Mańǵystaý
Sabaqtyń taqyryby: Mańǵystaý
Sabaqtyń maqsaty: Oqýshylarǵa Mańǵystaý «qara altyn» ólkesi ekendigi týraly túsinik berý;
Mańǵystaý ólkesi týraly túsinikterin, tanymdyq qabiletterin arttyrý;
Barlyq Qazaqstandyqtar úshin Mańǵystaý baılyǵyn baǵalaı bilýge baýlý.
Kórnekiligi: karta, slaıd, syzba
Ádisi: túsindirý, suraq - jaýap, shyǵarmashylyq, izdený
Túri: aralas sabaq
Sabaq barysy: İ. Uıymdastyrý kezeńi
Árbir adam - týysym, dosym, juraǵat,
Árbir sabaq - úırený, uǵý, ulaǵat.
Árbir isim - tirlik, tirek, adamdyq,
Árbir sózim - shyndyq, birlik, adaldyq.
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý. Sabaq bastalǵanǵa deıin oqýshylardyń úıden salyp kelgen sýretterin taqtaǵa ilip qoıý. 2 - 3 oqýshynyń áńgimesin sýretterdi paıdalanyp tyńdaý.
İİİ. Tirek bilim. «Kim tapqyr?» oıyny. Jumbaq sheshý:
Qara azban demalys joq baqyrady,
Qoly kóp sansyz saýsaq batyrady.
Tisimen qara jerdi byt-shyt qylyp,
Jer ústin borandatyp sharq urady. (traktor)
Qalmaıdy bir - birinen taǵy ozbaıdy,
Aıaǵyn kóz ilespes ol qozǵaıdy.
Ústine ne salsań da tıep alyp,
Qara ingen botasy joq qur bozdaıdy. ( parovoz)
Aq suńqar qusym aǵyp keledi,
Daýsy jerdi jaryp keledi.
Jolyna boıaý jaǵyp keledi. (ushaq)
Oı tastaý. Sıtýasıalyq suraqtar: - Balalar, qalaı oılaısyńdar, traktor, parovoz, ushaq nemen júredi?
- Benzın neden paıda bolatynyn, kim biledi? Ony qaıdan alady?
- Otynnyń qandaı túrlerin bilesińder?
- Benzın, jaǵarmaı neden alynady?
Oqýshylardyń oıyn tyńdaý.
İÚ. Jańa sabaq. 1. Taqyryppen tanystyrý:
- Olaı bolsa, balalar, biz búgingi sabaǵymyzda munaıdyń mol qoryn berip otyrǵan Mańǵystaý túbegi týraly oqımyz. Ol úshin Mańǵystaýdaǵy ataýly oryndarǵa saıahat jasaımyz. Ár mekenniń senderge berer tapsyrmalary bar.
Olardy durys oryndasaq biz óz týǵan jerimizdiń qundylyǵy týraly tolyǵyraq biletin bolamyz.
Dápterlerine kúnniń jady men taqyrypty jazdyrtý.
2. Maǵynany taný:
- Saıahatymyzdy ózimiz otyrǵan Jańaózen qalasynan bastaımyz. Bul qalanyń tapsyrmasy - jańa uǵym. Mańǵystaý topyraǵy sortań, qysy uzaq emes, biraq jeldi, qara sýyq yzǵyryqty, ylǵaly az, kóktemi sozylmaly shól dalaǵa jatatyndyqtan biz saıahatymyzǵa shólge tózimdi janýardy tańdap alýymyz kerek. Ol ne edi? (túıe)
- Durys aıtasyńdar túıemen shyǵamyz.
a) Kartamen jumys.
Mańǵystaý - Qazaqstan Respýblıkasynyń qıyr soltústik batysyndaǵy iri aımaqtardyń biri. «Uıqydaǵy arý» atanǵan bul ólke elimizdiń munaıy men gazyn berip otyrǵan qazyna túbegi.
á) Slaıd kómegimen munaıdan óndiriletin zattar týraly aıtý.
b) Jańaózen 1961 jyly qyrkúıekte tuńǵysh gaz fontany atqylaǵan jer.
