InfoHub Logo

Kıno-bul shet tilin oqytýdaǵy eń kórneki quraldardyń biri. Ol oqýshylardy kóptegen qajetti materıaldarmen tanystyrady. Oqý kınofılmderin jasap shyǵarýǵa óte kóp ýaqyt jáne qarjy kerek. Al ony kórsetýde arnaıy qural-jabdyqtar qajet. Sońǵy kezderi kól shektepterde kıno apparattary bar. Sabaqtarda shet tilindegi kınofılmder jıi kórsetiletin boldy. Kınofılmder qalyń plenkaly qurylysty jáne únsiz, daýysty bolyp bólinedi. Kıno kórsetýde 7-8 mınýt demonstrasıalaýǵa, 20-25 mınýt-kıno kórsetýge, 10-15 mınýt suhbatqa ketedi. Muǵalim sabaq kezinde ótken taqyrypty eske túsirip, úı jumysyn tekserip, sodan keıin jańa sabaqty ótedi, qalǵan 15-mınýt kınofılm kórsetýge qalady. Únsiz kınofılmderdi kórsetkende muǵalim mazmunyn aıtyp otyrady. Kınofılmderdi kórip bolǵannan keıin, muǵalim oqýshylarǵa taqyrypqa baılanysty suraqtar qoıady jáne kınofılmderde kórsetilgen obektilerdi kartadan kórsetýdi suraıdy. Muǵalim taqyrypqa saı kınofılmderdi durys tańdaý úshin, fılmniń mazmunyn jaqsy bilýi qajet. Muǵalim oqýshylarǵa kórsetýden buryn fılmdi ózi kórip, kerek emes jerin alyp tastap, qajetti materıaldy iriktep alady, qazir teledıdarda shet tilin oqytatyn (ásárese aǵylshyn tilin) telehabarlar óte kóp beriledi. Kúndizgi ýaqytqa saı keletin telehabarlardy sabaq kezinde kórsetýge bolady. Telehabar 12-15 mınýt arasynda bolady. Oqý telestafkasy arnaıy senarımen tolyqtyrylyp otyrady, oǵan kınofılmder, sýretter, mýzeıler, múltfılm, shemalar, syzbalar t.b. kadrlary kiredi. Oqý telehabary ótilgennen keıin muǵalim oqýshylarǵa suraqtar beredi. Oqýshylardan neni túsingenin aıtyp berýin suraıdy, ózindik jumys retinde keıin oqýshylarǵa dokladtar, referattar, baıandamalar beriledi. Eń paıdaly telehabar bul «kınosaıahatshylar klýby». Onda kóptegen sabaqtan tys ýaqyttaǵy habarlar jasalynady. Shet tili-qazirgi zamannyń talabyna saı, qoǵamnyń áleýmettik-ekonomıkalyq, ǵylymı-tehnıkalyq jáne mádenıet damýynyń qaınar kózi. Qazir shet tilin oqytý ádistemesiniń deńgeıi joǵary. Tildi oqytýda ınteraktıvtik tásil, oıyndar, ekeýaralyq pikirtalastar, sonymen birge aqparattyq tehnologıa, ınternet, kompúter qoldanylýda. Shetel tilin oqytýda mýltımedıalyq, gıpermátindik, jelilik jáne komýnıkasıalyq aqparattyq tehnologıalardyń paıda bolýy úlken múmkindikterge jol ashty. Kınotrenıng ádisin qoldaný mátindik qujattarǵa, grafıkalyq sýretter, dybys jáne beıne kórinisterin paıdalanýǵa múmkindik beredi. Munyń barlyǵy óz kezeginde oqytý ýájdemeliginiń, tildik quraldardy meńgerý jyldamdyǵynyń joǵarylaýyna múmkindik týǵyzady. Tájirıbe kórsetkendeı, Kınotrenıng ádisin qoldanýdyń shet tilin úıretýde múmkindikteri zor. Pedagogıkalyq zertteýlerge súıener bolsaq, shet tilin oqytýda kınotrenıng ádisin qoldaný arqyly mynadaı qundylyqtarǵa qol jetkizýge bolady: -oqý aqparatynyń kópqyrlylyǵy jáne bir ýaqytta kórý, tyńdaý jáne sóıleý múmkindigine ıe bolǵan oqýshylarǵa tildi úırenýde tabıǵı ortany qurý; -ár-túrli tapsyrmalar berý arqyly kommýnıkatıvtik sheberlikterin (kórý, tyńdaý,sóıleý, oqý jáne jazý) qalyptastyrý múmkindikteri; -aqparattyń qoljetimdiligi, ıaǵnı az ǵana ýaqyt ishinde bir oqý aqparatynan kelesisine ótý múmkindiginiń bolýy, sebebi baǵdarlamamen jumys jasaý barysynda oqýshylar ótken