InfoHub Logo

HVQ-nyń (Halyqaralyq Valúta Qory) basshysy Krıstalına Georgıeva koronavırýstyq indet týdyrǵan jańa ekonomıkalyq daǵdarystyń bastalǵanyn málimdedi. Onyń aıtýynsha, bankrottyq pen qyzmetkerlerdi jumystan bosatý álemdik ekonomıkanyń qalpyna kelýine kesirin tıgizedi. Ekonomıkalyq yntymaqtastyq jáne damý uıymynyń basshysy Anhel Gýrrıanyń paıymdaýynsha, koronavırýs 2008-2009 jyldardaǵy qarjy daǵdarysynan góri álemdik ekonomıka úshin úlken soqqy boldy.

Amerıka Qurama Shtattary

Memlekettik qoldaýdyń mólsheri men onyń ashyqtyǵy týraly kóptegen pikirtalastardan keıin Donald Tramp ákimshiligi men AQSH Kongresi koronavırýstyq indet kezinde AQSH ekonomıkasyn qoldaý úshin daǵdarysqa qarsy paket týraly kelisimge keldi. 27 naýryzda AQSH prezıdenti koronavırýspen kúreske qarajat bólý týraly zańǵa qol qoıdy. Bul Amerıka Qurama Shtattary tarıhyndaǵy azamattar men bızneske ekonomıkalyq kómek týraly eń úlken zań.

$2,2 trln — COVID-19 koronavırýstyq ınfeksıasy týyndaǵan daǵdarysty eńserý úshin Amerıka Qurama Shtattary óz azamattaryna jáne jeke bızneske bóletin qarajattyń jalpy somasy.

$500 mlrd — AQSH korporasıalary alady, onyń $17 mlrd álemdegi eń iri avıasıalyq, ǵaryshtyq jáne áskerı tehnıkany óndirýshi Boeing korporasıasyna túsedi; $25 mlrd jolaýshylar tasymalymen aınalysatyn áýe kompanıalary alady; $4 mlrd — júk tasymalymen aınalysatyn áýe kompanıalary alady.

$367 mlrd — shaǵyn bızneske bólingen.

$130 mlrd — jergilikti basqarý jáne shtattardy basqarý organdary alady.

$100 mlrd — AQSH-nyń medısınalyq mekemeleriniń qajettilikterine arnalǵan.

$324 mln — amerıkalyqtardy shetelden evakýasıalaýǵa bólingen, aldyn-ala málimetter boıynsha, álemde shamamen 10 myńǵa jýyq adam bar.

Jylyna $75 myńǵa deıin jalaqy alatyn árbir amerıkalyqqa $1200 birjolǵy úkimettik kómek kórsetiledi. Osy soma bar chekter barlyq salyq tóleýshilerdiń poshta jáshikterinde 2020 jyldyń mamyr aıynda bolady.

Aptasyna $600 — koronavırýstyq indet saldarynan jumysynan aırylý týraly ótinish bergen kúnnen bastap 13 apta boıy jumyssyzdyq boıynsha járdemaqyǵa qosymsha tólem. Osy kúnderi Amerıka Qurama Shtattarynda jumyssyzdyq boıynsha járdemaqy alýǵa ótinishterdiń rekordtyq ósýi tirkeldi: úsh mıllıonnan astam adam ótinish bergen.

$500 ár balaǵa birjolǵy kómek balaly otbasylarǵa tólenedi.

Sonymen qatar, AQSH Kongresi medısınalyq qyzmetkerler men dárigerlerdiń jalaqysyn, sondaı-aq jalpy aýrýhanalardyń jalaqysyn kóteredi. Stýdentterdiń oqý aqysyn tóleý merzimi 2020 jyldyń 30 qyrkúıegine deıin keıinge qaldyryldy. Koronavırýs saldarynan jumysynan aırylǵan nemese qarjylyq qıyndyqtarǵa tap bolǵan menshik ıeleriniń ıpoteka tólemderi 60 kúnge shegerildi. Koronavırýstyq indet saldarynan jumysynan aırylǵan jáne jaldaý aqysyn tólemegen turǵyndardy 120 kún ishinde shyǵarýǵa ruqsat etilmeıdi.