3. Jetibaı kenti.
Jetibaıda 1961 jyldyń 5 shildesinde №6 burǵylaý alańynda Mańǵystaýdaǵy tuńǵysh munaı fontany atqylady.
Mátinmen jumys. Oqýshylarǵa mátindi tizbektete oqytý.
Sózdik jumysy. Qara altyn - munaı,
Ken orny - paıdaly qazba shyǵarylatyn jer.
Sergitý sáti: Uzyn murtty qumyrsqa,
Kele jatyp jumysqa,
Aldy dopty qolyna,
Qoıdy dopty jolyna.
Ońǵa shyǵyp qarady, solǵa shyǵyp qarady,
Úlken taý dep oılady.
4. Aqtaý qalasy.
Aqtaý - Mańǵystaý oblysynyń ákimshilik ortalyǵy. Oblystyń soltústik batysy men batysyn Kaspıı teńizi jıektep jatyr. Kaspıı – qazaq eliniń keń dúnıege ashylǵan teńiz qaqpasy. Ol arqyly Iran, Ázirbaıjan, Túrikmenstan jáne Reseımen baılanys jasalady. Jylyna Aqtaý porty arqyly 1 mln. tonnadan astam munaı tasymaldanady.
«Kim kóp biledi?» oıyny. Maqaldardyń jalǵasyn tabý.
Er elimen jaqsy,...
(Jer kenimen jaqsy)
Ultaraqtaı bolsa da,...
(Kindik kesken jer artyq)
Taý bulaǵymen sándi,...
(Jer quraǵymen sándi).
5. Qalamqas.
Qalamqas - Mańǵystaý túbegindegi iri ken orny.
«Sıqyrly fıgýralar» oıyny. Geometrıalyq fıgýrany tańdap, artynda jasyrylǵan suraqtarǵa jaýap berý.
Sharshy: Munaıdy qalaı óndiredi?
Tiktórtburysh: Munaıdy qundylyǵyna baılanysty qalaı dep ataıdy?
Úshburysh: Munaıdan jáne tabıǵı gazdan ne alady?
Dóńgelek: Munaı men gaz elimizdiń qaı jerlerinde óndiriledi?
Besburysh: Mańǵystaý buryn qalaı atalǵan edi? Qazir she?
6. Beket Ata.
Mańǵystaý - áýlıeli meken, kıeli dala, ǵajaıyptar ólkesi, 360 áýlıe mekeni. Onyń ereksheligi tabıǵat tylsymdarynyń qupıalylyǵynda, qaıtalanbastyǵynda. Taryqqanǵa dem, qysylǵanǵa jar bolǵan qasıetti Beket – Ata rýhy Oǵylandy taýynda.
Shyǵarmashylyq tapsyrma:
Oı tolǵaý. Slaıdtardy paıdalana otyryp «Mańǵystaýym - mártebem» taqyrybynda shaǵyn áńgime jazý.
Jumysqa 2 - 3 mınýt ýaqyt berý. Jumystardyń tusaýkeseri.
7. Ústirt qoryǵy.
Ústirt qoryǵy (1984 j) Mańǵystaý óńirindegi Ústirttiń shóldi tabıǵatyn shóldi tabıǵatyn qorǵaý maqsatynda qurylǵan. Ústirt qoryǵy kólemi jaǵynan úlken shóldi aımaqty qamtıdy. Bul qoryqta «Qyzyl kitapqa» engen janýarlardyń 8 túri bar.
- Balalar, sender Mańǵystaýdan qandaı paıdaly qazbalar shyǵatynyn bildińder? (Syzba qurastyrý)
Mańǵystaý
gaz qubyry
munaı
temir
tas kómir
marganes
tabıǵı gaz
Ú. Qorytyndy kezeńi.
- Sonymen, balalar, biz búgingi sabaqta saıahatqa shyǵyp óz qalamyzǵa qaıtyp oraldyq. Sabaǵymyz senderge unady ma? Ne týraly bildik?
Úıge tapsyrma: mátindi oqý jáne mazmunyn aıtýǵa daıyndalý.
