Máńgilik eldiń urpaǵy - bizdiń bolashaǵymyz
Máńgilik eldiń urpaǵy - bizdiń bolashaǵymyz
«Máńgilik El – ata - babalarymyzdyń san myń jyldan bergi asyl armany. Ol arman – álem elderimen terezesi teń qatynas quratyn, álem kartasynan oıyp turyp oryn alatyn Táýelsiz Memleket ataný edi. Ol arman – turmysy baqýatty, tútini túzý ushqan, urpaǵy erteńine senimmen qaraıtyn baqytty El bolý edi. Biz armandardy aqıqatqa aınaldyrdyq. Máńgilik Eldiń irgetasyn qaladyq», - dedi N. Nazarbaev.
«Qazaqstan 2050» – Máńgilik Elge bastaıtyn eń abyroıly, eń mártebeli jol. Osy joldan aınymaıyq, súıikti halqym! Árbir kúnimiz merekeli, árbir isimiz berekeli bolsyn! Damýymyz jedel, keleshegimiz kemel bolsyn! Jarqyn ispen kúlli álemdi tań qylyp, Jasaı bersin, Eldigimiz Máńgilik!», - dedi Memleket basshysy.
Elimiz táýelsizdik alyp, el bolyp esin jınap, joǵyn joqtap, baryn bazarlaǵan, asylyn ardaqtaǵan Uly elge aınaldyq. Bizge árqashan úlgi bolyp kelgen Eýropa elderindegi atys - shabys, tóńkeristerge qarap elimizdegi tynyshtyq pen turaqtylyq, ekonomıkalyq damý, ultaralyq tatýlyq: osynyń bári Elbasymyz Nursultan Ábishulynyń syndarly saıasatynyń jemisi dep bilemiz.
Elbasymyz Nursultan Ábishuly Nazarbaevtyń bıylǵy Joldaýy –- egemen elimizdiń turaqty damýyn qamtıtyn, memleketimizdiń barlyq salasyna serpin beretin, halqymyzdyń ıgiligin kózdeıtin shynaıy is – josparǵa qurylǵan shyn mánindegi tarıhı qujat.
Endeshe, Elbasy strategıasyn júzege asyrýda árbir qazaqstandyq bolyp at salysýymyz qajet. Ol árbir ata - ana, oqýshy, ustaz bolyp bir jaǵadan bas, bir jeńnen qol shyǵaryp, eńbek etýimiz kerek. Sonda ǵana isimzi berekeli de merekeli bolmaq.
Sondyqtan bul Joldaý – josparlaý saıasaty, uzaq merzimdi damý men ekonomıkalyq ósýdi maqsat etken myqty memleketimizdiń taǵy bir Strategıalyq jospary. Al eń bastysy, elimizdiń rýhyn kóteretin, uly maqsattarǵa jetkizetin «Máńgilik el» ulttyq ıdeıasy jarıalandy..
Joldaýda Memleket basshysy Máńgilik El ıdeıasyn kóterdi. Onda Máńgilik Eldiń egemendigin tuǵyrly etý máselesine nazar aýdardy. Memleketimizdiń bolashaǵyn durys baǵdarlap, qazirgi zamandaǵy damý úrdisterinen qalyp qoımaı, álemdegi ózimizdiń laıyqty ornymyzdy ıelenýge tıispiz. Endi budan bylaı táýelsizdigimizdi, memlekettigimizdi sát saıyn nyǵaıta berýimiz kerek. Ideologıalyq jumystardy jetildirip, halqymyzdy Máńgilik El ıdeıasyna jumyldyrýymyz qajet. Negizi, elimiz táýelsizdik
«Máńgilik El» jalpy Qazaqstandyq ortaq shańyraǵymyzdyń ulttyq ıdeıasy. Ata - babalarymyzdyń san myń jyldan bergi armany bolatyn. Áleýmettik mańyzy zor qundylyqtyń mán - maǵynasyn uǵyndyrý, balanyń sanasyna, sezimine, túısigine, minez-qulqyna áser etetindeı dárejege jetkizý ustazdyq sheberlikti qajet etedi.
Búgingi jas urpaq – bolashaq Qazaqstan azamaty. Olar ózimizdi qorshaǵan iri órkenıet ortalyqtaryn, túrli mádenıetti meńgerip, ózin syılata alatyn, rýhanı dúnıesi baı, ıntellekt deńgeıi joǵary, bilimdi de bilikti jahandaný zamanyna saı bolýy shart.
