InfoHub Logo

(Eski ómirden bir eles)

Beısekeı kósilip qalǵanda, aıaǵy qara lashyqtyń tabaldyryǵyna baryp tireldi. Ońdalyp jatqan bolyp basyn kótergende, shekesin lashyqtyń ýyǵyna soqty. Taıteri tósegin alaqanymen bir-eki sıpap tastap, terimen tystaǵan, ter sińip ysqaıaqtalǵan, kiri besbattam jastyǵyn aýdaryp saldy. Sodan keıin saldama tonyn aıqara jamylyp, aıaǵyn tuıyqtaı, shalqasynan jatqanda, keýdesi emshegine deıin ashyq qalǵan edi.

Qudaı, dúnıeńdi bermediń, endi aqyretińdi ber, — dedi de aýyr kúrsindi. Bul sózdi aıtary aıtsa da, júregi túrshigip, aýzy kemseńdep ketti. Kózinen merýertteı eki jas ytyp shyǵyp, ys shalǵan aq saqalyna baryp tyǵyldy.

— Táýbe, táýbe! — dedi, taǵy da ózinen ózi. Láıláha ıllalla, muhammáden rásýlialla, ıt dúnıe-aı, «kúpir» qyldyń-aý, keshir, bir jalǵyz! — dep eńkildegende daǵdyly jóteli kelip qysa bastady.

Bul jótel Ardaqtyń esiginde júrgende jabysyp, jıyrma bes jyldan beri joldas bolyp kele jatsa da, tósek tartyp jatqan emes edi. Bıyl jazǵytury sý tasyǵanda Ardaqtyń bir úıir qysyraǵy ózenniń arjaǵynda qalyp qoıyp, elý bes jastaǵy Beısekeı seń-seńniń arasymen maltyp otyryp, ózenniń arjaǵyna ótken bolatyn. Sodan keýdesin sýyq ustap, jatyp alatyndy shyǵardy. Beısekeıden uıqy qashqaly búgin eki kún. Keýdesiniń qysýy jıilep, jótel kúsheıe tústi. Eki kúnnen beri Beısekeı ózin bul dúnıeniń adamymyn deýdi qoıǵan. Es barynda úı ishimen aryzdasyp qoıýǵa da oqtalǵan bolatyn. Biraq kúni buryn úreılerin qashyrmaıynshy degen oımen toqtalǵan edi. Jóteldiń qazirgi qysýy janyna qatty batty. Jótelden soń da kópke deıin alqynyp, mańdaıynan shyqqan terdi, saqalyna shashyraǵan sary qaqyryqtyń dabyn kóıleginiń eskisimen súrtip otyrdy...

Esik aldynan kún shashyrap shyǵyp keledi. Qara lashyqtyń jyrtyǵynan kún nury quıyla bastady, Beısekeı kúnde bul ýaqytta tysqa shyǵyp otyratyn, búgin kóńili soqsa da, qozǵalýdy denesi súımegen soń, ornynda otyryp-aq lashyqtyń jyrtyǵynan syrtqy dúnıege kóz jiberdi. Oń jaq tusyndaǵy úlkendeý tesikten qaraǵanda, Myrzabektiń kúnge shaǵylysqan toǵyz qanat aq úıine kózin tosty. Aq úıdiń túndigi jabyq, kıiz esigi túrýli, kún sáýlesi úı ishine áli engen joq. Úıdegiler qarańǵyda, tańerteńgi tunyq aýany jutyp, qor-qor etip uıyqtap jatyr. Aq úıdiń oń jaǵynan, qonaqtar úshin tigilgen alty qanat boz úı tym-tyrys. Eki úıdiń arasyndaǵy kórme arqanda baılaǵan attar kórinbeıdi. Eki úıdiń janynda bir-birden eki qara paýeske tur. Taqasqan úsh tory atty qonaqtardyń atshysy aýyldyń syrtyna aparyp órelep, boz úıdiń janyndaǵy páýeskege kelip qaıyra jatty.