Oqýshylardy baǵalaý.
Sabaqtyń maqsaty: Oqýshylarǵa Mańǵystaý «qara altyn» ólkesi ekendigi týraly túsinik berý;
Mańǵystaý ólkesi týraly túsinikterin, tanymdyq qabiletterin arttyrý;
Barlyq Qazaqstandyqtar úshin Mańǵystaý baılyǵyn baǵalaı bilýge baýlý.
Kórnekiligi: karta, slaıd, syzba
Ádisi: túsindirý, suraq - jaýap, shyǵarmashylyq, izdený
Túri: aralas sabaq
Sabaq barysy: İ. Uıymdastyrý kezeńi
Árbir adam - týysym, dosym, juraǵat,
Árbir sabaq - úırený, uǵý, ulaǵat.
Árbir isim - tirlik, tirek, adamdyq,
Árbir sózim - shyndyq, birlik, adaldyq.
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý. Sabaq bastalǵanǵa deıin oqýshylardyń úıden salyp kelgen sýretterin taqtaǵa ilip qoıý. 2 - 3 oqýshynyń áńgimesin sýretterdi paıdalanyp tyńdaý.
İİİ. Tirek bilim. «Kim tapqyr?» oıyny. Jumbaq sheshý:
Qara azban demalys joq baqyrady,
Qoly kóp sansyz saýsaq batyrady.
Tisimen qara jerdi byt-shyt qylyp,
Jer ústin borandatyp sharq urady. (traktor)
Qalmaıdy bir - birinen taǵy ozbaıdy,
Aıaǵyn kóz ilespes ol qozǵaıdy.
Ústine ne salsań da tıep alyp,
Qara ingen botasy joq qur bozdaıdy. ( parovoz)
Aq suńqar qusym aǵyp keledi,
Daýsy jerdi jaryp keledi.
Jolyna boıaý jaǵyp keledi. (ushaq)
Oı tastaý. Sıtýasıalyq suraqtar: - Balalar, qalaı oılaısyńdar, traktor, parovoz, ushaq nemen júredi?
- Benzın neden paıda bolatynyn, kim biledi? Ony qaıdan alady?
- Otynnyń qandaı túrlerin bilesińder?
- Benzın, jaǵarmaı neden alynady?
Oqýshylardyń oıyn tyńdaý.
İÚ. Jańa sabaq. 1. Taqyryppen tanystyrý:
- Olaı bolsa, balalar, biz búgingi sabaǵymyzda munaıdyń mol qoryn berip otyrǵan Mańǵystaý túbegi týraly oqımyz. Ol úshin Mańǵystaýdaǵy ataýly oryndarǵa saıahat jasaımyz. Ár mekenniń senderge berer tapsyrmalary bar.
Olardy durys oryndasaq biz óz týǵan jerimizdiń qundylyǵy týraly tolyǵyraq biletin bolamyz.
Dápterlerine kúnniń jady men taqyrypty jazdyrtý.
2. Maǵynany taný:
- Saıahatymyzdy ózimiz otyrǵan Jańaózen qalasynan bastaımyz. Bul qalanyń tapsyrmasy - jańa uǵym. Mańǵystaý topyraǵy sortań, qysy uzaq emes, biraq jeldi, qara sýyq yzǵyryqty, ylǵaly az, kóktemi sozylmaly shól dalaǵa jatatyndyqtan biz saıahatymyzǵa shólge tózimdi janýardy tańdap alýymyz kerek. Ol ne edi? (túıe)
- Durys aıtasyńdar túıemen shyǵamyz.
a) Kartamen jumys.
Mańǵystaý - Qazaqstan Respýblıkasynyń qıyr soltústik batysyndaǵy iri aımaqtardyń biri. «Uıqydaǵy arý» atanǵan bul ólke elimizdiń munaıy men gazyn berip otyrǵan qazyna túbegi.
á) Slaıd kómegimen munaıdan óndiriletin zattar týraly aıtý.
b) Jańaózen 1961 jyly qyrkúıekte tuńǵysh gaz fontany atqylaǵan jer.
