InfoHub Logo

Meniń elim Gýań Sı Chjýańdyqtar ómir súretin jer. Bul jerdiń adamdary eńbekqor, aqjarqyn, sonymen qatar án aıtyp, bı bıleýde aldaryna jan salmaıdy. Lú Sánjıe ándi eń jaqsy aıtatyn jas sulý qyz. Ol án salǵanda aspandaǵy qus ta ushpaıdy, sýdaǵy balyq ta júzbeıdi, tipti, sý da aǵysyn toqtatady, joldaǵy adamdar da qımylsyz qalatyn. Lú Sánjıe ándi jaqsy aıtyp qana qoımaı, sonymen qatar óte eńbekqor adam bolatyn. Kúrish jınaǵanda, basqalar bir oram jınasa, Lú Sánjıe úsh oram jınaıtyn. Kóshet otyrǵyzǵanda, basqalar bir tal otyrǵyzsa, ol on tal otyrǵyzady. Ol sý tolqynyndaı, aspandaǵy bulttaı oıý-órnekter salady. Lú Sánjıe únemi toqyma toqyp otyryp, án salady. Sol kezde qustar onyń terezesiniń aldyna ushyp kelip, ánin estip, uzaq ýaqyt ushqylary kelmeı otyrady.

Ár jyly kúzgi jıyn terinnen keıin halyq án keshin uıymdastyrady. Bul jerde barlyǵy án aıtýdan jarysady. Sonymen qatar jas jigitter men qyzdar bir-birine degen sezimderin bildiredi.

Bul kúni Lú Sánjıe án aıtatyn alańǵa kelgende oramal satyp otyrǵan apany kóredi de: «Bir oramal qansha turady?», — dep suraıdy.

Kempir Lú Sándıeniń alǵyrlyǵyn baıqap kórgisi keledi de: «Sen maǵan taý óleńin, ıaǵnı oramal satý týraly óleńdi aıtyp ber. Biraq ár sóılemde ekim «头» sózi bolsyn. Osylaı aıta alsań saǵan oramal tartý etemin», — deıdi.

Lú Sánjıe az oılanyp baryp án aıta jóneledi:

«Dál ýaǵynda keliptim, etektegi eldi mekenge,

Lú Sánjıe eń áýeli oramal satyp alady.

Sosyn ony basyna taǵyp alady,

osylaı ár sóılemge eki«头» áripin qoldanyp oramal utyp alamyn»

dep toqtaıdy.

Kempir maqtap Lú Sándıege oramal syılaıdy, oǵan birneshe oramal usynady. Lú Sánjıe kúlimsirep, aqshasyn tóleıdi de: «Men oramal úshin án salǵan joqpyn», — deıdi.

Bul jolǵy án saıysyna jan-jaqtan adamdar kelip, Lú Sándıemen jarysqa túskileri keledi. Ol bir shýmaq aıtyp bastaǵanda, barlyǵy ony jalǵastyra ketedi. Osylaısha úsh kún, úsh tún óleń aıtady. Tórtinshi kúni kún batyp, aı uıasynan shyqqanda eshkim Lú Sándıeni jeńe almaǵandyqtan ol: «Eshkimniń aıtarǵa áni qalmasa kelesi jylǵy jarysta kóriskenshe», — deıdi.

Kenet toptyń arasynan tórt adam shyǵyp: «Lú Sánjıe án salyp, bı bıleıdi, biz ony izdep jarysqa túsýge keldik», — deıdi.

Lú Sándıe: «Senderdiń esimderiń kim?», — deıdi.

Tórt jigit: « Lı, Chjý, Shi, Taý», — deıdi.

Lú Sándıe: «Lı esimdi lı gúlin kórgen emes, Taý esimdi taý gúliniń ashylǵanyn kórgen emes, bambýkty tereń saıda, tasty alyp kóshege tastadym», — deıdi.

Tórteýi sasqalaqtap, ári oılanyp beri oılanyp: «Sen zereksiń-ǵoı, olaı bolsa, bir qaıyqta neshe shege bar? Bir lımon aǵashynda neshe japyraq bar? Ózenniń sýynyń salmaǵy qansha?», — dep suraıdy.

Lú Sándıe: «Qaıyqtyń shegesi sansyz-aý, aǵashtyń japyraǵy da sanalmas. Olaı bolsa senderden suraıyn, ózen sýy qanshalyqty uzyn? ózende neshe balyq bar? Taýdaǵy qustar qansha jup?», — dep ózderinen suraıdy.

