InfoHub Logo

Bul oqıǵanyń sońy qaıǵyly aıaqtaldy. Kolorado shtatynyń Grenbı degen eleýsizdeý, kishkentaı qalashyǵy Amerıkanyń sońǵy qaharmany Marvın Hımeıerdiń (28-qazan 1951 j. – 4-shilde 2004 j.) ajal qushqan mekeni boldy.

52 jasar dánekerleýshi Marvın Hımeıer (Marvin Heemeyer) Grenbıde avtokólik basqyshtaryn jóndep, eshkimge soqtyqpaı, qarapaıym tirshilik etip júrgen. Bir kúni Mountain Park jergilikti sement zaýyty óz aýmaǵyn keńitkisi keldi. Biraq Marvınniń shaǵyn jóndeý sheberhanasy oǵan kedergi keltirip turǵan edi. Olar Hımeıer men onyń basqa kórshilerin jerlerin satýǵa májbúrleı bastady.   

Qarapaıym halyq álsiz, al korporasıa úlken ári kúshti. Uzaq teketiresten keıin zaýyttyń barlyq kórshileri amalsyzdan óz jerlerin satyp, basqa jaqqa kóship ketti. Biraq, Hımeıer ornynan tapjylmady. Ol sheberhanasy men dúkeni bar jer telimin biraz jyl buryn aýksıonda qomaqty aqshaǵa satyp alǵan bolatyn. Ol úshin Denverdegi úlken avtokólik jóndeý ortalyǵyndaǵy aksıasynyń úlesin satqan. Sondyqtan, óziniń zańdy menshiginen aıyrylǵysy kelmedi. Zańdy túrde de, zańsyz túrde de qansha áreket jasaǵanymen, zaýytqojaıyndary onyń jerin ala almady.

Máseleni qandaı jolmen de sheshe almasyn bilgen zaýyt qojaıyndary Marvındi qyspaqqa almaq boldy. Hımeıerdiń sheberhanasynyń aınalasyndaǵy barlyq jer zaýyt ıeligine ótip ketkendikten, olar onyń úıine kiretin barlyq joldy qorshap tastady. Al Marvın bolsa ózine basqa jol jasap almaq boldy. Ol úshin tipti esepten shyǵyp qalǵan Komatsu D355A-3 búldozerin satyp alyp, oǵan qozǵaltqysh ornatty.

Qala ákimshiligi jańa jol salýǵa ruqsat bermedi. Al banktegiler ıpotekalyq nesıeni alǵa tartyp, onyń úıin tartyp alamyz dep qorqytty. Hımeıer ádildik ornatpaq bolyp, Mountain Park zaýytyn sotqa berdi. Biraq, sotta jeńilip qaldy. 

Birneshe ret oǵan jeke saýda salyǵy jónindegi salyqshylar men órt ınspeksıasy kelip mazasyn alyp, sanıtarlyq-epıdemıologıalyq baqylaý onyń sheberhanasynda «sanıtarlyq normalarǵa jaýap bermeıtin sýaǵar ornalasqandyqtan» 2500 dollar aıyppul salyp ketti. Sýaǵardaǵy qaldyqty aǵyzyp jiberý úshin káriz júıesine qosyla almady. Óıtkeni aryq qazatyn jer zaýyttyń ıeliginde edi. Al zaýyt Marvınge eshqashan ruhsat bermeıdi. Marvın aıyppulyn tólep, túbirtektiń syrtyna «Qorqaqtar» dep jazyp, ótkizdi. 

Biraz ýaqyttan keıin (31-naýryz 2004-jyl) onyń ákesi qaıtys bolady. Marvın ákesin jerleýge ketken kezde, onyń jaryǵyn, sýyn óshirip, sheberhanasyn tańbalap ketedi. Osydan keıin ol sheberhanasyna kirip, birneshe aı boıy eshkimniń kózine túspeı jatyp aldy. 