Bul kórinisterge eshbir kúıinishsiz, súıinishsiz, basqa dúnıeniń adamyndaı qarap otyrǵan Beısekeı, atshyny, boz úıdiń janyndaǵy páýeskeni kórgende oıy eleń ete tústi. «Bul atshy men páýeske túnde kelgen Aldıardyki ǵoı, Aldıar kóp oqyǵan jigit. Bektikke, baılyqqa qumar adam emes. Qara qyldy qaq jaratyn ádil, barlyq qazaqty bir kisiniń balasyndaı kóredi, zorlyq onyń duspany, ázildik dosy, elim dep eńiregen er...» deýshi edi Myrzabek... Ońǵarym esiginde eki jyl júrgende bir tıyn alǵan joq, ne sózge, ne aqyǵa jete almaı baram. Borjyqtyń onysyn Aldıarǵa aıtsam, moınyn burǵyzbaı «ber» der edi-aý, degen oı jubanyshy Beısekeıdiń dertin ájeptáýir bóldi. Osy oıǵa eligip, ol ornynan da qozǵaldy, biraq, turýǵa hali kelgen joq. Qýatsyz talap qaıtqan soń, ýaıymdy oı týdy:

— Borjyqtyń bul qıanatyn Myrzabekke talaı aıtpap pa edim! Alǵashqy kezde ol maǵan ashyp jaýap bermese de, «áýre bolmaı qoıshy sony!» dedi ǵoı. Qarǵanyń kózin qarǵa shoqı ma, esiginde on jyl júrgende, bul maǵan ne barqadar taptyryp otyr?! Borjyqty Myrzabek súıeıdi. Aldıar Myrzabektiń qaınaǵasy, ári dosy. Meniki qur esek dáme ǵoı! — dep Beısekeı oıyn bekitti de, aq úıdiń sol jaǵyndaǵy bes qanat qońyr úıge kózin aýdardy.

Qońyr úı Myrzabektiń as úıi. Bul úıdiń túndigi kún shyqpaı-aq ashylǵan. Qarasur kelinshek juldyz bardan turyp, áli damyl kórgen joq. Sıyrdy saýyp, órgizdi, qoı órisimen qozylardy aǵytyp, buzaýlardyń basjibin túrip aıdap saldy. Eki kisilep kóteretin aq samaýyrdy úıden bir ózi kóterip shyǵyp, áne jalynyn da lapyldatyp qoıdy. Endi jeńdi túrip tastap, ydys-aıaqtardy jýýǵa kiristi. Baıdyń dúrbıgen tóbetteri jýyndy ańdyp tónip tur. Myna jaǵynan «apalap» eńbektegen jas balasy da keldi. Balany betinen bir súıip, tóbetterdi bir jasqap, eki shelekti aldy da, kelinshek sýǵa jóneldi...

Balaǵa ydys-aıaqtar erkin tıip, armansyz bylǵanǵan edi, ıtter bet-aýzyn jalaı bergen soń, jeroshaqqa qaraı tartty. Aq samaýyrdyń qasyna kelgende bala shyr ete tústi, shúmekti burap qalǵan eken, qashýdy bilgen joq, ystyq sýǵa kúıip shyryldady da jatty.

Balanyń ashshy daýsy Beısekeıdiń aýrýyn bólip jiberdi. Bala shyr etkende Beısekeı umtylyp qaldy da:

— Baqytsyz sorly, qaıteıin, men de sendeı qýatsyzbyn! — dep yńyldaı tústi.

Myrzabektiń kelinshegi Qanymkúl bul kezde tysqa shyqqan. Shyryldap jatqan balany samaýyrdan bylaı súırep tastap:

— Áı, kerbez qatyn, balań óldi! — dedi qońyr úıge yzbarmen qarap turyp. Bul eki arada sýdy alyp, kelinshek te jetti. Ol bajyldap jylaǵan joq. Balany kótepip, baýyryna qysty da, kúıgen jerine tuz búrkip, oraı bastady. Shapanyn búrkenip, sháınegin kóterip, tize búkpeı turǵan Qanymkúl:

— Bul seniń kesiriń! — dedi kelinshekke.