3. Jetibaı kenti.
Jetibaıda 1961 jyldyń 5 shildesinde №6 burǵylaý alańynda Mańǵystaýdaǵy tuńǵysh munaı fontany atqylady.
Mátinmen jumys. Oqýshylarǵa mátindi tizbektete oqytý.
Sózdik jumysy. Qara altyn - munaı,
Ken orny - paıdaly qazba shyǵarylatyn jer.
Sergitý sáti: Uzyn murtty qumyrsqa,
Kele jatyp jumysqa,
Aldy dopty qolyna,
Qoıdy dopty jolyna.
Ońǵa shyǵyp qarady, solǵa shyǵyp qarady,
Úlken taý dep oılady.
4. Aqtaý qalasy.
Aqtaý - Mańǵystaý oblysynyń ákimshilik ortalyǵy. Oblystyń soltústik batysy men batysyn Kaspıı teńizi jıektep jatyr. Kaspıı – qazaq eliniń keń dúnıege ashylǵan teńiz qaqpasy. Ol arqyly Iran, Ázirbaıjan, Túrikmenstan jáne Reseımen baılanys jasalady. Jylyna Aqtaý porty arqyly 1 mln. tonnadan astam munaı tasymaldanady.
«Kim kóp biledi?» oıyny. Maqaldardyń jalǵasyn tabý.
Er elimen jaqsy,...
(Jer kenimen jaqsy)
Ultaraqtaı bolsa da,...
(Kindik kesken jer artyq)
Taý bulaǵymen sándi,...
(Jer quraǵymen sándi).
5. Qalamqas.
Qalamqas - Mańǵystaý túbegindegi iri ken orny.
«Sıqyrly fıgýralar» oıyny. Geometrıalyq fıgýrany tańdap, artynda jasyrylǵan suraqtarǵa jaýap berý.
Sharshy: Munaıdy qalaı óndiredi?
Tiktórtburysh: Munaıdy qundylyǵyna baılanysty qalaı dep ataıdy?
Úshburysh: Munaıdan jáne tabıǵı gazdan ne alady?
Dóńgelek: Munaı men gaz elimizdiń qaı jerlerinde óndiriledi?
Besburysh: Mańǵystaý buryn qalaı atalǵan edi? Qazir she?
6. Beket Ata.
Mańǵystaý - áýlıeli meken, kıeli dala, ǵajaıyptar ólkesi, 360 áýlıe mekeni. Onyń ereksheligi tabıǵat tylsymdarynyń qupıalylyǵynda, qaıtalanbastyǵynda. Taryqqanǵa dem, qysylǵanǵa jar bolǵan qasıetti Beket – Ata rýhy Oǵylandy taýynda.
Shyǵarmashylyq tapsyrma:
Oı tolǵaý. Slaıdtardy paıdalana otyryp «Mańǵystaýym - mártebem» taqyrybynda shaǵyn áńgime jazý.
Jumysqa 2 - 3 mınýt ýaqyt berý. Jumystardyń tusaýkeseri.
7. Ústirt qoryǵy.
Ústirt qoryǵy (1984 j) Mańǵystaý óńirindegi Ústirttiń shóldi tabıǵatyn shóldi tabıǵatyn qorǵaý maqsatynda qurylǵan. Ústirt qoryǵy kólemi jaǵynan úlken shóldi aımaqty qamtıdy. Bul qoryqta «Qyzyl kitapqa» engen janýarlardyń 8 túri bar.
- Balalar, sender Mańǵystaýdan qandaı paıdaly qazbalar shyǵatynyn bildińder? (Syzba qurastyrý)
Mańǵystaý
gaz qubyry
munaı
temir
tas kómir
marganes
tabıǵı gaz
Ú. Qorytyndy kezeńi.
- Sonymen, balalar, biz búgingi sabaqta saıahatqa shyǵyp óz qalamyzǵa qaıtyp oraldyq. Sabaǵymyz senderge unady ma? Ne týraly bildik?
Úıge tapsyrma: mátindi oqý jáne mazmunyn aıtýǵa daıyndalý.
Oqýshylardy baǵalaý.
You Might Also Like