Al bul ýaqytta el maqtaǵan amerıkalyq ádilettilikten kóńili qalǵan Hımeıer kek alý úshin quryshtalǵan búldozerin jasap jatqan edi. Ol óziniń Komatsu-yn bir santımetr sement qabaty bar 12 mıllımetrlik qurysh tabaqtarmen qaptap shyqty. Syrttaǵy beıneni kabınanyń ishindegi monıtorda kórsetetin telekamera ornatty. Kamerany shań-tozańnan tazalaıtyn tazartý júıesimen jabdyqtady. Saýysqandaı saq Marvın azyq-túlik, sý, gazqaǵar jáne qarý-jaraqty da (Barrett M82 vıntovkasy, Ruger AC556 karabany, oqtary bar Magnum tapanshasy) umytpady. Alystan basqarý kómegimen ol shasıge qurysh qaqpaqty túsirip, ózi ishinde qaldy.  Bul qurysh qaqpaqty búldozerdiń kabınasyna túsirý úshin Hımeıer ózi jasaǵan kótergish krandy paıdalandy. «Ony túsirgennen keıin Hımeıer mashınadan eshqashan shyǵa almaıtynyn túsindi» - dep málimdedi polısıa sarapshylary.

2004-jyldyń 4-shildesinde, saǵat 14:30-da  Marvın óziniń tankine minip, garajdan shyqty.

Marvın kek alamyn degen nysandardyń tizimin aldyn-ala jasap alǵan bolatyn. Ol áýeli zaýyttyń basqarý ǵımaratyn, óndiris sehyn jáne eń sońynda qoımasyn buzyp-jaryp, zaýyttyń tas-talqanyn shyǵardy.  Sodan keıin qalaǵa qaraı bet aldy. Qalalyq keńes músheleriniń úılerin qoparyp tastady. Ipotekalyq nesıesinýaqytynan buryn tóleýdi talap etken banktyń ǵımaratyn buzdy. Aıyppulyn tólese de, asúıdegi gaz balonyn toltyryp berýden bas tartqan gaz kompanıasynyń ǵımaratyn súrip tastady. Odan ári ákimishilikti, qalalyq keńes keńsesin,  órt sóndirý kúzetiniń ǵımaratyn, taýar qoımasyn, qala merine tıeseli birneshe turǵyn úıdi túk qaldyrmaı buza bastady. Jergilikti gazet redaksıasy men kópshilik kitaphana da Marvınniń tizimine kirgen eken. Qysqasy, Marvın jergilikti bılikke kishkentaı bolsa da qatysy bar barlyq ǵımarattar men turǵyn úılerdi jermen-jeksen etti. Muny óte muqıat jasaǵany sonsha, qalanyń basqa nysandaryna tıtteı de zarar kelgen joq.

Árıne, Hımeıerdi toqtatýǵa tyrysty. Áýeli jergilikti sherıf kómekshilerimen keldi. Sodan keıin jergilikti polısıa tapanshalarymen, bytyraly myltyqtarymen kómekke keldi. Dabyl soǵylyp jergilikti SWAT jasaǵy da kóterildi. Odan keıin olarǵa ormanshylar da kelip qosyldy. SWAT jasaǵynda jarylǵysh boldy, ormanshylarda shabýyldaýshy vıntovkalar boldy. Batyldaý bir serjant shatyrdan búldozerdiń kapotyna sekirip túsip, shyǵarý qubyryna jaryqshýly jarylǵyshty tastamaq bolyp talpyndy. Biraq ákki Hımeıer ol jerge tor ornatyp tastapty. Budan tek búldozerdiń qubyry ǵana zıan shekti. Kóz jasaýratqysh gazdarmen de júrgizýshini ala almady. Monıtordy gazqaǵarmen de jaqsy kórýge bolatyn edi. Búldozerdi toqtatý áreketteriniń bári sátsiz aıaqtaldy. 

Hımeıer qurysh kóliginen tesip jasaǵan uńǵydan jıi-jıi oq atyp turdy. Biraq, oqtan bir de bir adam zardap shekken joq. Óıtkeni ol oqtyń bárin aspanǵa qaraı, bastan asyryp atty. Ol kinásiz adamdardy jaraqattap alǵysy kelmeı, tek qorqytý úshin ǵana oq atqan edi. Munysy sátti boldy. Polısıa oǵan jaqyndaýǵa batyldyq tanyta almady. Ormanshylardy qosqanda, sol kezde qyryq shaqty adam jınalyp qalǵan edi. Osy ýaqyt aralyǵynda búldozerge qyzmet revolverlerinen bastap M-16-ǵa deıin jáne jarylǵyshtardyqosqanda 200 ret shabýyl jasaldy. Ony úlken skrepermen (jer qazatyn kólik) de toqtatpaq boldy. Alaıda, Komatsu skreperdi esh qınalmastan dúkenniń aldyna qaraı ysyra saldy. Hımeıerge qarsy jibergen jarylǵysh toltyrylǵan kólik te esh nátıje bermedi. Marvınge qarsy shabýylda polıseılerdiń qol jetkizgen jalǵyz jetistigi – búldozerdiń radıatoryna janaı tıgizgen oqtary boldy. Jer qazý jumystaryndaǵy tájirıbe kórsetkendeı, mundaı búldozerler sýytý júıesi tolyq isten shyqsa da birden toqtap qalmaıdy.