Tórt jigit aýyzdaryn asha almaı, betteri qyzaryp qasha jóneledi. Tórteýi ketken soń, bir baı shal keledi. Ol sulý qyzdy kórip: «Seniń salǵan ániń án be! Sen mendeı án sala almaısyń, odan da meniń toqalym bol», — deıdi.

Lú Sándıe: «Sen ánińmen kel, bolmasa ara qusap yzyńdama», — deıdi.

Shal bolsa: «Seniń salǵan ániń ániń nege kerek! Meniń aqsham kóp, menen asyp tússeń de, toqalym bolasyń», — deıdi.

Lú Sándıe: «Men aqshaǵa qyzyqpaımyn, aqshasy kóp úıde ýly jylan bolady», — degende halyq dý etip kúledi, sol kezde shal qasha jóneledi.

Sol sátte bir jas jigittiń beınesi kórinedi. Boıy uzyn, symbatty, esimi Ty Jıań. Ol Lú Sándıege qaraıdy. Lú Sánjıe de Ty Jıańǵa kóz salyp, ekeýi bir-birine uzaq qaraıdy. Lú Sánjıe : «Sen qaıdan keldiń? Nege keldiń?», — dep suraıdy.

Ty Jıań erekshe sezimmen: «Men kelgen jerde jerde gúl kóp, byraq sulý qyz joq, men bul jerge sen úshin keldim», — deıdi.

Lú Sánjıe men Ty Jıań bir-birin únsiz túsinip, taýǵa ketip qalady. İshki syrlaryn bir-birine aıta bastaıdy, al bar álem bulardy quttyqtap turǵandaı bolady.

Lú Sánjıe men Ty Jıań taýdan túsip kele jatqanda, kenetten bir top adam júgirip shyǵady. Bular Lú Sándıemen óleń aıtýǵa kelgen shaldyń adamdary eken. Shal : «Maǵan Lú Sánjıe kerek», — dep aqyrady.

Lú Sánjıe ony betinen salyp qalady. Ashýlanǵan shal kózin alartyp qol astyndaǵylaryna : «Uryńdar!», — dep buıryq beredi.

Ty Jıań da ashýǵa býlyǵyp, qolyna temir istik alyp úsh jigitti uryp jyǵady da, shaldy da ushyryp jiberedi. Biraq ony bireý art jaǵynan basynan uryp qalady. Onyń basy aınalyp taýdan tómen qaraı qulaıdy.

Lú Sánjıe Ty Jıańdy daýystap shaqyryp izdeıdi.

Lú Sánjıe kóz jasy sorǵalap taýdan túsip, jaraly Ty Jıańdy izdeıdi. Birneshe taý jotasynan ótedi, bir top qusty kórip: «Jaraly adamdy kórdińder me?» — dep suraıdy

Qustar: «Ótip ketti, ótip ketti», — deıdi.Lú Sánjıe taǵy birneshe taý qyratynan ótip, bir jas jigitti kórip: «Jas jigit, Ty Jıańdy kórdiń be?» — degende, ol: «Ty Jıańdy aǵalary alyp ketti», — deıdi.

Lú Sánjıe alǵa qaraı júgirip, aqyry Ty Jıańnyń úıine keledi. Onyń aman-esen ekenin kórip ári qýanyp, ári muńaıady.

Túnniń ortasynda sol jerdegi ásker kelip, Ty Jıań men onyń aǵalaryn soqqyǵa jyqpaqshy bolady. Biraq aǵaıyndylar jaýdyń toqsan toǵyzyn óltiredi. Lú Sánjıe men Ty Jıań taýǵa ketip qalady.

Kenetten kún kúrkirep, naızaǵaı oınap jańbyr jaýa bastaıdy. Jańbyr úsh kún, úsh tún jaýady. Barlyǵyn shaıyp, aınalany tazartady.

Jel men jańbyr basylǵannan keıin, aspanda kempirqosaq paıda bolady da eki adamnyń beınesi kórinedi. Bular Lú Sánjıe men Ty Jıań bolatyn. Olar júzimniń butaǵyna otyryp, Ty Jıań sybyzǵyda oınap, Lú Sánjıe án salady.

Jaý kelip júzimdi qansha shapsa da shaba almaı, úsh kún úsh tún shaýyp úsh júz ara syndyryp, aqyry shabady.

Lú Sánjıe men Ty Jıań ózenge barady, ózendegi balyqtar Lú Sándıeniń ánin súıip tyńdaıtyn, sóıtip ekeýin basqa bir keremet sulý jerge jetkizedi. Osylaısha ekeýi halyq ánderin aıtyp, baqytty ómir súredi.

---