Qanymkúldiń salmaqpen aıtqan sózi kelinshektiń júregine muzdaı tıdi. Qaraqat kózinen jas mólt etip eki tamǵannan keıin jeńimen kózin súrtti de:

— Siz osy sózdi nege aıta beresiz, araǵa ot jaǵyp júrgen kim!? — dep Qanymkúlge qadala qarady.

— Men kisi tiline ermeımin. Sen álińe qaramaı qyrympozaqsyń.

— Dalba-dulba bolyp júrgim kelmeıdi. Eski de bolsa kıimimnen shoq shyqpasa eken deımin. Óz kirime sabyn súrtip jatqam joq, ylǵı sizdiń kirdiń baǵzamasyna salam. Sý arzan ǵoı, qazan-oshaqqa kóp aralasqan soń, betimdi jıi jýatynym ras...

— Men olaryńdy aıtyp turǵanym joq. Yrtyń-jyrtyńǵa tym úıirsiń sony aıtam...

Qanymkúldiń «yrtyń-jyrtyń» degen sózi, kelinshektiń betine qara maı jaǵa salǵandaı boldy. Kelinshektiń kúıeýi ólgeli jyl tolǵan joq. Onan qalǵan jalǵyz kóz — mynaý bir jasar bala. Balany baýyryna qysyp, súıgende ólgen kúıeýin kózine bir elestetetin. Onyń jan berer aldynda «eki sorly ólmes kúnderińdi kórersińder» degen sózine:

— Kózime kók shybyn úımelegenshe qaraǵymnyń erjetýin kútip, ornyńdy kúzetem, — dep eńiregen bolatyn kelinshek. Balasyn súıip, kúıeýin kózine elestetkende «mine kór, men áli ýádemdemin» degendeı, adaldyǵyna bir masattanatyn edi. Qanymkúldiń «yrtyń-jyrtyńdy» aıtqan tili, sol ardaqty adaldyqqa shoshqa tumsyǵyn tyǵyp alǵannan bir de keıin bolǵan joq. Kelinshek az múdirip, oı teńizine bir súńgip shyqqan soń:

— «Yrtyń-jyrtyń» meniń ne teńim. Urysqan kisideı eldiń bárine qalaı til qatpaı júreıin! — dep aýyr kúrsindi. Qanymkúl sózdi kóp sozbady. Kózin qıǵashtap qarap turyp:

— Senen kesip alsa qan shyqpas! — dedi de júrip ketti. Kórse-qyzar myrzasyna kúdiktengen saıyn osylaı bir taptap ketetin ádeti onyń.

Kelinshek balany ýatýmen boldy. Solqyldamady, dybysyn shyǵarmady, móldir qara kózinen sursha betine burshaqtaı jastar domalap, tómen qarap teńseldi de otyrdy. Sol teńselýmen ózin de, keýdesine qysqan balany da ýatyp otyrǵan sıaqty edi ol.

Beısekeı qara lashyqtyń jyrtyǵynan, qadalyp otyrsa da, Qanymkúl men kelinshektiń sózin estimedi, estigisi de kelmedi. Biraq, áńgimeniń uzyn-yrǵasyn, nemen aıaqtalǵanyn oı jorýmen-aq sheship:

— Joqtyqqa sharań ne, kónbegende qaıtesiń beıbaq! — dep qamyqqan kelinshekti músirkedi ishinen. Nahaqtan kúıgen janǵa Beısekeıdiń salǵan azasy sol boldy. Odan keıin ol, basqa kórinisterge kóz toqtatyp, oı bólip turǵan joq. Pushyq arbasynyń dóńgelegin synalap jatqan Jekebaıdy da, sútke máıek salyp jatqan Yrysjandy da, óre quryp, qurt jaıyp júrgen Qoıbalany da kórdi. Qoımen birge qybyrlap, bel asqan soltaq Jantaqty da, jabý astynda shashy býdyrap qor-qor uıyqtap jatqan qoı kúzetshisi Boqaıdy da kórdi. Túni boıy qyzdy aýyldyń ıtin abalatyp, tańerteń meni kórińder degendeı, sý jaǵasynda jalańash sompıyp turǵan Bólekbaıdyń myrzashylyǵyn da kózi shaldy. Birine de kidirgen joq. Ózendi boılap, kók shalǵyndy pys-pys oryp bara jatqan sıyrlardy kórgende, kók sıyry esine tústi. Esik aldyndaǵy kók arda, otqa jiberilmeı, qazyqty shyr aınalyp turǵanyn sonda ǵana bildi.

Kók sıyr tańerteń saýylmaı ketken. Kúnde kók arbamen alysyp, kók sıyrdyń jelinine keneshe jabysatyn Úndekeı qaıtpaı jatyr. «Ol jatpaq emes, qaıtpaqty, keshigýi tegin bolmaýy kerek, dáýde bolsa sáti túsken shyǵar» — dep Beısekeı ishinen joryp otyrǵanda, domalaq qara kelinshek, qoltyǵyna qysqan aq nársesi bar, eki aýyldyń arasynda jebeleı basyp kele jatqan bop elestep turdy. Beısekeıdiń kóńilinde elestegen qara kelinshek, úlken balasy Ońǵardyń áıeli Úndekeı edi. Úndekeıdi Beısekeı qoıarda-qoımaı, keshe ińirde Baltabaı aýlyndaǵy Sádýdikine jibergen. Sádý osy mańdaǵy eldiń jún-jurqa, teri-tersegin, ıne-jip sıaqty qıqym baqaldarmen-aq jınap alatyn, bir tıynnyń nársesine úsh tıyn qoıyp satatyn, saýdasy qatty sholaq saýdager. Ol sózge enip, baqqa «talaspasa» da bireýdiń birdemesin tartyp almasa da, dini qatty, tili tátti, paıdasyn jaqsy biletin adam. Qolyndaǵy azdy-kópti álekeı-shúlekeıleri ony birqatar elge, ásirese, qatyn-qalash, kedeılerge tanystyryp bolǵan. Bizdiń Beısekeıdiń kózimen qaraǵanda, Sádý kishipeıil, eshkimge zorlyq istemeıtin, meıirban, sonysyna qaraı qudaı bepip kele jatqan adam edi. Azdan beri Beısekeıdiń kóńili Sádýden de toryǵyp shyqty.

Beısekeı ómirinde basy sájdege tıgen adam emes qoı.

Onymen qudaıdy jek kórmeıdi. Oraza ustaıtyn, ǵusyl quıynatyn, keıde «qudaı bir, paıǵambar aq laılaha ıllalla, muhambeden rásýlalla» degende barlyq kúnádan tazarǵandaı bolyp, osyny úıretken Táshekeń hazirettiń arýaǵyna birdi baǵyshtap jiberetin.

Beısekeıdiń bar biletin duǵasy da, dini de, qudaıǵa kórsetken qulshylyǵy da sol-aq. Osy Beısekeıge oılamaǵan jerden bir teke laq orala tústi. Sol mańda Qazanǵap degen qaraqazan, eshkisi kóp, aýqaty táýir adam bolatyn. Onyń kempir sheshesi bar edi, Beısekeı áldeqalaı sol úıge bir kúni kele qalsa, kempir «júregim» dep loqsyp, kózi alaryp ketip barady eken. Úıde eshkim joq. Beısekeı júgirip baryp, basyn ustaıdy da, ıman aıtqansyp aýzyn jybyrlata beredi. Kempirdiń jany shyqqan soń, balalary kelip, ıman aıtyp otyrǵan Beısekeıdi kóripti. Sol kempirdiń janazasynda Beısekeı bolǵan da emes, aýzyn jybyrlatqany bolmasa, jóndi «ıman» aıtqan da emes, kempirin ózderine tastap taıyp turǵan bolatyn. Sonda da pidıaǵa baılaǵan eshkiniń laǵy:

Ájeme ıman aıtqan Beısekeıge berilsin, — depti Qazanǵap.

