda
Vİİ. Úıge tapsyrma. (2 mın)
§7; Ózin - ózi tekserý suraqtary.
Vİİİ. Baǵalaý. (2 mın)
Oqýshylar ózderin ózderi baǵalaıdy. Sabaqqa belsene qatysqan oqýshylar baǵalanady. Muǵalim klastyń sabaqqa qatysqanyna baǵa beredi.
You Might Also Like
-
Taqyryby: «Ulttyq naqyshtardy koordınataly jazyqtyqty keskindeý»
