M. Ótemisuly «Ereýil atqa er salmaı», «Mahambettiń Baımaǵanbet sultanǵa aıtqany» óleńderi
Sabaqtyń taqyryby: M. Ótemisuly «Ereýil atqa er salmaı», «Mahambettiń Baımaǵanbet sultanǵa aıtqany» óleńderi
Sabaqtyń maqsaty: Bilimdilik. Mahambettiń ómiri men shyǵarmashylyǵy jaıly alǵan bilimderin tereńdetý, qosymsha málimetter arqyly aqyn týraly derektermen tanystyrý, óleńderiniń mazmunyn meńgerte otyryp, taqyryby men ıdeıasyna, tiliniń kórkemdik ereksheligine nazar aýdartý, taldatý.
Tárbıelik. Óleńderiniń mazmuny men ıdeıasy arqyly oqýshylardy batyrlyqqa, erlikke, eldikke, otansúıgishtikke, ar - namysty joǵary qoıa bilýge tárbıeleý.
Damytýshylyq. Oqýshylardyń sózdik qoryn baıytý, aýyzsha til baılyǵyn shyǵarmany taldaý arqyly, óz kózqarastaryn jetkize, dáleldeı bilýin damytý.
Sabaqtyń tıpi: Pysyqtaý sabaǵy
Sabaqtyń ádis - tásilderi: Suraq - jaýap, mánerlep jatqa oqý, mátinmen jumys, ózindik jumys, toppen jumys;
Sabaqtyń kórnekiligi: Grafoproektor, slaıd, elektrondyq oqýlyq
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi a) Sálemdesý, oqýshylardy túgendep, sabaqqa nazarlaryn aýdarý. á) Topqa bólý
Sabaqty bastamas buryn Psıhologıalyq daıyndyq.
Araılap shyqty jańa kún,
Shýaǵyn shashyp barshaǵa.
Káne, dosym, kúlimde
Shattyq ornasyn júzińde!
Synypta jaqsy kóńil - kúı ornatyp, balalardyń nazaryn sabaqqa aýdarý.
İİ. Ótken sabaqqa sholý:
Balalar, biz sendermen ótken sabaǵymyzda Mahambet Ótemisulynyń ómiri men ómir súrgen zamanyna, shyǵarmashylyǵyna sholý jasaǵanbyz. Búgin endi osy taqyrybymyzdy taldaýdy ary qaraı jalǵastyramyz. Búgingi sabaǵymyzdy men mynadaı 3 bólikke bólip qarastyryp otyrmyn. Búgin osy bólik boıynsha jumys júrgizemiz.
1. Mahambet jáne ol ómir súrgen zaman
2. Mahambet poezıasy, tili
3. Mahambet jáne búgingi kez
- Endi birinshi kezeńge toqtalaıyq.
Mahambet jáne ol ómir súrgen zaman
Mahambettiń ómir súrgen kezeńin biz úsh kezeńge bólip qarastyramyz:
Mahambet jáne ol ómir súrgen zaman
1. Balalyq, jastyq shaǵy
2. 2. Kóterilis kezinde
3. Kóterilisten keıingi kezeń
1. Balalyq jastyq shaǵy
Mahambettiń jastyq shaǵyna sholý jasaý úshin suraq - jaýap ádisi boıynsha jaýap alamyn
Suraqtar:
1. Mahambettiń týǵan jyly men týǵan jerin atańyz.
2. Hannyń Mahambetti ózine jaqyn tartyp, ordasynda ustaýdaǵy maqsaty ne?
3. Mahambet Ótemisulynyń han ordasynan qol úzip ketýine ne sebep boldy?
4. On eki tóbet, shunaq han,
Shabatynyń el eken,
Kúndeıtiniń men ekem,
Han ulyna qas bolý,
Qara ulyna bas bolý,
Mendeı erge jón eken, - degen óleń joldaryn aqyn qaı kezde jáne kimderge arnap aıtqan?
Muǵalimniń qorytyndysy:
Saraı ishindegi ómir, baılar men bılermen jaqyn aralasýy Mahambetke olardyń shyn bet perdesin ashyp, olardy tanýǵa kómektesedi. Mahambet Jáńgirden birjola ketkenge deıin ekeýi biraz ýaqyt kelise almaı júrgen. Jáńgir ózin aqsúıek hanmyn dese, Mahambet ózin elge bedeldi aqynmyn, qaıtpas batyrmyn dep eseptegen. Aqyry han ordasynan qol úzip keterinde saraıdaǵylarǵa osy óleńin aıtyp ketken eken. Bul shamamen 1826 - 1827 jyldar shamasy bolsa kerek.