Germanıa

25 naýryzda Býndestag koronavırýstyq pandemıa jaǵdaıynda Germanıa azamattary men kásiporyndaryn qoldaý boıynsha sharalar keshenin qabyldady. Bul Germanıa tarıhyndaǵy eń iri daǵdarysqa qarsy baǵdarlama.

€750 mlrd (shamamen $ 802 mlrd) — COVID-19 koronavırýstyq ınfeksıasynyń ekonomıkalyq saldarymen kúresýge bólinetin qarajattyń jalpy somasy.

€500 mlrd — bul taıaý bolashaqta qurylýy josparlanǵan ekonomıkalyq turaqtylyq qorynyń jalpy búdjeti. Qor jeke kompanıalarǵa olardyń menshik úlesterin satyp alyp ınvestısıalar jasaıdy, sondaı-aq nesıelik kepildikter beredi.

€100 mlrd — KfW memlekettik banki arqyly bıznesti qoldaý baǵdarlamalaryna jumsalady.

€50 mlrd — shaǵyn kásipkerlik pen ózin-ózi jumyspen qamtyǵan azamattardy qoldaý boıynsha jalpyulttyq baǵdarlamanyń kólemi. Bul aqsha 2020 jylǵa qabyldanǵan qosymsha memlekettik búdjetten €156 mlrd kóleminde alynady.

€15 myńǵa deıin — 10 adamnan aspaıtyn, €9 myńǵa deıin — sany bes adamnan aspaıtyn barlyq kásiporyndarǵa bir ret tólenedi. "Deutsche Welle" bul aqsha eń aldymen jalǵa alynǵan úı-jaılardy, lızıńke alynǵan jabdyqtar men nesıelerdi tóleýge arnalǵanyn aıqyndady. Kómek alý sharttary: Dúnıejúzilik densaýlyq saqtaý uıymy koronavırýs indetiniń taralýyn jarıalaǵannan soń kásiporyndardyń 11 naýryzdan keıin ekonomıkalyq qıyndyqtarǵa tap bolǵanyn dáleldeý qajet.

Tabysynyń 60%-yn indet saldarynan kásiporyndary toqtap qalýǵa májbúr bolǵan jumysshylar alady. Keminde bir balasy barlar úshin tabysynyń 67%-yn alýǵa quqyǵy bar. Úkimettiń boljamdary boıynsha, jaqynda eki mıllıonnan astam jumysker osyndaı rejımge aýysýy múmkin.

Germanıa memlekettik oblıgasıalardy qor naryǵynda ornalastyrý arqyly daǵdarysqa qarsy sharalarǵa qajetti qarajatty qaryzǵa alady. Aldaǵy daǵdarysty jeńý úshin konstıtýsıada bekitilgen memlekettik qaryzdyń shekti shegin alyp tastaý týraly sheshim qabyldandy.

Ulybrıtanıa

Naýryz aıynyń ortasynda Qazynashylyq kansleri, Ulybrıtanıanyń ekonomıka jáne qarjy mınıstri Rıshı Sýnak koronavırýstyń órshýinen zardap shekken bıznesti qoldaýǵa bólinetin buryn-sońdy bolmaǵan somany, sondaı-aq daǵdarysqa qarsy birqatar naqty qadamdardy jarıalady. Úkimet negizgi salyqtar — tabys pen QQS (NDS) boıynsha tólemderdi keıinge qaldyrýdy usynýǵa daıyn. Barlyq bólshek saýda, qonaq úı bıznesi jáne jeke oqý oryndary salyq jeńildikterin kútýde. Bılik qysqartý bolmas úshin shaǵyn kásiporyndar jumysshylarynyń jalaqysynyń bir bóligin qarjylandyrýǵa daıyn.

£330 mlrd (shamamen $382 mlrd) — bul memleket búkil bıznesti qoldaýǵa bólgen, bul eldiń JİÓ-niń 15 %-dan astamyn jáne patshalyq búdjetiniń úshten bir bóligin quraıdy.

