InfoHub Logo

Tuǵyry bıik, Táýelsiz elim - Qazaqstan Qazaq tarıhy – XIV-XV ǵasyrlardaǵy Kereı men Jánibektiń qazaq halqynyń saıası bytyrańqylyǵyn joıyp, memleket qurýynan bastaý alady. Ata – babalarymyzdyń tókken mańdaı teriniń, etken eńbeginiń arqasynda búginge jetip otyrmyz. Burynǵy zıaly qaýym ókilderi qalyń buqaranyń sanasyn oıatty, qıyndyqqa qarsy kúres tájirıbesin molaıtty, saıası arenada qazaq elin tanytty . 1986 jyly jalyndy jastarymyz da táýelsizdik jolynda qurban bolyp keńestik bılikke qarsy shyqty. Ámirshil – ákimshil júıege qarsy shyqqan jastardyń demokratıalyq qozǵalysy jeńiliske ushyraǵanymen, qazaq jastary naǵyz jigerdi, bostandyqty, naǵyz táýelsizdik jolyndaǵy kúresti kórsete bildi. Taýsylmas kúsh–jigerdiń, sarqylmas erliktiń arqasynda 1991 jyly 16 jeltoqsanda Táńir syılaǵan tiýelsizdigimizge qol jetkizdik. Táýelsizdigimizge jetý úshin kózsiz erlik jasap, óz kúshimizdi sarp ettik. Jas memleket aldynda úlken jaýapkershilik turdy. Biraq qazaq eli az ýaqyt ishinde gúldenip, tamyryn tereńge jaıa bildi. Ósip-órkendeý úshin tyń jobalar men aýqymdy ıdeıalar júzege asyryldy. Qazaq eli kózdi ashyp jumǵansha óz eńsesin tiktep úlgerdi. Júz otyz ult pen ulystyń basyn bir shańyraq astyna biriktirip, birlik pen aýyzbirshilikte ómir súrýde. «Sheshen - sóz bastaıdy, kósem – qol bastaıdy» demekshi, qazaq eliniń kósemi bola bilgen Nursultan Ábishuly Nazarbaev kemeldi keleshegimizdi aýqymdy ıdeıalarmen órnektep, baǵyt-baǵdarymyzdy anyqtap berdi. Elbasymyz ár kezeńde keleshekke úlken maqsat qoıyp, kóptegen mindetter júktedi. Bul aýyr júkti kóterý jastarǵa da mindetteldi. Bolashaqqa qadam basar aldynda jastardyń róli zor edi. «Qazaqstan – 2030», «Qazaqstan – 2050», «Nurly jol, «Bolashaq» baǵdarlamalary el damýyna eleýli úles qosyp, boıyńa – qýat, oıyńa – qanat bitirgendeı bolady. Qazirde eleýli jumystyń nátıjesinde búkil álem Qazaqstandy moıyndap otyr. Jahandaný zamanynda alpaýyt eldermen irgeles, terezemiz teń, básekeles bolyp otyrǵan jaıymyz bar. Osynyń bári – «Nur aǵa» dep qurmetteıtin Elbasy Nursultan Ábishuly Nazarbaevtiń kemeńger saıasaty men kemeldi ıdeıalarynyń arqasy. Elbasyn búkil qazaq eli, tipti búkil álem zıalylary moıyndaǵan. Oǵan dálel – 2009 jyly Túrkıanyń «Túrki oshaqtary» qoǵamdyq uıymy Nursultan Ábishuly Nazarbaevty «Túrki álemine qyzmeti úshin» marapatymen marapattap, Ankarada «Genchler» saıabaǵynda eskertkish ornatqandyǵy. Máńgilik el jolynda talaı ter tógilip, asyl armanǵa jetý maqsatynda talaı uly ister atqaryldy. Babalarymyz aq naızanyń ushymen, aq biliktiń kúshimen Máńgi el bolýdyń sara jolyn salyp ketti. Sonaý ǵasyrlardan bastaý alǵan uly uǵym ǵasyrlardan – ǵasyrlarǵa ótip jańarady. Kóne túrki muralaryn, túrki tarıhyn zertteýshi, fılologıa ǵylymdarynyń doktory, profesor Qarjaýbaı Sartqojaulynyń «MANGI EL» halyqaralyq ǵylymı – kópshilik tarıhı jýrnalynda «Máńgi el túrki jurtynyń danagóıi, úsh birdeı qaǵannyń (Elteris, Qapaǵan, Bilge) keńesshisi bolǵan Tonykók negizin qalaǵan ıdeıa», - dep jazǵan. «Kúltegin» jazýyn qazaq tiliniń normasyna keltirgen Ǵubaıdolla Aıdarovtyń nusqasynda: «Kóktegi túrki táńirisi túrkiniń qasıetti jer – sýy bylaı depti : Túrki halqy joq bolmasyn deıin, halqy bolsyn deıin»,- dep jazǵan eken. Asanqaıǵynyń jeruıyqty izdeýi, Qorqyttyń máńgi ómir súrý talpynystary - «Máńgi el» ıdeıasymen tyǵyz baılanysty. Abylaı hannyń da jońǵarlarmen jan aıamaı soǵys júrgizýi Máńgi el bolýdyń bastamasy bolyp otyr. Elbasy da sol ıdeıany ustanyp, bar yqylas -lebizin jastarǵa bóledi. Jas urpaqqa qoldaý tanytyp, jaǵdaı jasap otyr. Jastar – elimizdiń ekonomıkalyq , mádenı jáne qoǵamdyq ómirdiń barlyq salalaryna qatystylyǵy jaǵynan alǵanda bolashaǵy zor, qoǵamnyń mańyzdy bólshegi. Sebebi qudiretti, tuǵyry bıik elimizdiń erteńgi beınesi – bizdiń , jastardyń qolynda. Elimizdiń buryn-sońdy bolmaǵan tabysqa qol jetkizgenin kóre otyryp, Elbasy jolyn bıik abyroımen jalǵastyrýymyz kerek. Tilimizdi, dinimizdi urpaqtan-urpaqqa jetkizý – bizge paryz. Bıik-bıik belesterge jetip, «Máńgilik El» tuǵyrynan kórinýimiz kerek . Elimizdiń jastary memlekettiń jańa kelbetin qalyptastyryp, jańa ıdeıalar arqyly Qazaqsannyń damýyny dańǵyl jol salýymyz qajet. «Máńgilik El» bolyp qala berýimiz úshin – jastar táýelsizdigimizdi kózimizdiń qarashyǵyndaı saqtap, el damýyn qarqyndy túrde júzege asyrýy, birlik, yntymaq, dostyq degen asyl qasıetterdi boıyna sińire bilýi mańyzdy.

Oralbekov Beıbarys

---