Mektepke deıingi tárbıe jumysyn jan - jaqty uıymdastyra otyryp, balalardy tárbıeleý bolashaq qoǵam múddesi úshin eńbektene alatyn, Otanyn súıetin, naǵyz patrıot tulǵa etip daıarlaýǵa baǵyttalady.
Mektep jasyna deıingi balalardy patrıottyq tárbıe arqyly ultjandylyqqa tárbıeleý máselelerin zerttegen ǵalymdardyń eńbekteriniń qorytyndylary men tikeleı balabaqsha praktıkasyndaǵy tárbıeshilerdiń is - tájirıbeleriniń qorytyndylaryna súıene otyryp, biz balabaqshadaǵy patrıotızmge tárbıeleý – balalardyń naqty is - áreketi, minez - qulqyn uıymdastyrý, oǵan baǵyt berýdi negizge alý qajet dep sheshtik. Patrıotızmge tárbıeleý úrdisiniń tanymdyq mánin esten shyǵarýǵa bolmaıdy, biraq ol árbir balada patrıottyq sana, patrıottyq sezim qalyptastyrýdan bastaý alǵanda ǵana tıimdi bolmaq.
Tárbıeshi mektep jasyna deıingi balalar boıyna patrıottyq tárbıe arqyly ultjandylyqqa baýlýdy óz Otany týraly túsinikterdi qalyptastyrýǵa basa nazar aýdarǵany jón. Bul kezeńde bala ózi turatyn jeriniń aýa raıyn, qalasynyń aty jónin, onyń jerlerin, tarıhı oryndaryn birshama bilip qalady.
Ádistemelik talaptarǵa saı uıymdastyrylǵan eki - úsh serýennen keıin balalardyń óz týǵan jer týraly túsinikteri bekip, oǵan degen súıispenshilik sezimi artady. Balalar turatyn jerden ataqty óner ıeleri shyqsa nemese ol meken batyrlar týyp - ósken orta bolyp eseptelse, tárbıeshi olar jaıynda árdaıym áńgimeleskeni durys. Ol tulǵalardyń ózderi úshin ǵana emes, eli úshin eńbek etkenin, ıakı qaharmannyń týǵan jerinde baqytty bolashaq ornatý jolynda qurban bolǵany aıtylǵan soń «Mine, balalar, osyndaı adamdardy Otannyń adal uldary men qyzdary deımiz. Al Otan degenimiz ne? Kim biledi?» - degen suraq qoıylýy oryndy.
Balalarmen týǵan el, Otan týraly áńgime ótkizýge nemquraılyq kórsetýge bolmaıdy. «Otansyz adam – ormansyz bulbul», «týǵan jerdiń kúni de, túni de ystyq» tárizdi maqal - mátelderdiń maǵynalaryn jete túsindirgen durys. Áserlilik úshin poezıanyń atqarar róli erekshe, ony retti paıdalaný qajet.
«Otan – ot basynan bastalady» deıidi halyq danalyǵy. Demek, bala tárbıesi – otan men el múddesi. Árbir bala – bir ǵana otbasynyń ǵana emes, kúlli qoǵamnyń keleshegi. Bir sát «El bolamyn deseń, besigińdi túze» degen danalyq sózdiń mánine úńilsek, bala tárbıesine balalyq shaǵynan aq kóńil bolý mindeti turǵanyn ańǵarý qıyn emes. «Dala Demosfenderi» dep atalǵan Qazdaýysty Qazybek bıdiń «Biz qazaq...» jáne J. Moldaǵalıevtiń «Men qazaqpyn» atty jyrlary arqyly kúrmeýi kóp, qıyn zamanda el taǵdyryn jyrlap ótken qos tulǵanyń jyr shýmaqtary búgingi urpaqty óz jerin, elin súıýge baýlıdy.
