Muqaǵalı Maqataev «Aqqýlar uıyqtaǵanda»
Synyp: 8
Sabaqtyń taqyryby: M. Maqataev. «Aqqýlar uıyqtaǵanda».
Sabaqtyń maqsaty:
a) bilimdiligi: Sezimmen óleń órgen jyr pyraǵy Muqaǵalı týraly derek berý, poemanyń taqyryby, tili, ıdeıasy týraly keńinen túsinikter berý.
á) damytýshylyǵy: Aqyn tilimen salynǵan tabıǵat sýreti arqyly oqýshylardyń estetıkalyq talǵamyn, jasóspirimderdiń tabıǵatqa degen adamı qarym - qatynasyn shyńdaý.
b) tárbıeliligi: Qorshaǵan ortany aıalaı bilýge baýlý, mánerlep jáne shyǵarmashylyq oqý daǵdysyn damytý.
Sabaqtyń túri: Pánaralyq baılanys deńgeıindegi jańa sabaq
Kórneki qural: Muqaǵalı sýretteri, kitaptary, «Jetimkól»sýreti beınelengen shyrshaly toǵaıdyń, aqqýdyń sýreti, beınejazba.
Pánaralyq baılanys: Bıologıa, mýzyka, beıneleý óneri.
Sabaqtyń qurylymy:
1. Jańa materıalǵa tirek bolatyn bilim men iskerlikti jańǵyrtý.
2. Jańa sabaq «Poema osylaı týǵan edi».
3. Mátinmen jumys.
4. Sýret, boıaý qudireti.
5. Oı tolǵaý. Qasıet, qasiret týraly poema.
6. Rolderge bólip oqý.
7. Úıge tapsyrma.
Taqtada ilingen taqyrypqa saı jazýlar mátini:
«Ólmeý úshin, qulqyndy jemdeý úshin,
Men - daǵy óleń jazbaımyn ermek úshin,
Jazdym úlgi jastarǵa bermek úshin,
Abaı jaqqan bir sáýle sónbeý úshin.»
Sabaqtyń barysy:
I. Uıymdastyrý kezeńi.
- Oqýshylardy 3 topqa bólý, dóńgelente otyrǵyzý.
- Topqa bólý, at qoıý.
II. Úı tapsyrmasyn pysyqtaý.
- Ótken sabaqtaǵy Muqaǵalı Maqataev ómiri, shyǵarmashylyǵyna toqtaldyq, Jańa sabaǵymyz da M. Maqataev shyǵarmashylyǵyna baılanysty bolǵandyqtan úı tapsyrmasyna sholý jasaıyq. Senderge berilgen úı tapsyrmasy:
«Aqynnyń ómirin, ózińe unaǵan óleńderin jatqa oqý, «Aqqýlar uıyqtaǵanda» poemasyn oqyp kelý.
a) Poezıa, menimen egiz be ediń?
Sen meni sezesiń be, nege izdedim?
Alaýyrtqan tańdardan seni izdedim.
Qaraýytqan tańdardan seni izdedim.
Seni izdedim kezdesken adamdardan...
á) Arpalysyp aqylmen, tózimmenen,
Bir sát te dem almaıdy sezim degen.
Shyr etip jerge túsken shildehana
Keledi dúnıeni kezýmenen. ( «Sezim» óleńi tolyq oqylady)
- Osylaısha oqýshylar aqyn shyǵarmalarynyń ózderine unaǵan joldaryn jatqa oqıdy.
Muǵalim:- Jaqsy, balalar, endi Muqaǵalı ómirine sheginis jasaıyq. Qane, kim aıtady?
- Muqaǵalı Maqataev 1931 jyly 9 aqpanda Almaty oblysy, Narynqol aýdany, Engels atyndaǵy kolhozdyń Qarasaz degen jerinde dúnıege kelgen. Ákesi Súleımen qarıa sol óńirde tuńǵysh kolhoz uıymdastyrýshy. Surapyl soǵysqa óz tilegimen attanady. Kalınıngrad maıdanynda erlikpen qaza tabady.
