InfoHub Logo

Synyp: 9 – synyp
Sabaqtyń taqyryby: Maǵjan Jumabaev ómiri, shyǵarmashylyǵy
Sabaqtyń maqsaty:
a) bilimdiligi: Jyr pyraǵy – Maǵjan týraly derekter berý, shyǵarmalary týraly túsinikter berý arqyly jańa taqyryp boıynsha bilimdilikterin qalyptastyrý.
á) damytýshylyǵy: Aqyn shyǵarmalary arqyly oqýshylardyń ádebıetke degen tanym - bilikterin shyńdaý.
b) tárbıeliligi: Elin, jerin súıýge tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: Jańa bilimdi ıgerý
Sabaqtyń ádisi: Túsindirý, suraq - jaýap, eki jaqty kúndelik, toptastyrý
Kórneki quraldar: Aqyn kitaptary, aqyn sýreti
Sabaqtyń qurylymy: 1. Uıymdastyrý kezeńi
Jańa materıalǵa tirek bolatyn bilim men iskerlikti jańǵyrtý.
2. Jańa sabaq / Hronologıalyq keste boıynsha aqyn ómiri, shyǵarmashylyǵy týraly aıtý/
3. Maǵjan óleńderimen tanysý
a) Mánerlep oqý
á) Óleńdi qurylysyna qaraı taldaý, kórkemdegish quraldardy tabý
b) Eki jaqty kúndelik
4. Qorytyndylaý
5. Úıge tapsyrma, baǵalaý

Sabaqtyń barysy:
- Alǵashqy kóktem merekesi, balalar! Aldymyzda, kóktem aılarynda kóptegen merekeler jaqyn. Osyǵan oraı synybymyzdyń er balalary qyzdarymyzǵa jyly lebiz, jaqsy tilegimizdi aıtýdan bastasaq...
- Qyzdar, merekeleriń qutty bolsyn!
- Sizderge tileıtinim, jaqsy bilim alyp, úzdik ataný!
- Men sizderge bolashaqta elimizdiń úlgili azamatshasy bolýlaryńyzǵa tilektespin.
- Synyptas qyzdar! Bárińizge amandyq, saýlyq tileımin. Juptarymyz jazylmasyn!

- Al, endi oqýshylar, búgingi sabaǵymyzǵa nazar aýdaralyq.
Arystanmyn, aıbatyma kim shydar?
Jolbaryspyn, maǵan qarsy kim turar?
Kókte – bult, jerde – jelmin gýlegen,
Jer erkesi – jeldiń jónin kim surar?-
- Bul óleń joldarynyń avtory kim, qane, esimizge túsirelik.
- Maǵjan Jumabaev.
- Endeshe, búgingi sabaǵymyzdyń taqyryby Maǵjan Jumabaev ómiri, shyǵarmashylyǵy. Dápterimizdi ashyp, kúnniń jady men taqyrypty jazaıyq.
- Esimizge túsirelik, Maǵjan kim?
Maǵjan:
Prozashy
Aýdarmashy
Aqyn
Abaıdyń izbasary
Lırık
Poemashy
Bes arystyń biri

- Óte jaqsy, Maǵjannyń qandaı óleńderin bilemiz?
-«Túrkistan», «Sorly qazaq», «Qazaǵym», «Kúz», «Tolqyn», «Ot», t. b.
- Endeshe, oqýshylar, men senderge Maǵjan Jumabaev ómir joly men shyǵarmashylyǵymen tolyǵyraq tanystyryp óteıin.

Ómirderek kestesi
Tarıhı kún Bolǵan oqıǵalar
1893j. 25. 06. Maǵjan Jumabaev Soltústik Qazaqstan oblysy, Býlaev aýdany, Sasyqkól basynda týǵan.
1909 j. Maǵjan Abaıdyń Peterbýrgte jaryq kórgen óleńderin oqyp, sodan sýsyndaıdy.
1910 - 1913jj. Ýfada Ǵalıa medresesinde oqıdy.
1913 - 1917jj. Ombydaǵy muǵalimder daıarlaıtyn semınarıada oqyp, ony altyn medalmen támamdaıdy.
1917 - 1923jj. "Bostandyq týy", "Aqjol","Sholpan" gazet - jýrnaldarynda jumys jasaı júrip, halyq aǵartý isine belsene aralasady.
1923 - 1926jj. Máskeýde kórkem - ádebıet ınstıtýtynda oqıdy.
1927 - 1929jj. Býrabaıda, odan soń Petropavlda oqytýshylyq qyzmet atqarady.
1912j. Qazan qalasynda alǵashqy "Sholpan" atty óleńder jınaǵy basyldy.
1922j. Kelesi óleńder jınaǵy Qazanda, Tashkende basylady. Ataqty "Batyr Baıan" dastany dúnıege keledi.
1922 - 1923jj. "Pedagogıka"
1925 j. "Bastaýysh mektepte ana tilin oqytý jaıy" eńbekteri jarıalanady.
1927 j. Qyzyljar pedagogıkalyq tehnıkýmy men sovet partıa mektebinde sabaq berip júredi.
1929 j. Moskvadaǵy Býtyrka túrmesine qamalady. Sodan 10 jylǵa sottalyp, Karelıada 10 jyl aıdaýda bolady.
1935 j. M. Gorkııge hat jazyp, uly jazýshynyń kómegimen abaqtydan bosaıdy.
1937j. 18. 03 S. Seıfýllınniń shaqyrýymen Almatyǵa keledi. Biraq
1937j. 30. 12. qaıtadan tutqynǵa túsedi. Sóıtip aıaýly aqyn stalınızmniń qurbany bolady.

