InfoHub Logo

Kırıl álipbıi (kırılısa) — slaván aǵartýshysy Kırıldiń atymen atalǵan álipbı. Kırıl 827 jyl shamasynda Fessalonıkı (Solýn) qalasynda týylǵan. Kırıl slaván elderine hrıstıan dinin ýaǵyzdaý úshin slaván álipbıin jasaıdy. Grek jazýynyń 25 árpine slaván tiliniń dybystaryn belgileý úshin qosymsha 18 árip qosyp, 43 áripten turatyn álipbı qurastyrady. Reseıge kırılısa X ǵasyrda engen. Keıin orys álipbıinen kırılısanyń 12 árpi shyǵarylyp, eki jańa árip (ı, e) qosylǵan.

1940 jyly Keńes Odaǵy halyqtary birtekti álipbıdi qoldanýy qajet degen saıasatpen KSRO quramyndaǵy halyqtardyń jazýy jappaı kırılısaǵa kóshirildi. Onyń ishinde qazaq jazýy da kırıl álipbıine kóshirilip, búginge deıin qoldanylyp keledi. Orys tilinde joq qazaq tili dybystarynyń tańbalary kırıl tańbalaryna uqsastyrylyp (q-k, ǵ-g, o-ó, ń-n), qazirgi qazaq álipbıi qabyldandy. Bul álipbıdiń qazaq tiline tán erekshelikterdiń bárin tolyq tańbalaı almaýyna baılanysty keıingi jyldary qazaq jazýyn latyn álipbıine kóshirý máselesi kóbirek kóterilýde.

---