£2,2 mlrd — shaǵyn kásipkerlikti qoldaýǵa. Resmı málimetterge sáıkes, Ulybrıtanıadaǵy 66 mıllıon adamnyń ishinde shaǵyn bızneste (jumysshylar sany 250 adamǵa deıin, aınalymy jylyna  £1 mln deıin) 5,9 mıllıon adam jumys isteıdi, bul el halqynyń 8% quraıdy.

£1 mlrd — jalǵa alýshylardy qoldaýǵa. Úkimet turǵyn úı jeńildikteri men nesıeni kóbeıtip, jergilikti turǵyn úı járdemaqysy naryqtaǵy jalǵa alý aqysynyń kem degende 30%-yn jabatyndaı etip kóterildi.

£25 myńǵa deıin — bul indet kezinde bankrot bolmas úshin pabtar, klýbtar jáne teatrlar sıaqty shaǵyn bızneske bólinetin bir rettik grant. Shaǵyn bıznestiń qalǵan bóligi £10 myń kólemindegi birjolǵy granttarǵa sene alady. Týrısik jáne oıyn-saýyq kásiporyndary bir jylǵa múlik salyǵyn tóleýden bosatylady.

Alatyn jalaqysynyń kem degende 80% (aıyna £2500 deıin) Ulybrıtanıa úkimeti koronavırýspen kúrestegi shekteýlerge baılanysty jumys isteý múmkindigin joǵaltqan jeke kompanıalardyń qyzmetkerlerine óteıdi.

Fransıa

Fransıa úkimetiniń aıtýynsha, koronavırýstyq indet nátıjesinde ulttyq ekonomıka 2020 jyly 1% quldyraıdy. Respýblıka prezıdenti Emmanýel Makron halyqqa bılik eshqandaı kompanıanyń bankrot bolýyna jol bermeıdi dep málimdedi. Fransýz bıligi memlekettiń ekonomıkasyn qoldaý úshin mynalardy bólýdi josparlady:

€300 mlrd (shamamen $321 mlrd) — Fransıa bıligi shaǵyn jáne orta bıznesti nesıeleýge memlekettik kepildik retinde bergisi keletin soma.

€45 mlrd — kásiporyndary jabylǵan jaldamaly jumysshylarǵa ótemaqy tóleýge, sondaı-aq koronavırýstyq indetten zardap shekken kompanıalardyń ózderine ótemaqy tóleýge bólindi. Sonymen qatar, zańdy tulǵalarǵa salyq jáne áleýmettik tólemderdi keıinge qaldyrý quqyǵy beriledi.

€4 mlrd-qa deıin — úkimettiń daǵdarysqa qarsy jospary boıynsha tek startaptar úshin bólinetin qarajat.

€2 mlrd — mıkrobıznesti qoldaýǵa baǵyttalǵan.

Sonymen qatar, Fransıanyń ekonomıka mınıstri Brýno Le Merdiń aıtýynsha, eýropalyq deńgeıde €1 trln kóleminde nesıe kepildemesi usynylady, al shaǵyn kásiporyndar úshin yntymaqtastyq qory qurylady, olardyń mólsheri keminde €1 mlrd quraıdy. Jyldyq aınalymy 2020 jyldyń naýryzyna 70%-ǵa tómendegen shaǵyn kásiporyndar odan qoldaý alady.

Polsha

Polsha bıligi birneshe kún buryn «SARS-Cov-2 vırýs indetine baılanysty kásipkerler men jumysshylardy qorǵaıtyn ekonomıkalyq jáne áleýmettik daǵdarysqa qarsy qaýipsizdik qalqany» atty jobany jarıalady. Premer-mınıstr Mateýsh Moraveskıdiń aıtýynsha, daǵdarysqa qarsy sharalar bes baǵyt boıynsha qabyldanady:

—  jumysshylardy jumysynan aırylýdan qorǵaý;
—  densaýlyq saqtaýdy qoldaý;
—  qarjy júıesiniń qaýipsizdigi;
—  kásipkerlerdi qoldaý;
—  memlekettik ınvestısıalar.