2. Kóterilis kezinde
Kóterilis kezindegi Mahambet ómirin eske túsirý úshin mynadaı tapsyrmalar berilgen:
Tapsyrma:
Berilgen sıfrlar kestesine súıene otyryp, 2 - kezeńdi aıtyp shyǵyńyz
Suraqtar:
1.« Áı, Mahambet joldasym» óleńi qalaı jazylǵan?
2. Osy óleńinde aqyn kóterilisshiler aıbynynan seskengen han aınalasyndaǵylardyń keskin - kelbetin qalaı sýrettegen? Mátinnen taýyp oqyńdar.
3. Isataı batyrdyń eli úshin, dos - jarandary úshin janyn qıýǵa bar batyr ekenin óleńniń qaı jerinen ańǵaramyz?
4. Mahambettiń kóterilis kezinde shyqqan taǵy qandaı óleńderin bilesińder?
( « Soǵys», « Ereýli atqa er salmaı», « Berkinip sadaq asynbaı», « Tolarsaqtan saz keship», « Muńaıma», « Isataı degen aǵam bar», « Men qustan týǵan qumaımyn», t. b.)
5. Bul kezdegi óleńderiniń ereksheligi nede edi?
6..« Ereýil atqa er salmaı» óleńin jatqa oqyńyz
3. Kóterilis bastalǵannan keıigi kezeń.
Suraqtar:
1. Kóterilis basylǵannan keıingi kezeń týraly ne bilesiz?
(Isataı qaza taýyp, kóterilis basylǵan kezeńdi ekige bólip qarastyrýǵa bolady:
Mahambettiń jaıyqtan ótip, qol jıýǵa árekettenýi
Ol isi júzege aspaı, 8 jyl boıy sergeldeńge túsip, qýǵynǵa ushyraýy, satqyndyqpen óltirilýi.
2. Mahambettiń osy kezde ómirge kelgen qandaı óleńderin bilesińder?
( «Minken er», «Tarlanym», «Munar kún», «Taımannyń uly Isataı», «Qyzǵysh qus», «Jalǵyzdyq», «Mahambettiń Baımaǵambet sultanǵa aıtqany», t. b.)
3. Mahambettiń bul kezeńdegi óleńderiniń saryny qalaı edi?
Almaty oblysy, Raıymbek aýdany,
Jalańash aýyly,
Jamal Ermegıaev atyndaǵy
orta mektebiniń qazaq tili men
ádebıeti páni muǵalimi
Qýatbekova Asylhan Tursynqyzy
Tolyq nusqasyn júkteý
Sabaqtyń maqsaty: Bilimdilik. Mahambettiń ómiri men shyǵarmashylyǵy jaıly alǵan bilimderin tereńdetý, qosymsha málimetter arqyly aqyn týraly derektermen tanystyrý, óleńderiniń mazmunyn meńgerte otyryp, taqyryby men ıdeıasyna, tiliniń kórkemdik ereksheligine nazar aýdartý, taldatý.
Tárbıelik. Óleńderiniń mazmuny men ıdeıasy arqyly oqýshylardy batyrlyqqa, erlikke, eldikke, otansúıgishtikke, ar - namysty joǵary qoıa bilýge tárbıeleý.
Damytýshylyq. Oqýshylardyń sózdik qoryn baıytý, aýyzsha til baılyǵyn shyǵarmany taldaý arqyly, óz kózqarastaryn jetkize, dáleldeı bilýin damytý.
Sabaqtyń tıpi: Pysyqtaý sabaǵy
Sabaqtyń ádis - tásilderi: Suraq - jaýap, mánerlep jatqa oqý, mátinmen jumys, ózindik jumys, toppen jumys;
Sabaqtyń kórnekiligi: Grafoproektor, slaıd, elektrondyq oqýlyq
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi a) Sálemdesý, oqýshylardy túgendep, sabaqqa nazarlaryn aýdarý. á) Topqa bólý
Sabaqty bastamas buryn Psıhologıalyq daıyndyq.
Araılap shyqty jańa kún,
Shýaǵyn shashyp barshaǵa.
Káne, dosym, kúlimde
Shattyq ornasyn júzińde!
Synypta jaqsy kóńil - kúı ornatyp, balalardyń nazaryn sabaqqa aýdarý.
İİ. Ótken sabaqqa sholý:
Balalar, biz sendermen ótken sabaǵymyzda Mahambet Ótemisulynyń ómiri men ómir súrgen zamanyna, shyǵarmashylyǵyna sholý jasaǵanbyz. Búgin endi osy taqyrybymyzdy taldaýdy ary qaraı jalǵastyramyz. Búgingi sabaǵymyzdy men mynadaı 3 bólikke bólip qarastyryp otyrmyn. Búgin osy bólik boıynsha jumys júrgizemiz.