- Balalyq shaǵynan erte eseıdi. Úsh ulymen qalǵan anasy Naǵımaǵa uldaryn ósirý ońaıǵa túsken joq. 10 - synypty bitirgen Muqaǵalı eńbekke erte aralasty. Aldymen aýyl sovettiń hatshysy, komsomol qyzmetkeri, jeti jylýyń mektep muǵalimi bolyp kyzmet istedi.
- 1960 jyly basynda Narynqol aýdandyq «Sovettik shekara»
gazetinde qyzmetin bastaǵannan keıin ol keıin «Juldyz» jýrnalynda jalǵastyrady. 1962 jyly aqynnyń poezıaǵa kelý joly bastalady.
Taqtamen jumys. Muǵalim sózi: - Al, endi, taqtamen jumys jasalyq. Aqynnyń qandaı shyǵarmalary bar eken, shema túrinde jazyp kórelik.
Muqaǵalı týyndylary
Darıǵa júrek
Armysyń, adamdar
Aqqýlar uıyqtaǵanda
Ómir – dastan Raıymbek, Raıymbek
Atameken
Al, endi sulý sóziniń sınonımin tabaıyq.(sulý, ajarly, kelbetti, ásem...)
İzdenýshilik./Ár topqa jeke - jeke suraqtar berý/
I - top. 1) Aqqýdyń reń ásemdigin aıqyndarlyq sózderdi tabý.
II - top. 1) Tabıǵattyń ereksheligin bildiretin joldardy tap.
2) Teris nıetpen kólge barǵan ana tolǵanysy qalaı sýretteledi?
( Ár top jaýap beredi)
Sýrette, beınele.
- Týǵan jer, Jetimkól sulýlyǵy, aqqý úni, aqyn sezimi shyǵarmada qalaı beınelengen? (Ár top sýret salady, keıin taldaıdy.)
Oqýlyqpen jumys.
- Ananyń psıhologıalyq jaı – kúıin aqyn qalaı bergen? Taýyp oqy. Qandaı beıneli, kórkem tirkesterdi kórip turmyz?
/Jylqyshy – ana – avtor./
Mánerlep jatqa oqý. (206 – bet. Sońǵy abzas.)
- Anany qasıetke oq atýǵa májbúrlegen ne?
- Balasynyń óliminen keıingi ananyń kúıin aqyn qalaı jyrlaıdy?
(Ár toptan oqýshylar mánerlep jatqa oqıdy.)
(Ár top berilgen sýret tapsyrmasyn taqtaǵa shyǵyp, jaýap beredi)
Sózdikter elinde. / Tany, este saqta /
(Oqýshy poemadaǵy ózi túsinbegen sózderge belgi qoıyp otyrady)
- Interaktıvti taqtada qıyn sózderdiń balamasy jazylǵan. Qosymsha
aýyzsha da jaýap beriledi.
Erkin jaýap.
- Aqyn týraly, poema týraly taǵy ne aıtýǵa bolady? / Oqýshy izdenisi,
jergilikti jer materıalymen tanystyrý./
Aqynǵa hat jazý.
- Aldyn - ala berilgen tapsyrma. Oqýshylar baıandaıdy.
Boljaý.
- Sen oqıǵany qalaı aıaqtaǵan bolar ediń?
(Ár toptan 1 - 2 oqýshy óz oılaryn aıtady.)
Úkim.
- Aqqýdy atýǵa bola ma?(Ár top dáleldemesi, oıy.)
Qorytyndylaý, bekitý.
- Qurmetti oqýshylarym, jerles aqyn apamyz Farıza Ońǵarsynova
«Muqaǵalıdaı aqyny bar halyq - baqytty halyq» degen eken. Olaı bolsa, aqynnyń ómirsheń shyǵarmasymen tanysqan sender sol baqytty halyqtyń baqytty urpaǵysyńdar. Endeshe, sulýlyqty janymen súıgen aqynnyń asa qurmettegen adamnyń biri, sazger Nurǵısa Tilendıevtiń «Aqqý» kúıin tyńdaıyq.
Úıge tapsyrma, baǵalaý.
- «Aqyn jáne aqqý» taqyrybyna shyǵarma jazyp kelý.
- Oqýshylardy madaqtaý.
Sabaqtyń taqyryby: M. Maqataev. «Aqqýlar uıyqtaǵanda».