Alǵash balabaqsha esigin ashqan búldirshinniń boıynda patrıottyq sezimdi oıatatyn da – tárbıeshi. Jańa ómirge jetelep, ár balany «Men Qazaqstannyń azamatymyn» degen úlken jaýapkershilikke baýlıtyn el rámizderin maqtan tutýǵa tárbıeleýdegi tárbıeshilerdiń eńbegin baǵalamasqa bolmaıdy. «Meniń Otanym - Qazaqstan», «Ata Zańym - aıbynym», «Egemendi elimniń erteńimin», «Erligi elengen mura, urpaqqa uran», «Batyr ata – Baýyrjan», «Shyǵystyń qos juldyzy», t. s. s. taqyryptarda ótkiziletin erteńgilikter, Uly Otan soǵysynyń ardagerlerimen, eńbek ardagerlerimen kezdesýler uıymdastyrylýdyń, túrli murajaılarǵa barýdyń mańyzy óte zor.
Jas bala úshin Otan onyń týyp ósken jerinen - ózi turatyn balalar baqshasy ornalasqan kósheden bastalady. Balalar birtindep týǵan qalasy, selosy, jekelegen odaqtas respýblıkalar jáne bizdiń kóp ultty Otanymyz týraly túsinik alady. Tárbıeshiniń basshylyǵymen balalar ózderi turǵan kóshesiniń tamasha jerlerimen tanysady, óz qalasynyń, aýylynyń nemen dańqy shyqqanyn bilip, muny endi maqtanysh kóre bastaıdy.
Tárbıeshi kúndelikti bala boıynda patrıottyq sezimdi damytýdyń kózge kórinbeıtin qupıa jolyn taba bilý kerek. Qurǵaq sózben «seniń patrıot bolýyń kerek» degenimizden túk te shyqpaıdy. Osy jerde mektepke deıingi mekemeniń tárbıeshisiniń ózi naǵyz patrıot bolýy kerek dep esepteımin.
PAIDALANYLǴAN ÁDEBIETTER TİZİMİ
1. Nazarbaev N. Á. «Qazaqstan joly – 2050: Bir maqsat, bir múdde, bir bolashaq». – Astana, 17 qańtar 2014.
2. Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik jalpyǵa mindetti mektepke deıingi tárbıe men oqytý standarty. – Astana, 2010
3. Ahmetova G. K, Taýbaeva Sh. T. Pedagogıka. – Almaty. Qazaq ýnıversıteti, 2006.
Qostanaı oblysy, Arqalyq qalasy
"Aqbota" balabaqshasy aǵylshyn tili pániniń muǵalimi
Myrzakerımova Akgýlım Nýrıtdınovna
«Máńgilik El – ata - babalarymyzdyń san myń jyldan bergi asyl armany. Ol arman – álem elderimen terezesi teń qatynas quratyn, álem kartasynan oıyp turyp oryn alatyn Táýelsiz Memleket ataný edi. Ol arman – turmysy baqýatty, tútini túzý ushqan, urpaǵy erteńine senimmen qaraıtyn baqytty El bolý edi. Biz armandardy aqıqatqa aınaldyrdyq. Máńgilik Eldiń irgetasyn qaladyq», - dedi N. Nazarbaev.
«Qazaqstan 2050» – Máńgilik Elge bastaıtyn eń abyroıly, eń mártebeli jol. Osy joldan aınymaıyq, súıikti halqym! Árbir kúnimiz merekeli, árbir isimiz berekeli bolsyn! Damýymyz jedel, keleshegimiz kemel bolsyn! Jarqyn ispen kúlli álemdi tań qylyp, Jasaı bersin, Eldigimiz Máńgilik!», - dedi Memleket basshysy.
Elimiz táýelsizdik alyp, el bolyp esin jınap, joǵyn joqtap, baryn bazarlaǵan, asylyn ardaqtaǵan Uly elge aınaldyq. Bizge árqashan úlgi bolyp kelgen Eýropa elderindegi atys - shabys, tóńkeristerge qarap elimizdegi tynyshtyq pen turaqtylyq, ekonomıkalyq damý, ultaralyq tatýlyq: osynyń bári Elbasymyz Nursultan Ábishulynyń syndarly saıasatynyń jemisi dep bilemiz.
Elbasymyz Nursultan Ábishuly Nazarbaevtyń bıylǵy Joldaýy –- egemen elimizdiń turaqty damýyn qamtıtyn, memleketimizdiń barlyq salasyna serpin beretin, halqymyzdyń ıgiligin kózdeıtin shynaıy is – josparǵa qurylǵan shyn mánindegi tarıhı qujat.