materıaldar jáne tapsyrmalardy eske túsirmeýi múmkin emes; -berilgen tapsyrmaǵa beriletin ýaqyt jáne mazmun keńistiginiń sheksizdigi: -oqýshylar tapsyrma oryndaý qarqynyn kórip-tańdap alady, ıaǵnı oryndaý barysynda olar kez-kelgen anyqtamalyq aqparatty paıdalanýǵa mysaly, qajetti leksıkany nemese dybystalýdyń baǵytyn durystaý sekildi áreketterge múmkindik alý. Kınotrenıng ádisin qoldaný arqyly shet tilin kommýnıkatıvti oqytýdyń negizgi qaǵıdalaryna mynalar jatady: -sóıleý áreketteriniń barlyq túrlerine basa nazar aýdarý; -grammatıkany oqytý kezinde vızýaldyq quraldaryda paıdalaný; -daıyn jobalardy emes, oqýshylardyń óz shyǵarmashylyq jobalaryn nemese mátinderin paıdalanýǵa nazar qoıý; -baǵalaýdyń dástúrli júıesin joıý (durys/durys emes), jaýaptyń birneshe nusqaly bolý múmkindigi; -oqytý úderisinde shet tiliniń kóp mólsherde qoldanylýy; -ózara árekettestik: oqýshy–kıno, dıaflım men fılm, oqýshy-oqýshy. Oqytý úderisinde oqýshylardyń oılaý is-árketteriniń belsendiligin kóterý, oqytýdyń ádis-tásilderiniń formalaryn jańartý, daǵdy men iskerlikti qalyptastyrý kınotrenıng ádisin qoldaný barysynda erekshe nazar aýdarylatyn máseleler bolyp tabylady. Shet tilin meńgerýde kınotrenıng ádisin qoldaný oqytýshy men oqýshylardyń izdenýshilik jáne shyǵarmashylyq qabiletteriniń damýyna, oqýshylardyń tildik biliktiliginiń, tyńdaý daǵdylarynyń, sóıleýdiń qalyp-tasýy men damýyna, jazý áreketin jetildirýge, tulǵanyń shyǵarmashylyq turǵydan shyńdalýyna zor áserin tıgizedi. Mýltımedıadaǵy beıneler men grafıkada shet tilin sazdy keskindemelik anımasıalyq ılústrasıalar arqyly bere otyryp, shet tilin oqytýda úlken mańyzǵa ıe bolatyndyǵyn ańǵarýǵa bolady. Bul kezdegi usynylǵan formalar, kórsetý quraldary, dızaın, kórkemdik jáne beınelik, t.b sheshimderdiń úılesim tabýy shet tilin úırený úderisindegi onyń mazmunyn tolyqtyrady. Olar oqýshylardyń barlyq sezim múshelerine áser ete otyryp, onyń oılaý qabiletterin arttyryp, beınelik qabyldaýyn, este saqtaýynyń barlyq túrlerine qozǵaý salyp, oqý aqparatyn tolyqqandy qabyldaý jáne tanýyna negiz bolatyndyǵyn baıqaýǵa bolady. Mýltımedıa oqýshylardyń berilgen aqparatty qabyldaý kezindegi kórý jáne estý beınelerin ózara úılestirip, salystyrmaly mánerligin quraıdy. Al, oqytýdyń aqparattyq tehnologıasy-bul aqparatpen jumys jasaý úshin arnaıy tásilder, pedagogıkalyq tehnologıalar, baǵdarlamalyq jáne tehnıkalyq quraldar (kıno, aýdıo jáne vıdeoquraldar, kompúterler, telekomýnıkasıalyq jeliler). Oqytýdyń aqparattyq tehnologıasy-bilimdi jańasha berý múmkindikterin jasaý (pedagogıkalyq is-áreketti ózgertý), bilimdi qabyldaý, bilim sapasyn baǵalaý, oqý-tárbıe úrdisinde oqýshynyń jeke tulǵasyn jan-jaqty qalyptastyrý úshin aqparattyq tehnologıanyń qosymshasy dep túsiný kerek. Bilimdi aqparattandyrýdyń negizgi maqsaty-«oqýshylardy aqparattyq qoǵam jaǵdaıynda turmystyq, qoǵamdyq jáne kásibı salalardyń is-áreketine tolyq, tıimdi aralastyrý» bolyp tabylady. HHİ ǵasyr oqytý úderisine kompúterlik tehnologıany paıdalanýmen qatar elde bolyp jatqan saıası, ekonomıkalyq, áleýmettik jáne basqa da zańdy úrdistegi ózgerister bilim júıesine sol ózgerister negizinde damytýdy talap etip otyr. Atap aıtqanda, vırtýaldy keńistik, aýtentti vırtýaldy ınteraktıvti