Sabaqtyń maqsaty:
a) bilimdiligi: Sezimmen óleń órgen jyr pyraǵy Muqaǵalı týraly derek berý, poemanyń taqyryby, tili, ıdeıasy týraly keńinen túsinikter berý.
á) damytýshylyǵy: Aqyn tilimen salynǵan tabıǵat sýreti arqyly oqýshylardyń estetıkalyq talǵamyn, jasóspirimderdiń tabıǵatqa degen adamı qarym - qatynasyn shyńdaý.
b) tárbıeliligi: Qorshaǵan ortany aıalaı bilýge baýlý, mánerlep jáne shyǵarmashylyq oqý daǵdysyn damytý.
Sabaqtyń túri: Pánaralyq baılanys deńgeıindegi jańa sabaq
Kórneki qural: Muqaǵalı sýretteri, kitaptary, «Jetimkól»sýreti beınelengen shyrshaly toǵaıdyń, aqqýdyń sýreti, beınejazba.
Pánaralyq baılanys: Bıologıa, mýzyka, beıneleý óneri.
Sabaqtyń qurylymy:
1. Jańa materıalǵa tirek bolatyn bilim men iskerlikti jańǵyrtý.
2. Jańa sabaq «Poema osylaı týǵan edi».
3. Mátinmen jumys.
4. Sýret, boıaý qudireti.
5. Oı tolǵaý. Qasıet, qasiret týraly poema.
6. Rolderge bólip oqý.
7. Úıge tapsyrma.
Taqtada ilingen taqyrypqa saı jazýlar mátini:
«Ólmeý úshin, qulqyndy jemdeý úshin,
Men - daǵy óleń jazbaımyn ermek úshin,
Jazdym úlgi jastarǵa bermek úshin,
Abaı jaqqan bir sáýle sónbeý úshin.»
Sabaqtyń barysy:
I. Uıymdastyrý kezeńi.
- Oqýshylardy 3 topqa bólý, dóńgelente otyrǵyzý.
- Topqa bólý, at qoıý.
II. Úı tapsyrmasyn pysyqtaý.
- Ótken sabaqtaǵy Muqaǵalı Maqataev ómiri, shyǵarmashylyǵyna toqtaldyq, Jańa sabaǵymyz da M. Maqataev shyǵarmashylyǵyna baılanysty bolǵandyqtan úı tapsyrmasyna sholý jasaıyq. Senderge berilgen úı tapsyrmasy:
«Aqynnyń ómirin, ózińe unaǵan óleńderin jatqa oqý, «Aqqýlar uıyqtaǵanda» poemasyn oqyp kelý.
a) Poezıa, menimen egiz be ediń?
Sen meni sezesiń be, nege izdedim?
Alaýyrtqan tańdardan seni izdedim.
Qaraýytqan tańdardan seni izdedim.
Seni izdedim kezdesken adamdardan...
á) Arpalysyp aqylmen, tózimmenen,
Bir sát te dem almaıdy sezim degen.
Shyr etip jerge túsken shildehana
Keledi dúnıeni kezýmenen. ( «Sezim» óleńi tolyq oqylady)
- Osylaısha oqýshylar aqyn shyǵarmalarynyń ózderine unaǵan joldaryn jatqa oqıdy.
Muǵalim:- Jaqsy, balalar, endi Muqaǵalı ómirine sheginis jasaıyq. Qane, kim aıtady?
- Muqaǵalı Maqataev 1931 jyly 9 aqpanda Almaty oblysy, Narynqol aýdany, Engels atyndaǵy kolhozdyń Qarasaz degen jerinde dúnıege kelgen. Ákesi Súleımen qarıa sol óńirde tuńǵysh kolhoz uıymdastyrýshy. Surapyl soǵysqa óz tilegimen attanady. Kalınıngrad maıdanynda erlikpen qaza tabady.
- Balalyq shaǵynan erte eseıdi. Úsh ulymen qalǵan anasy Naǵımaǵa uldaryn ósirý ońaıǵa túsken joq. 10 - synypty bitirgen Muqaǵalı eńbekke erte aralasty. Aldymen aýyl sovettiń hatshysy, komsomol qyzmetkeri, jeti jylýyń mektep muǵalimi bolyp kyzmet istedi.