Maǵjannyń ákesi Beken men anasy Gúlsimnen taraǵan 7 ul men 2 qyz da qýǵyn – súrginge ushyraıdy. Olardyń aıyby bireý ǵana – olar Maǵjannyń ini - qaryndastary bolǵandary úshin.
Qazirgi zamanda Maǵjannan basqasynyń báriniń de arttarynda qalǵan urpaqtary bar. Al Maǵjan jasynda muǵalimder semınarıasyn bitirgennen keıin, Qyzyljar qalasynda turatyn Shoqan Tastemirov degen kisiniń qyzymen ( Zeınep ) qosylady. Biraq 1 - 2 jyldan soń Zeınep qaıtys bolady. Azamat soǵysy zamanyna qatysty atyn Grajdan dep qoıǵan kishkentaı nárestesi de kelesi jyly kóz jumady. Sol jyldary aqyn qalamynan jary men ulyna arnalǵan talaı muń men zarǵa toly óleńderi dúnıege keledi.
- Maǵjan Shyǵys poezıasy, Batys, orys ádebıeti jáne fólklor (halyq aýyz ádebıeti) arqyly sýsyndap, mol tálim aldy.
- Aqyndyq júzinde Abaıdan sońǵy ádebıetke jańa túr engizip, sońyna shákirt ertken, mektep ashqan kúshti aqyn – Maǵjan.
Ol 8 - 9 býyndy jańa ólsheý engizdi.
(Maǵjan óleńderi, poemalary, prozasy týraly tolyq túsinikter ber
- Jańa sabaq boıynsha oqýshylar suraqtaryna jaýap berý.

Oqýlyqpen jumys.
- Aqyn óleńderimen tanystyrý. Mánerlep oqý.
- Óleńderin qurylysyna qaraı taldaý. ( Taqtaǵa shyǵyp oryndatý)
- Kórkemdegish quraldardy tabý.( teńeý, epıtet, metafora)

Interaktıvti taqtamen jumys.
- Aldyn - ala jazylǵan kesteni toltyrý.
Óziń tańdaǵan joldy oqý Bul úzindini nege tańdadyń, sebebi.

- Oqýlyqtan tys óleńder jınaǵyn oqýshylarǵa jatqa oqytý, taldaý.

«Maǵjan ilimi kimge buıyrady?» oıyny.
- Sizderge eń birinshi suraq beriledi. Ol suraqtyń 3 túrli jaýaby bar. Onyń bireýi ǵana durys. Siz oıynnyń qatysýshysyz. Sizge
3 jeńildik bar. Biri – menen suraý. Ekinshisi – qatysyp otyrǵan
ustazdardan suraý. Úshinshisi – dostaryńyzdan suraý.

1. Maǵjan poemasyn atańyz.
a) Manas batyr
á) Batyr Baıan
b) Erjúrek Temirul

2. Maǵjannyń mahabbat taqyrybyndaǵy jyry.
a) Qaıyń
á ) Qońyr jyr
b) Aıyrylǵanda

3. Maǵjanǵa baǵa bergen kim?
a) Abaı
á) M. Áýezov.
b) Sh. Qudaıberdıev.

4. Maǵjan qandaı ádebıetten sýsyndady?
a) Soltústik, ońtústik
á) Batys, shyǵys
b) Amerıka, Anglıa

5. Bes arystyń birin ata.
a) Sh. Ýálıhanov.
á) Y. Altynsarın.
b) M. Dýlatov.

6. Maǵjannyń alǵashqy ustazy kim?
a) Ahmetdın Aqanov
á) Ǵalymjan Ibragımov
b) Muhametjan Begishov

7. Maǵjannyń Abaı óleńderimen sýsyndaýy...
a) 1900 jyl
á) 1902 jyl
b ) 1909 jyl

Qorytyndylaý.
- Oqýshylar, Maǵjan aqyn ustazy uly Abaı ekeýi de bir máýeli báıterekteı. Qane, bárimiz qosylyp Abaıdyń bir ánimen sabaǵymyz -
dy aıaqtaıyq.

Úıge tapsyrma, baǵalaý.
- M. Jumabaevtyń óleńderin jattap kelý.
- Aqyn týraly mánjazba daıyndaý.