InfoHub Logo

Ańyzdaǵy perishtelerdiń esimderi Han Djuń Lı, Lý Duń Bıń, Tıe Gýaı Lı, Djań Gýo Lao, Han Sáń Dzy, Sao Gýo, Lán Sáı Hy jáne Hy Sıen Gý bolǵandy-mys. Ańyz boıynsha, olar alǵashynda qarapaıym adam bolǵan, keıin perishtelerge saı kúshke ıe bolyp, erkindikte baqyt pen shattyqqa toly kúnderdi bastan keshiredi.

Kúnderdiń bir kúni Djuń Nán taýynyń bókterinde kúneltken perishteler ishteri pysyp, Penlaı taýlaryna baryp qydyryp, ýaqyt ótkizýdi jón kóredi. Olar jelmen jarysyp, asqar taýlardan asyp, shyǵystaǵy teńizge de kelip jetedi, bul arada biraz qydyryp, ýaqyt ótkizgen soń aralaryndaǵy Tıe Gýaı Lı alystaǵy sýmen shaıylyp jatqan jerdi nusqap, «ana jerdegi aralǵa qarańdar, onda álbette adam balasy joq, onda jaqsylap qydyrýǵa bolady, nege sonda baryp qaıtpasqa?!» — deıdi. Barlyǵy kelise ketedi.

Lý Duń Bı: «Mende bir oı bar. Bizge bulttarmen talasýdyń qajeti joq, sýlardyń ústimen ótsek, adamdardyń ne istegeninen habardar bolamyz», — dep oı tastaıdy. Muny estigen ózgeleri: «Munda turǵan ne qıyndyq bar, negizine kelgende bárimiz de qarapaıym adamdar emes pe edik!» — desedi.

Djań Gýo Lao osy perishtelerdiń ishindegi jasy jaǵynan eń úlkeni edi. Onyń shóp te jemeıtin, sý da ishpeıtin aq tústi esegi bar bolǵan edi. Ol kúni boıy sol esektiń ústinen túspeı kesh batqanda ony bir qaǵyp qalyp edi, manaǵy esek jerge sylq ete túsip, bir japyraq qaǵazǵa aınalady. Djań Gýo Lao qaǵazdy orap, qoınyna salady da, ózi demalýǵa ketedi. Kelesi kúni tańerteń ol sıqyrly kúshimen qaǵazǵa dem salǵany sol edi, ol sol baıaǵy aq esekke aınala ketedi. Lý Duń Bıńniń aıtqanyn estigen ol: «Men júre bereıin», — deıdi. Qaǵaz esekti sýǵa laqtyryp, odan keıin ózi minip, manaǵy aralǵa qaraı júre beredi.

Teńizdi ekinshi bolyp ótken Tıe Gýaı Lı edi. Bir aıaǵy aqsaq, jupyny kıingen ol týra qaıyrshy syndy bolǵanymen, júregi nurǵa toly qaıyrymdy jan edi. Ózi perishte bolǵanymen, dári alýǵa aqshasy joq, bar baılyǵy — qolyndaǵy temir taıaǵy . Ol Djań Gýo Laodyń zymyrap ketkenin kórip, temir taıaǵyn qaıyq qylyp otyryp, jolǵa attanyp ketedi.

Ekinshi perishteniń attanyp ketkenin kórgen Han Djuń Lı de asyǵa bastady. Pálma japyraqtarynan jasalǵan jeldetkishine úrlep «ózger» degeni sol edi, ol sol sátte úlken bolyp shyǵa keldi. Perishte onyń ústine otyryp, qarqyldaǵan kúlkisimen ekinshi perishteniń sońynan qýa jóneldi.

Kelesi kezek Han Sáń Dzyǵa keledi. Onyń bar baılyǵy gúl sebeti edi. Birde ol, tipti, sol sebetin alyp, patsha aldyna barǵan desedi. Sol jyly patsha saraı zańdaryn óreskel buzyp, qarapaıym halyqtyń ashýynyń astynda qalady. Halyq patshany jazalamaq bolyp sheshedi. Ol Dao dindary syndy kıinip alyp, saraıǵa keledi de: «Men sizdiń týǵan kúnińizge syılyq retinde on myń jyl syılaýǵa keldim», — deıdi de, sebetinen qarbyzdyń dánderin alyp shyǵyp, jerge seýip jiberedi. Aınala qarbyzdarǵa tola bastaıdy, muny kórgen patsha qýanyshtan: «Qansha aqsha, altyn surasań da óz erkiń», — dep masaıraıdy. Al álgi perishte: «Kóp keregi joq, tek osy sebettiń jartysy tolsa bolǵany», — deıdi. Saraı qazynasynyń barlyǵy taýsylady, biraq álgi sebettiń jartysyna da jete qoımaǵan. Sonda Han Sáń Dzy: «Patsham, sizdiń altynyńyzdyń barlyǵy aspanǵa ushyp ketti» — deıdi. Sóıtse, ol altynnyń barlyǵyn halyqqa úlestirip bergen eken. Osy joly ol sebetti jerge qoıyp, ózi kókke kóterilip kete berdi.

Ózge perishteler de ózderine tán sıqyrlaryn kórsetip jatty, bireýi kúnniń shyǵystan shyǵýyna áser etse, bireýi jasmın gúline minip zymyraı jóneldi, endi bireýi nefrıt taqtaısha alyp shyǵarady. Osylaısha olar teńizden ótedi.

Bulardyń sıqyrlaryn baıqaǵan sý aıdahary Sán Táı Dzynyń kózi Lan Saı Hynyń ustaǵan nefrıtine túsip, óziniń sarbazdaryna nefrıt pen onyń ıesin ustap ákelýdi buıyrady.

Perishteler teńizden ótken kezde aralarynda Lan Saı Hynyń joq ekenin baıqaıdy. Tık Gýaı Lı ony izdeýdi usynady. Olar teńizdiń betinde jarty kún boıy aıqaılap júrip, aıdahardy áreń degende shyǵarady. Aralaryndaǵy Lý Duń Bıń burynnan aıdahardy tanyǵandyqtan: «Men osy aradaǵy úlkenderdiń biri bolǵandyqtan, ózińe til qatam, aramyzdaǵy bir dosymyz joq boldy, ony álbette sen jediń, sondyqtan tez arada ony qaıtar» — deıdi.

Ashýǵa býlyqqan aıdahar olardyń sózin de, ózderin de elemeıdi. Osy arada úlken arpalys bastalyp, perishteler aıdahardy jeńip, dostaryn qutqarady. Kún uıasyna batyp, kesh túskendikten, perishteler aıdahardyń saraıynda túneýdi sheshedi. Sol sátte olar bóten daýysty estıdi, aralaryndaǵy Djań Gýo Lao: «Bul aıdahardyń daýsy, ol oraldy, bizdi balyqsha qaınatyp sorpa etip ishpekshi», —deıdi.

Osy mezette Sao Gýo ózinde sý ótkizbeıtin belbeýiniń bar ekenin aıtady, barlyǵy sol belbeýdi aınala qorshap, sýdyń betine aman saý shyǵady.

Osy oqıǵadan keıin perishteler ýaıym qaıǵysyz kúnder keshedi, qarapaıym halyqqa kómektesýdi de esh umytqan emes.

---