- 1960 jyly basynda Narynqol aýdandyq «Sovettik shekara»
gazetinde qyzmetin bastaǵannan keıin ol keıin «Juldyz» jýrnalynda jalǵastyrady. 1962 jyly aqynnyń poezıaǵa kelý joly bastalady.
Taqtamen jumys. Muǵalim sózi: - Al, endi, taqtamen jumys jasalyq. Aqynnyń qandaı shyǵarmalary bar eken, shema túrinde jazyp kórelik.
Muqaǵalı týyndylary
Darıǵa júrek
Armysyń, adamdar
Aqqýlar uıyqtaǵanda
Ómir – dastan Raıymbek, Raıymbek
Atameken
Al, endi sulý sóziniń sınonımin tabaıyq.(sulý, ajarly, kelbetti, ásem...)
İzdenýshilik./Ár topqa jeke - jeke suraqtar berý/
I - top. 1) Aqqýdyń reń ásemdigin aıqyndarlyq sózderdi tabý.
II - top. 1) Tabıǵattyń ereksheligin bildiretin joldardy tap.
2) Teris nıetpen kólge barǵan ana tolǵanysy qalaı sýretteledi?
( Ár top jaýap beredi)
Sýrette, beınele.
- Týǵan jer, Jetimkól sulýlyǵy, aqqý úni, aqyn sezimi shyǵarmada qalaı beınelengen? (Ár top sýret salady, keıin taldaıdy.)
Oqýlyqpen jumys.
- Ananyń psıhologıalyq jaı – kúıin aqyn qalaı bergen? Taýyp oqy. Qandaı beıneli, kórkem tirkesterdi kórip turmyz?
/Jylqyshy – ana – avtor./
Mánerlep jatqa oqý. (206 – bet. Sońǵy abzas.)
- Anany qasıetke oq atýǵa májbúrlegen ne?
- Balasynyń óliminen keıingi ananyń kúıin aqyn qalaı jyrlaıdy?
(Ár toptan oqýshylar mánerlep jatqa oqıdy.)
(Ár top berilgen sýret tapsyrmasyn taqtaǵa shyǵyp, jaýap beredi)
Sózdikter elinde. / Tany, este saqta /
(Oqýshy poemadaǵy ózi túsinbegen sózderge belgi qoıyp otyrady)
- Interaktıvti taqtada qıyn sózderdiń balamasy jazylǵan. Qosymsha
aýyzsha da jaýap beriledi.
Erkin jaýap.
- Aqyn týraly, poema týraly taǵy ne aıtýǵa bolady? / Oqýshy izdenisi,
jergilikti jer materıalymen tanystyrý./
Aqynǵa hat jazý.
- Aldyn - ala berilgen tapsyrma. Oqýshylar baıandaıdy.
Boljaý.
- Sen oqıǵany qalaı aıaqtaǵan bolar ediń?
(Ár toptan 1 - 2 oqýshy óz oılaryn aıtady.)
Úkim.
- Aqqýdy atýǵa bola ma?(Ár top dáleldemesi, oıy.)
Qorytyndylaý, bekitý.
- Qurmetti oqýshylarym, jerles aqyn apamyz Farıza Ońǵarsynova
«Muqaǵalıdaı aqyny bar halyq - baqytty halyq» degen eken. Olaı bolsa, aqynnyń ómirsheń shyǵarmasymen tanysqan sender sol baqytty halyqtyń baqytty urpaǵysyńdar. Endeshe, sulýlyqty janymen súıgen aqynnyń asa qurmettegen adamnyń biri, sazger Nurǵısa Tilendıevtiń «Aqqý» kúıin tyńdaıyq.
Úıge tapsyrma, baǵalaý.
- «Aqyn jáne aqqý» taqyrybyna shyǵarma jazyp kelý.
- Oqýshylardy madaqtaý.
You Might Also Like
-
Júrgizýshi: Qymbatty ata - analar, balabaqsha qyzmetkerleri, qonaqtar! Búgin biz mápelep, kútip tárbıelegen búldirshinderimizdi uıamyzdan ushyryp, mektepke shyǵaryp salǵaly otyrmyz. Sol ushyp otyrǵan bala...