Aqyry sońynda amaly qalmaǵan polısıa – 1,5 myń turǵyndy qaýipsiz jerge kóshirip, Denverge bastaıtyn №40 negizgi federaldy joldy (federaldy joldy jaýyp tastaý bárin dúr silkindirdi) qosqanda,  barlyq joldardy jaýyp tastady.

Marvın «Gembls» degen shaǵyn dúkendi de jermen-jeksen etpek boldy. Biraq, dúkenniń úıindisiniń astynda qalǵan búldozer kenet tynshı qaldy. Bul tynyshtyqty tesilgen radıatordan ysqyryp shyqqan býdyń daýsy ǵana buzdy. Ústinen shatyr qulaǵan búldozer sol kúıi ornynan qozǵalmady.

Áýelde polıseıler biraz ýaqyt boıy Hımeıerdiń búldozerine jaqyndaýǵa qoryqty. Sodan keıin dánekerleýshini «qurysh qamalynan» (úsh plasık zarád kútken nátıjeni bermedi) alyp shyǵý úshin quryshqabatty tesýge amal jasady. Olar Marvınniń sońǵy quryp qoıǵan qaqpany bolsa, soǵan túsip qalarmyz dep qaýiptendi. Avtogen arqyly qurysh qabatty áýpirimdep áreń tesken sátte Marvın tiri emes emes edi. Sońǵy oqty Marvın ózine qaldyrypty. Jaýlarynyń qolyna tirideı túsýdi ózine syn sanasa kerek-ti. 

Marvınniń kúresiniń saldaryn Kolorado shtatynyń gýbernatory «Qala tornado júrip ótkendeı boldy» dep dál sıpattap berdi. Qalaǵa 5 000 000 dollar, al zaýytqa – 2 000 000 dollar shyǵyn keldi. Mundaı kishkentaı qalashyq úshin bul orasan shyǵyn edi. Al zaýyt bolsa, sol kúıi bas kótere almady. Óz jerin qırandymen qosa satyp jiberdi.

Sodan keıin tergeý bastaldy. Hımeıerdiń jasaǵan búldozeriniń óte myqty bolǵany sonsha, ony jarylǵysh qana emes, artılerıalyq snarád da jara almapty. Áýelde búldozerdi tuǵyrǵa ornatyp, qalanyń kórikti jerine qoımaq boldy. Biraq kópshilik ony qaıtadan eritip jiberýdi qalady.

Hımeıerdiń bul oqıǵasyn estigender ekiudaı kúıge túsedi. Bir jaǵynan, bárin jermen-jeksen etken áleýmetke qarsy áreket ádette, aıyptaýǵa laıyq. Al ekinshi jaǵynan – Hımeıerdiń bul áreketi AQSH-tyń jáne búkil álemniń kóptegen turǵyndarynyń qoldaýyna ıe boldy. Marvın Hımaıerdi úlken birlestikter men memlekettik kúshke qarsy kúreste basymdyǵyn kórsetip, qarapaıym halyqqa álimjettik jasaıtyn áleýmettik ádiletsizdikke qarsy shyqqan «Amerıkanyń sońǵy qaharmany» dep atap ketti. Kóptegen adamdar Marvın Hımaıerdi óz quqyǵy úshin ádiletti jolmen kúresýin maqtaýǵa laıyq dep esepteıdi. Óıtkeni onyń kishkentaı soǵysynda tek ózine álimjettik jasaǵan adamdardyń múlkine zıan keldi, odan bir de bir beıbit adam zardap sheken joq.

---