Endeshe, Elbasy strategıasyn júzege asyrýda árbir qazaqstandyq bolyp at salysýymyz qajet. Ol árbir ata - ana, oqýshy, ustaz bolyp bir jaǵadan bas, bir jeńnen qol shyǵaryp, eńbek etýimiz kerek. Sonda ǵana isimzi berekeli de merekeli bolmaq.
Sondyqtan bul Joldaý – josparlaý saıasaty, uzaq merzimdi damý men ekonomıkalyq ósýdi maqsat etken myqty memleketimizdiń taǵy bir Strategıalyq jospary. Al eń bastysy, elimizdiń rýhyn kóteretin, uly maqsattarǵa jetkizetin «Máńgilik el» ulttyq ıdeıasy jarıalandy..
Joldaýda Memleket basshysy Máńgilik El ıdeıasyn kóterdi. Onda Máńgilik Eldiń egemendigin tuǵyrly etý máselesine nazar aýdardy. Memleketimizdiń bolashaǵyn durys baǵdarlap, qazirgi zamandaǵy damý úrdisterinen qalyp qoımaı, álemdegi ózimizdiń laıyqty ornymyzdy ıelenýge tıispiz. Endi budan bylaı táýelsizdigimizdi, memlekettigimizdi sát saıyn nyǵaıta berýimiz kerek. Ideologıalyq jumystardy jetildirip, halqymyzdy Máńgilik El ıdeıasyna jumyldyrýymyz qajet. Negizi, elimiz táýelsizdik
«Máńgilik El» jalpy Qazaqstandyq ortaq shańyraǵymyzdyń ulttyq ıdeıasy. Ata - babalarymyzdyń san myń jyldan bergi armany bolatyn. Áleýmettik mańyzy zor qundylyqtyń mán - maǵynasyn uǵyndyrý, balanyń sanasyna, sezimine, túısigine, minez-qulqyna áser etetindeı dárejege jetkizý ustazdyq sheberlikti qajet etedi.
Búgingi jas urpaq – bolashaq Qazaqstan azamaty. Olar ózimizdi qorshaǵan iri órkenıet ortalyqtaryn, túrli mádenıetti meńgerip, ózin syılata alatyn, rýhanı dúnıesi baı, ıntellekt deńgeıi joǵary, bilimdi de bilikti jahandaný zamanyna saı bolýy shart.
Mektepke deıingi tárbıe jumysyn jan - jaqty uıymdastyra otyryp, balalardy tárbıeleý bolashaq qoǵam múddesi úshin eńbektene alatyn, Otanyn súıetin, naǵyz patrıot tulǵa etip daıarlaýǵa baǵyttalady.
Mektep jasyna deıingi balalardy patrıottyq tárbıe arqyly ultjandylyqqa tárbıeleý máselelerin zerttegen ǵalymdardyń eńbekteriniń qorytyndylary men tikeleı balabaqsha praktıkasyndaǵy tárbıeshilerdiń is - tájirıbeleriniń qorytyndylaryna súıene otyryp, biz balabaqshadaǵy patrıotızmge tárbıeleý – balalardyń naqty is - áreketi, minez - qulqyn uıymdastyrý, oǵan baǵyt berýdi negizge alý qajet dep sheshtik. Patrıotızmge tárbıeleý úrdisiniń tanymdyq mánin esten shyǵarýǵa bolmaıdy, biraq ol árbir balada patrıottyq sana, patrıottyq sezim qalyptastyrýdan bastaý alǵanda ǵana tıimdi bolmaq.
Tárbıeshi mektep jasyna deıingi balalar boıyna patrıottyq tárbıe arqyly ultjandylyqqa baýlýdy óz Otany týraly túsinikterdi qalyptastyrýǵa basa nazar aýdarǵany jón. Bul kezeńde bala ózi turatyn jeriniń aýa raıyn, qalasynyń aty jónin, onyń jerlerin, tarıhı oryndaryn birshama bilip qalady.
Ádistemelik talaptarǵa saı uıymdastyrylǵan eki - úsh serýennen keıin balalardyń óz týǵan jer týraly túsinikteri bekip, oǵan degen súıispenshilik sezimi artady. Balalar turatyn jerden ataqty óner ıeleri shyqsa nemese ol meken batyrlar týyp - ósken orta bolyp eseptelse, tárbıeshi olar jaıynda árdaıym áńgimeleskeni durys. Ol tulǵalardyń ózderi úshin ǵana emes, eli úshin eńbek etkenin, ıakı qaharmannyń týǵan jerinde baqytty bolashaq ornatý jolynda qurban bolǵany aıtylǵan soń «Mine, balalar, osyndaı adamdardy Otannyń adal uldary men qyzdary deımiz. Al Otan degenimiz ne? Kim biledi?» - degen suraq qoıylýy oryndy.