Eshkini janazaǵa shyǵarǵan moldadan Sádý satyp alyp, laq sońynan erip kete barady.

Kúzge aınalǵanda Beısekeıden suramaı-aq, Sádý laqtyń basyn qyrqyp alypty. Mine, soǵan bir jyl toldy. Sádý bermeımin degen emes. Alǵashqy kezde qunyn al dep, ýdaı tovarlaryn Beısekeıdiń aldyna saldy. Beısekeı laǵyn surady. Bir jyldan keıin laǵyńdy-aq alshy, — dedi. Beısekeı buǵan kónbedi. Óıtkeni, laq serkesh shyqty. Beısekeı bul ómirinde qulyn úshin at, taıynsha úshin sıyr, laq úshin eshki tólep, ósimmen quryǵan adam. «Eldiń alasysy óskende, meniki qalaı óspeıdi» deıtin ol ózinshe. Aqyrynda kúshtilerdiki ǵana ósetinine kózi jetip, laqtyń ózin olja kórgen. Úndekeıdi Sádýdikine sol laq úshin bir kebindik kezdeme bola ma dep jibergen bolatyn. Beısekeıdiń oıyna Úndekeımen birge onyń qoltyǵynda elestegen aq nárse, Sádýden serkesh úshin alǵan alty-jeti kez Samarqannyń súzgi bózi túsken edi.

Beısekeı osylaı oılap otyrǵanda, ol oıynyń ornynan shyǵatyndyǵyna kózi jetken joq. Oıyn ushyqtamaı-aq jatqysy keldi. Jatyp edi, bosaǵada ketik sharamen orta bókse bolyp turǵan kók sıyrdyń aıranyna kózi tústi. Soǵan qarap tamsanyp, telmirgen kózin almastan jatty da:

— Balalar, shalap ber! — dedi.

Oń jaqta Beısekeımen qushaqtasa, boıy endemegendikten, aıaǵyn baýyryna alyp, tuıaq serppeı Ońǵar jatyr. Sol jaqta búk túsip, silekeıi shubyryp Ómirzaq jatyr. Ekeýi de qatyp qalypty, shyrt uıqyda. Beısekeı taǵy da birer daýystaǵan edi, turmaǵan soń, basynan túrtip ekeýin de oıatyp aldy. Ońǵar uıqysyn asha almaı, tyr-tyr qasynyp otyrǵanda. Ómirzaq óli sýǵa aırandy shalaptap ákelip, ákesine usyndy.

— Qaraǵym, quryshym! — dedi, sol kezde Beısekeı sýsyndy qoly dirildep ustap jatyp. Saptaıaq toly aq shalapty basyna kótergen soń, sulq jatty. Kózi jaýdyrap eki balasyna kezek-kezek qarady. Birdeme aıtpaq, biraq, batyly barmady, aıtpasqa taǵy bolmady, sondyqtan ol sózin bylaı bastady:

— Jalǵyz sıyrdyń buzaýy jiberilmepti ǵoı, Ońǵarjan, jiberseńshi!

Ońǵar buzaýdy jiberip jatqanda, Ómirzaqty mańdaıynan ıiskep, basynan sıpap:

— Qulynym, sen qurannan eshteme bilesiń be? — dedi. Ómirzaq úndegen joq. Óıtkeni ol, qystaı oqyǵanda álipbıden azar shyǵyp, «ábjáttiń» ejesine ǵana túsken. Beısekeı sonyń ózin birqatar oqý kórip, Ómirzaǵym basyma quran shyǵarýǵa jarady, dep júretin.

— Qaraǵym-aý, moldań seni zerek deıtini qaıda?!

