InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: Kún - kúndizgi juldyz. Kúnniń qurylysy jáne negizgi sıpattamalary. Kún - Jer baılanysy.
Sabaqtyń maqsaty:
1. Bilimdilik maqsaty: Oqýshy bilimin, iskerligin, daǵdy deńgeıin baqylaý, baǵalaý. Kúnniń qurylysy jáne negizgi sıpattamalarymen tanystyryp solar týraly túsinik qalyptastyrý.
2. Damytýshylyq maqsaty: Oqýshylardyń bilim deńgeıin jáne bilim mazmunynyń turaqtylyǵy men ony ıgerýdegi iskerlik pen daǵdyny baqylaý.
3. Tárbıelik maqsaty: Adamgershilikke, uqyptylyqqa, alǵyrlyqqa, otansúıgishtikke, tabıǵatty aıalaýǵa, syılastyq pen ádeptilikke baýlý.
Sabaqtyń túri: jańa bilimdi qalyptastyrý, jalpylaý
Sabaqtyń ádis - tásilderi: Áńgime, leksıa, dıskýssıa, kitappen jumys.
Sabaqtyń kórnekilikteri: plakattar, sýretter,

Sabaqtyń barysy:
İ. DK. Uıymdastyrý kezeńi:
Sálemdesý; Oqýshylardy túgendeý; Oqýshylardyń nazaryn sabaqqa aýdarý.

İİ. DK. Úı tapsyrmasyn tekserý, qaıtalaý.
A) teorıalyq bilimderin tekserý. Á) praktıkalyq tapsyrmalaryn tekserý. B) esepterin tekserý.

İİİ. DK Bilimdi jan-jaqty tekserý./ İV. DK. Jańa materıaldy qabyldaýǵa ázirlik, maqsat qoıý.
Búgingi negizgi maqsatymyz oqýlyq boıynsha Kúnniń qurylysy jáne negizgi sıpattamalarymen tanysamyz.
1. Juldyzdar qandaı energıa kózderiniń esebinen jaryq shyǵarady?
2. Optıkalyq qos juldyzdar jyltyraýynyń ózgerý qısyǵyn turǵyzýǵa bola ma?
3. Asa jańa juldyzdar jyltyraýynyń ózgerýi neden bolady?
4. Sefeıdter arqyly juldyzdyń massasyn anyqtaýǵa bola ma?
5. Púlsarlar aınymaly juldyzdardyń qandaı túrine jatady?

V. DK. Jańa materıaldy meńgertý: Kúnniń qurylysy
Barlyq juldyzdar tárizdi Kún - qyzǵan gaz shar. Negizinde ol 10% (atomdardyń sanyna qaraı) gelıı qospasy bar sýteginen turady. Ózge elementterdiń bárin qosa alǵandaǵy atomdarynyń sany shamamen 1000 ese kishi. Sóıtse de, massa jaǵynan osy aýyryraq elementterge Kún massasynyń 1 - 2%- i keledi.
Kúndegi zattar kúshti ıondalǵan, ıaǵnı atomdar ózderiniń syrtqy elektrondarynan aırylǵan. Ol elektrondar ıondalǵan gazdyń - plazmanyń erkin bólshekterine aınalady.
Kún zatynyń ortasha tyǵyzdyǵy r 1400 kg/m3. Osy mán sý tyǵyzdyǵymen shamalas ta, Jer betindegi aýa tyǵyzdyǵynan myń ese artyq. Degenmen, Kúnniń syrtqy qabattarynda tyǵyzdyq ortasha tyǵyzdyqtan mıllıon ese kishi de, al sentrinde 100 ese artyq.
Kúnniń sentrine baǵyttalǵan gravıtasıalyq tartylys kúshteriniń áserinen onyń qoınaýynda zor qysym paıda bolady.
Eger Kún ishindegi zat birkelki taralǵan jáne tyǵyzdyq barlyq jerde ortashaǵa teń bolsa, onda ishki qysymdy esepteý ońaı bolar edi.
Kún - kúndizgi juldyz. Kúnniń qurylysy jáne negizgi sıpattamalary. Kún - Jer baılanysy. júkteý