212 mlrd zlota (shamamen $46 mıllıard) — indet kezinde Polsha óz ekonomıkasyn ustap turýǵa bóldi.

Qyzmetkerlerdi jumystan shyǵarýǵa jol bermeıtin kompanıalar úshin jalaqynyń 40%-y memleket tóleıdi.

30 mlrd zlota — joldar, sıfrlandyrý, energetıkalyq sektordy qaıta qurý jáne mektepterdi modernızasıalaýdy qosa alǵanda, memlekettik ınvestısıalarǵa bólý josparlanýda.

Densaýlyq saqtaý júıesin qoldaýǵa 7,5 mlrd zlota bólingen.

Italıa

Italıa úkimeti mynalardy bólýdi qarastyratyn qaýly qabyldady:

€25 mlrd (shamamen $27 mlrd) — koronavırýstyń saldarynan bolǵan shyǵyndardy óteý, ekonomıkany qutqarý jáne azamattardy qoldaý úshin. Máselen, karantınge baılanysty aınalymy 25%-dan astamǵa tómendegen kompanıalar úshin memleket shyǵyndardyń ishinara ótelýin qamtamasyz etedi.

€3,5 mlrd — Italıanyń densaýlyq saqtaý júıesin qarjylandyrýǵa arnalǵan.

Shaǵyn jáne orta bızneske nesıe retinde  €5 mln-ǵa deıin qarajat bólinedi.

Karantınge baılanysty jabylǵan kompanıalarǵa jaldaý aqysynyń 50%-dan astamy óteledi.

Daǵdarystan zardap shekken týrısık gıdter jáne basqa da jumysshylar €600 (bir adamǵa) kóleminde qarajat alady. Dál osyndaı soma jumys isteıtin ata-analarǵa 12 jasqa tolmaǵan bala úshin bala kútimi qyzmetin tóleýge bólinedi.

€100 — jyldyq tabysy €40 myń aspaıtyn, karantınde jumys isteıtin azamattarǵa qosymsha tólenedi.

Bıznes pen halyq úshin nesıeler men ıpoteka boıynsha tólemder toqtatylady, Italıa úkimetiniń josparlaryna sáıkes olar bankterge beriletin memlekettik kepildiktermen jabylatyn bolady.

Chehıa

Chehıa bıligi kompanıalarǵa úıde karantınde turǵan qyzmetkerlerine ǵana emes, sonymen qatar belgili bir salalarda, mysaly, meıramhanada, týrızmde jáne bólshek saýdadaǵy koronavırýstyq indetke baılanysty jumysty toqtata turýǵa májbúr bolǵandardyń jalaqylarynyń 80%-na deıingi somasyn tóleýdi usynady. Chehıa úkimeti kelesilerdi usyndy:

17 mlrd kron (shamamen $597 mln) — Chehıa úkimeti usynǵan daǵdarysqa qarsy sharalar jıyntyǵy, ol alty aıǵa eseptelgen.

Karantınge baılanysty toqtap qalǵan kompanıalarǵa jalaqy tóleý úshin memlekettik bankten 1,5 mln-nan 15 mln kronǵa deıin paıyzsyz nesıe alýǵa bolady. Nesıeni óteý merzimi — eki jylǵa deıin.

14 myń kron — 13 jasqa deıingi balalary bar barlyq ózin-ózi jumyspen qamtyǵan azamattarǵa karantın kezindegi aı saıynǵy tólemder.

Chehıa bıligi karantın kezeńinde qyzmetin toqtatpaǵan, biraq epıdemıadan zardap shekken kásipkerlerge jalaqynyń 50%-yn jabýǵa ýáde berdi. Mysaly, bul karantındik sharalarǵa baılanysty qajetti materıaldarǵa qol jetimdiligi shekteýli kásiporyndar jáne suranystyń tómendeýin basynan keshirgen kompanıalar.

Kerimsal Jubatqanov, tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty

---