— Bergen sabaǵynyń bárin bilem, biraq, ózi jumsap, kóz ashyrmaıdy.

— Jumsaı bersin-aý, ıman úıretpegen!.. — dep, Beısekeı moldaǵa keıidi. Ómirzaqty oqýǵa bergende bárekeldi-aı, bir molda bolyp shyqsyn degen oı Beısekeıde bolǵan emes, oǵan tek ıman aıtýǵa jarasa bolǵany, sodan keıin ózi kórip júretin, taıaý jerdegi baıdyń birine jaldap, Ómirzaqty da jalshylyqqa baýlymaq-ty. Beısekeı kisi esiginde otyz bes jyl júrip, eski zamannyń tońmoıyn, uzyn soıyl, ur da jyq baıymen de dámdes boldy. Sum zamannyń Myrzabek sıaqty «tıyn sanaǵan» ýdaı zárli baıymen de dámdes boldy. Jalshylyq onyń qanyna sińgen, ómirdiń ashshy quıqasyn toıa jegen adam. Sóıte tura, janyndaı kóretin kenjesi Ómirzaqty:

«Arǵy naǵashylary batyr edi, osynyń kózinde bir ot bar» dep júretin. Jumystan sharshap, lashyǵyna tynystaýǵa kelgende, keýdesine minip, shý-shýlap maza bermeıtin erke Ómirzaqty jalshylyqtyń aýyr tepkisine amalsyz qıǵan edi. Qazir ol oıynan aınyp qalypty. Jalań bul emes-aý, ómirine syrtyna shyǵarmaǵan syrlaryn shyǵarǵaly jatyr. Óıtkeni, ol bul dúnıeden ketýine kózim jetti, endi pendege pende emespin, oıymdy ımenbeı aıta alam, ómirdiń bergenin kóńildiń ádil tarazysyna tarta alam, bunymdy qalyp bara jatqan mynay qos qalqama bilgizip ketem dep jatyr. Osyǵan bekigen Beısekeı, Ońǵar buzaýdy jiberip kelisimen-aq:

— Balalar! — dedi, daýsyn kóterińkirep. Eki balasy betine qarady.

— Men uzamaspyn, esim barynda ósıet aıtamyn!

Ońǵardyń kózi jasqa toldy. Beısekeıdiń ózine de aýyr tıdi, ishi eljirese de, aýrý dene kózge jas jıyp bere almady. Oǵan eń qıyny osy sózdi estirtý eken, budan keıin kóp bógelgen joq. Balalaryna atalyq aqysyn keshti, duǵa qylyp turýdy tapsyrdy, ne baılaýǵa deıin aıtty. Sodan keıin, «qoshtasqannyń bári óle bermeıdi» dep jubatty. Balalary buǵan ájeptáýir jubansa da, Beısekeı usynǵan moınyn ólimnen tartqan joq:

Kókirek aýrýy sóıletip otyryp áketedi, — dedi ishinen. Sondyqtan ol, oıyndaǵysyn aıtyp bitirgisi keldi de turdy.

— Al, endi, — dep ósıetin ustaı bastady bir ýaqytta, — shyraqtarym, mynaý Myrzabek qoldan syǵyp alǵan bala edi. Ákesiniń tusynda on jyl, óziniń tusynda bes jyl, osy esikte, men taban aýmaı on bes jyl malaı boldym. Talaı malaı bar ǵoı, áı, mendeı adaly joq shyǵar, joq!.. Ózgesin aıtyp ne qylaıyn, osyndaı bolyp jatqanda, shirkin esikten bir qarap ketseıshi! Tym quryǵanda, sýsynnan taryqtyrmaıtyn jóni bar emes pe, sol malda meniń eńbegim az emes edi!..