tildik orta bolyp tabylatyn ınternetke ený atalǵan kompetensıany damytýdyń tıimdi quraly retinde qarastyrylady. Oqytýdyń aqparattyq tehnologıalary osy aqparattyq bilim júıesiniń sheginde júzege asyrylatyn bolǵandyqtan, osy bilim tehnologıasyna aqparattyq jáne baǵdarlamalyq qoldaýmen kórsetetin quraldar bir ǵana kompútermen, oǵan engizilgen baǵdarlamamen shektelip qalmaýy kerek. Shyn máninde bári kerisinshe, oqytýdyń aqparattyq tehnologıalarynyń baǵdarlamalyq quraldary jáne bilim tehnologıalarynyń ózderi aqparattyq bilim ortasyna-aqparattyq bilim júıesinen bólingen júıesheler túrinde qosylady. Shet tilin oqytýda zamanyna saı kórneki quraldar, aýdıo materıaldar qoldaný, mýltımedıalyq quraldardy paıdalanýǵa úlken mán berý kerek. Sabaq barysynda tehnıkalyq quraldardy (beıne magnıtofon, teledıdar, proektor, kompúter) paıdalaný stýdentterdiń óz tilinde sóıleıtin adamdardyń tilin tyńdap, ony kózben kóre otyra aqparat alýyna kómegi tıedi. Bul jaǵdaı stýdentterdiń sóıleý deńgeıin jaqsartýyna kómektesedi. Tyńdaý arqyly olar ózderiniń sóıleýdegi qatelerin jóndeı alady. Bul «aýdırovanıe» termıniniń ózi de shet tilin tyńdap, ony túsiný degen maǵyna. Aýdıo nemese beıne taspalardy tyńdaǵanda kommýnıkatıvti jattyǵýlar jasalý kerek. Alynyp otyrǵan tapsyrmalardyń jeńil-qıyndyǵyn eskere otyra, jańa sózder men sóz tirkesterin paıdalanyp, dıalog jáne monolog qurastyrý sıaqty jattyǵýlar jasalýy qajet. Beıne fılmdi kórip otyryp, jańa sóz nemese sóz tirkesteri kezdeskende toqtap, sol sózderdi qaıtalap jáne árbir kórinisten keıin suraqtar qoıyp otyrǵan jón. Sabaqtyń qorytyndysy retinde test suraqtaryn berip, nátıjesin tekserip, baǵalaý qajet. Elektrondyq bilim berý paıdalaný arqyly daralyp oqytýǵa Aqpa¬¬-rattyq-kommýnıkasıalyq tehno¬logıalardy paıdalanýdyń tıimdiligi: 1. Mýltımedıalyq múmkindikterdi qoldaý (mýzykalyq nemese dıktorlyq daıyndaý, anımasıa beıne-klıpter,slaıd-shoý). 2. Júıeniń basqarý qurylymy-oqytýshy óz oıyn, kózqarasyn, óz kezegindegi materıaldyq usynylymyn, ártúrli aýdıtorıaǵa bir ǵana oqý málimetterin usynýǵa múmkindik aldy. 3. Bilimdi baqylaý arqyly nátıje alý, baǵalaý. Aqparattyq tehnologıany shetel tili sabaq¬tarynda paıdalaný nátıjesinde tómen¬degideı jetistikterge qol jetkizemiz. 1. Sózjumbaq, kestelerdi qurý úshin derbes kom¬púterdi qoldaný arqyly gramatıkalyq jáne leksıkalyq oqý materıaldaryn óńdeý. 2. Aǵylshyn tilindegi sózderdi saýatty jazý men kórkemdep bezendirýdi úıretedi. 3. Derbes kompúterdi paıdalaný arqyly oqý¬shylardyń ózindik jáne jumys jasaýdy ıgerý men bilim alýdy keńeıtý. 4. Internet jelisin paıdalaný arqyly oqý¬¬¬shy¬lar elektrondyq poshta arqyly hat-ha¬¬bar¬¬lama almasý, óziniń oıyn erkin jetkizý. Qa¬zaq¬stan Respýblıkasynyń memleketaralyq tili-aǵylshyn tilin jańa tehnologıalar arqyly oqytý isi kúnnen-kúnge ózekti bolyp keledi. Tildi aqparattyq-kommýnıkatıvtik tehnologıa arqyly oqytý-til úırenýshiniń óz betimen til úırený qabiletterin jetildirýine ıgi yqpal etetin tıimdi júıe bolyp tabylady. Sonymen qatar, oqýshylar ıntellektýaldyq, shyǵarmashy-lyq jáne kommýnıkatıvtik isterin damyta alady, oqýshynyń oqý belsendiligi artady, sabaqtyń negizgi kezeńderiniń bárinde oqýshylarǵa shyǵarmashylyq jumysty usynýǵa bolady.

---