Balalarmen týǵan el, Otan týraly áńgime ótkizýge nemquraılyq kórsetýge bolmaıdy. «Otansyz adam – ormansyz bulbul», «týǵan jerdiń kúni de, túni de ystyq» tárizdi maqal - mátelderdiń maǵynalaryn jete túsindirgen durys. Áserlilik úshin poezıanyń atqarar róli erekshe, ony retti paıdalaný qajet.
«Otan – ot basynan bastalady» deıidi halyq danalyǵy. Demek, bala tárbıesi – otan men el múddesi. Árbir bala – bir ǵana otbasynyń ǵana emes, kúlli qoǵamnyń keleshegi. Bir sát «El bolamyn deseń, besigińdi túze» degen danalyq sózdiń mánine úńilsek, bala tárbıesine balalyq shaǵynan aq kóńil bolý mindeti turǵanyn ańǵarý qıyn emes. «Dala Demosfenderi» dep atalǵan Qazdaýysty Qazybek bıdiń «Biz qazaq...» jáne J. Moldaǵalıevtiń «Men qazaqpyn» atty jyrlary arqyly kúrmeýi kóp, qıyn zamanda el taǵdyryn jyrlap ótken qos tulǵanyń jyr shýmaqtary búgingi urpaqty óz jerin, elin súıýge baýlıdy.
Alǵash balabaqsha esigin ashqan búldirshinniń boıynda patrıottyq sezimdi oıatatyn da – tárbıeshi. Jańa ómirge jetelep, ár balany «Men Qazaqstannyń azamatymyn» degen úlken jaýapkershilikke baýlıtyn el rámizderin maqtan tutýǵa tárbıeleýdegi tárbıeshilerdiń eńbegin baǵalamasqa bolmaıdy. «Meniń Otanym - Qazaqstan», «Ata Zańym - aıbynym», «Egemendi elimniń erteńimin», «Erligi elengen mura, urpaqqa uran», «Batyr ata – Baýyrjan», «Shyǵystyń qos juldyzy», t. s. s. taqyryptarda ótkiziletin erteńgilikter, Uly Otan soǵysynyń ardagerlerimen, eńbek ardagerlerimen kezdesýler uıymdastyrylýdyń, túrli murajaılarǵa barýdyń mańyzy óte zor.
Jas bala úshin Otan onyń týyp ósken jerinen - ózi turatyn balalar baqshasy ornalasqan kósheden bastalady. Balalar birtindep týǵan qalasy, selosy, jekelegen odaqtas respýblıkalar jáne bizdiń kóp ultty Otanymyz týraly túsinik alady. Tárbıeshiniń basshylyǵymen balalar ózderi turǵan kóshesiniń tamasha jerlerimen tanysady, óz qalasynyń, aýylynyń nemen dańqy shyqqanyn bilip, muny endi maqtanysh kóre bastaıdy.
Tárbıeshi kúndelikti bala boıynda patrıottyq sezimdi damytýdyń kózge kórinbeıtin qupıa jolyn taba bilý kerek. Qurǵaq sózben «seniń patrıot bolýyń kerek» degenimizden túk te shyqpaıdy. Osy jerde mektepke deıingi mekemeniń tárbıeshisiniń ózi naǵyz patrıot bolýy kerek dep esepteımin.
PAIDALANYLǴAN ÁDEBIETTER TİZİMİ
1. Nazarbaev N. Á. «Qazaqstan joly – 2050: Bir maqsat, bir múdde, bir bolashaq». – Astana, 17 qańtar 2014.
2. Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik jalpyǵa mindetti mektepke deıingi tárbıe men oqytý standarty. – Astana, 2010
3. Ahmetova G. K, Taýbaeva Sh. T. Pedagogıka. – Almaty. Qazaq ýnıversıteti, 2006.
Qostanaı oblysy, Arqalyq qalasy
"Aqbota" balabaqshasy aǵylshyn tili pániniń muǵalimi
Myrzakerımova Akgýlım Nýrıtdınovna
You Might Also Like