1. Mahambet jáne ol ómir súrgen zaman
2. Mahambet poezıasy, tili
3. Mahambet jáne búgingi kez
- Endi birinshi kezeńge toqtalaıyq.
Mahambet jáne ol ómir súrgen zaman
Mahambettiń ómir súrgen kezeńin biz úsh kezeńge bólip qarastyramyz:
Mahambet jáne ol ómir súrgen zaman
1. Balalyq, jastyq shaǵy
2. 2. Kóterilis kezinde
3. Kóterilisten keıingi kezeń
1. Balalyq jastyq shaǵy
Mahambettiń jastyq shaǵyna sholý jasaý úshin suraq - jaýap ádisi boıynsha jaýap alamyn
Suraqtar:
1. Mahambettiń týǵan jyly men týǵan jerin atańyz.
2. Hannyń Mahambetti ózine jaqyn tartyp, ordasynda ustaýdaǵy maqsaty ne?
3. Mahambet Ótemisulynyń han ordasynan qol úzip ketýine ne sebep boldy?
4. On eki tóbet, shunaq han,
Shabatynyń el eken,
Kúndeıtiniń men ekem,
Han ulyna qas bolý,
Qara ulyna bas bolý,
Mendeı erge jón eken, - degen óleń joldaryn aqyn qaı kezde jáne kimderge arnap aıtqan?
Muǵalimniń qorytyndysy:
Saraı ishindegi ómir, baılar men bılermen jaqyn aralasýy Mahambetke olardyń shyn bet perdesin ashyp, olardy tanýǵa kómektesedi. Mahambet Jáńgirden birjola ketkenge deıin ekeýi biraz ýaqyt kelise almaı júrgen. Jáńgir ózin aqsúıek hanmyn dese, Mahambet ózin elge bedeldi aqynmyn, qaıtpas batyrmyn dep eseptegen. Aqyry han ordasynan qol úzip keterinde saraıdaǵylarǵa osy óleńin aıtyp ketken eken. Bul shamamen 1826 - 1827 jyldar shamasy bolsa kerek.
2. Kóterilis kezinde
Kóterilis kezindegi Mahambet ómirin eske túsirý úshin mynadaı tapsyrmalar berilgen:
Tapsyrma:
Berilgen sıfrlar kestesine súıene otyryp, 2 - kezeńdi aıtyp shyǵyńyz
Suraqtar:
1.« Áı, Mahambet joldasym» óleńi qalaı jazylǵan?
2. Osy óleńinde aqyn kóterilisshiler aıbynynan seskengen han aınalasyndaǵylardyń keskin - kelbetin qalaı sýrettegen? Mátinnen taýyp oqyńdar.
3. Isataı batyrdyń eli úshin, dos - jarandary úshin janyn qıýǵa bar batyr ekenin óleńniń qaı jerinen ańǵaramyz?
4. Mahambettiń kóterilis kezinde shyqqan taǵy qandaı óleńderin bilesińder?
( « Soǵys», « Ereýli atqa er salmaı», « Berkinip sadaq asynbaı», « Tolarsaqtan saz keship», « Muńaıma», « Isataı degen aǵam bar», « Men qustan týǵan qumaımyn», t. b.)
5. Bul kezdegi óleńderiniń ereksheligi nede edi?
6..« Ereýil atqa er salmaı» óleńin jatqa oqyńyz
3. Kóterilis bastalǵannan keıigi kezeń.
Suraqtar:
1. Kóterilis basylǵannan keıingi kezeń týraly ne bilesiz?
(Isataı qaza taýyp, kóterilis basylǵan kezeńdi ekige bólip qarastyrýǵa bolady:
Mahambettiń jaıyqtan ótip, qol jıýǵa árekettenýi
Ol isi júzege aspaı, 8 jyl boıy sergeldeńge túsip, qýǵynǵa ushyraýy, satqyndyqpen óltirilýi.
2. Mahambettiń osy kezde ómirge kelgen qandaı óleńderin bilesińder?
( «Minken er», «Tarlanym», «Munar kún», «Taımannyń uly Isataı», «Qyzǵysh qus», «Jalǵyzdyq», «Mahambettiń Baımaǵambet sultanǵa aıtqany», t. b.)
3. Mahambettiń bul kezeńdegi óleńderiniń saryny qalaı edi?
Almaty oblysy, Raıymbek aýdany,
Jalańash aýyly,
Jamal Ermegıaev atyndaǵy
orta mektebiniń qazaq tili men
ádebıeti páni muǵalimi
Qýatbekova Asylhan Tursynqyzy
Tolyq nusqasyn júkteý
You Might Also Like