...Bul, tıyn ýystap týǵan sum zamannyń balasy, irgesi qutsyz, bul esikke aınalysqan adamǵa shyr bitkenin kórgen emen. Qansha jaman desek te, Borjyqtar dál mundaı emes-ti, kóńili túskender ars etip, iligetin jeri bolatyn. Mynanyń basqan-turǵany esep. Esep shot degende biz túgil borjyq ta zar qaqpaı ma... Shyraqtarym «esiń barda el tap» degen, bunyń irgesinen ketý kerek. Eki qolǵa bir jumys qaıdan da bolsa tabylar, — degende, Beısekeıdiń sózin jótel bólip áketti. Jıi-jıi, tyq-tyq jótele bastady. Shalqasynan jatyp lyqsytyp jibergende, bosaǵaǵa baryp bylsh etetin sary qaqyryq, bul joly saqalyna jabysa tústi. Dem alysy jıilep, tynysy tarylyqqyraǵandaı boldy. Aıaǵyn qozǵap baıqap edi, sup-sýyq eken. Qoldarynyń basy da salqyndapty. Bul neniń belgisi ekenin qasyndaǵy eki balasy sezgen joq. Ońǵar beshpentin sheship, ákesiniń aıaǵyn orady. Ómirzaq taǵy da sýsyn berip, aýzyn súrtti. Kópti kórgen Beısekeı «jaqyndap keledi» dedi ishinen. Sóıtti de, aýzyn jybyrlata berdi. Jótel saıabyrlaǵan kezde ósıetin qaıta aıtty:

— Solaı, shyraqtarym, oryn tabyńdar. Men turǵanda senderge qıyn bolatyn edi. Endi jeńileıdińder. Janǵa jaıly jer bolsa, qyry ne, oıy ne. Bir zaýyt bar deıdi, kúni atty jolaýshy aıtty ǵoı. Nany toq, rahmet almaıdy desedi. Sender bilmeısińder, ózimizdiń elde júrgenimde Medeý deıtin menimen joldas bolǵan bir jigit solaı qaraı qańǵyryp ketip edi, osy kúni sol jap-jaqsy bolyp otyr deıdi. Byltyr Bodaýbekter barǵanda úıinen bólke nan men shaı beripti... Shyraǵym, sonda ketińder, ketpeseń, jalǵyz sıyrdyń ózinen aırylasyq.

Beısekeıdiń sózin jótel taǵy da bóldi. Bul jótelden keıin onyń daýsy báseńdeı berdi. Mańdaıynan jyltyraǵan sýyq terge balalary qatty úmitti edi. Ońǵar sholaq tonyn sheship alyp, ákesiniń ústine japqanda, ákesi jaı ǵana ezý tartyp kúldi:

— Jap, janym, jap! — dedi Ómirzaqtan kóz almaı jatyp, sodan keıin Ońǵarǵa qarap baıaý daýyspen:

— Sen qatqan buǵanasyń ǵoı, Ómirzaǵym áli jas, tepki kótere almaıdy. Birer jyl súırep qara, odan ári ol saǵan salmaǵyn salmas. Kóremisiń kózinen ot janyp tur... Kelin bıshara keshikti-aý... — dep jatyp, Beısekeıdiń úni óshe qaldy. Eki bala jalt qarasa aýzyn ashyp, kirpik qaqpastan, qara lashyqtyń tóbesine qarap jatyr.

— Áke! — dedi Ómirzaq shoshyǵan júrekpen. Jaýap qaıtpady, Ońǵar eńirep qoıa berdi. Ómirzaq yza býǵan kisideı isinip, atasynyń betine telmirdi de otyrdy.

Úndekeı de jetti. Lashyqqa taqalǵanda tura qalyp, tyńdaı-tyńdaı kelgen edi, tabaldyryqtan attamastan Beısekeıdiń aıaǵyn qusha jyǵyldy. İshtiń qaýlaǵan órtin, kózdiń seldeı jasy óshire almady. Úndekeı sonsoń basyn kóterip, búıirin taıanyp otyryp ańyraı bastady:

Búıiri shyǵyp kórmegen,
Beınetten ózgeni bilmegen,
Ezý tartyp kúlmegen,
Kelmeske ketti sorly atam.

1938.
Mazmuny

---