InfoHub Logo

Taqyryby: «matematıka sabaǵynda oqýshylardyń ónegeli aspektilerin damytý»

«Zıatkerli adamdy tárbıeleý úshin, adamgershilik tárbıe bermese – demek qoǵam úshin qaýipti adam ósirý» Rýzvelt Teodar
Men matematıka pánin oqytqanda ózimniń oqýshylaryma bedeldi bolýymdy tyrysamyn.
Meniń oıymsha ózimniń pánim adamgershilik qasıetterdi oqýshylarǵa baýlıtyn matematıka sabaǵy úlken tárbıelik tálim beredi.
Sońǵy jyldary adamgershilik qasıetteriniń tómendegi baıqalady.
Ol oqýshylarǵa óz iserin tıgizbeı qoıǵan joq. Sondyqtan, muǵalim ár sabaqta adamgershilik suraqtaryna kóp nazar aýdarý kerek. Bir sóz ǵana aıtylsa da, sols jaı sóz ǵana bolyp qalmaıdy, óıtkeni balalar tek jaqsylyqqa zerek bolady.

Ár sabaǵynda muǵalim tek qana oqý tásildi qoldanbaı, olardyń bir – birine qarym qatynastaryn uıymdastyrý kerek, óıtkeni tulǵanyń tárbıesin qalyptastyrý jáne damytý qarym – qatynas arqyly múmkiindik beredi. Sonda sabaqta oqýshylar qandaı adamgershilik obektilermen ózara árekettesedi.

Birinshi «basqa adamdarǵa»
Barlyq adam qasıetter basqa adamǵa qarym – qatynasyn beıneleıdi.
Basqa adamǵa ol qasıetter izgilik, seriktestik, meıirmandyq. Sypaıylyq, tártiptik, jaýaptylyq, adaldyq, izettilik bolýy kerek.
Osy qasıetterdiń eń mańyzdysy – izgilik.

Ekinshiden – men ózime qarym – qatynas
Úshinshiden - uıym jáne qoǵam. Buǵan jatatyn aspektiler jaýapkershilik, eńbekqor , adaldyq. Dostaryna kóńil – kúıine ortaqtasý.

Tórtinshi - ónegeliniń kategorıasy eńbek. Onyń qasıetteri úı jumysyn jaýapkershilikpen oryndaý, jumys ornyn daıyndaý. Jınaqtylyq, tártiptilik pen shynaıylyq. Osynyń bári muǵalimniń sabaq barysyndaǵy yqpalynyń áseri.

Besinshi – Otanǵa degen súıispenshiligi, oqýshylarǵa qoıatyn mindetimiz, óz ultynyń tarıhyn, mádenıetin tilin, dinin qasterleıtin jáne ony jalpy adamzattyq deńgeıden rýhanı qundylyqtarǵa uıymdastyra biletin eljandy tulǵa tárbıeleý.
Jeke bastaǵy adamgershilik aspektilerdi damytý arqyly pedagogıkalyq is sharada ádis – tásilderdi jáne tulǵalardy júıeleý barysynda osyndaı jumys júrgizemin.

Oqýshylardyń ónegeli asektilerin damytý úshin men sabaqta mynadaı tehnologıalardy qoldanamyn. Máselen, oqytý, qarym – qatynas tehnologıasyn, Karaıevtiń úsh ólshemdi ádistemelik júıe pedagogıkalyq tehnologıasyn. Osy tehnologıa boıynsha ekinshi kezeńde sınetıkalyq bólim men qarym – qatynas tehnologıanyń strategıalaryn qoldanamyn. Olar Derevo mýdrostı, pochta, ýqsastyq pen daralyq, Jıgso strategıasy, momentalnoe foto, opornye sıgnaly

Men matematıka sabaǵynda matematıka tarıhynan maǵlumattar, dıdaktıkalyq oıyndar, sabaqta pánaralyq baılanys jáne estetıkaǵa, sulýlyqqa baýlý, ómirmen baılanysty faktorlar, týǵan ólke týraly qyzyqty eseptermen baılanystyrý, uly oıshyldardyń aıtqan sózderin sabaqta qoldaný, oqýshylardyń jumysyn baǵalaý, sózdik baǵa refleksıa sıaqty adamgershilik aspektilerdiń túrlerin, ádis – tásilderin qoldanamyn

Osy tásilderge mysaldar keltireıik
Matematıka tarıhynan maǵlumattar. Men sabaqta balalarǵa jetistikterge, ǵylymı ashylymdarǵa tek adamgershiligi bar, ómirde ónegelik qasıetterdi ustanatyn ǵalymdar ǵana jetedi dep aıtamyn. Mysaly Pıfagor, S.Kovalevskaıa, Eıler, Omar Haııam, Eratsofen, Lomonosov
Sabakta pánaralyq baılanys jáne estetıkaǵa, sulýlyqqa baýlý úshin mynadaı ádisterdi qoldanamyn
«Proporsıa» taqyryby boıynsha sýrettik galereıaǵa saıahat júrgizdim
Uly oıshyldardyń aıtqan sózderi. Uly matematık, fılosov taǵy basqa ǵalymdardyń qysqa biraq oıy tereń jatqan, mádenı tur,ydan damytatyn kóptegen sózderi bar. Men olardy epıgraf túrinde sabaqta qoldanamyn
Ómirmen baılanysty faktorlar. Muǵalimniń sabaq taqyrybyn ómirmen baılanystyrǵany, onyń mańyzdylyǵyn kórsetkeni mańyzdy. Mysaly: vektor taqyrybynda Krylovtyń «Lebed, rak ı shýka» basnásyn qoldanýyńa bolady

5 synypta qarym – qatynas tehnologıasyn qoldanyp «Aqmola oblysyna saıahat» atty sabaq júrgizdim. Esep sheshý barysynda «Qyzyl kitapqa» engen qoqıqazben tany boldyq
Sabaqta durys qoldanǵan dıdaktıkalyq oıyndar oqýshylardy jan-jaqty jáne úılesimdilikti damytady. Dıdaktıkalyq oıyndarǵa mysal: «Restıkı-nolıkı», «matematıkalyq loto», «Azıada oıyndary», «Bıatlon oıyny», «Hokeı» oıyny, «Jabyq kónkı tebý» stadıony
Týǵan ólke týraly qyzyqty eseptermen baılanystyrý

Oqýshylardyń jumysyn baǵalaý, sózdik baǵa refleksıa.
Refleksıa satysy sabaqtyń sońynda mindetti túrde bolýy qajet.
Osy satyda oqýshylarmen birge tárbıelik jaǵynan sabaqty baǵalaýǵa bolady. Refleksıa «Araldar» refleksıa «Chemodan», et tartqysh, sebet, sabaqta alǵan aqparatty ne isteıdi ekeni týraly oqýshylarǵa tańdaý beriledi

Mektepte oqyǵan jyldary oqýshy ártúrli bilim men daǵdy alady. Biraq ta eń basty mindet jeke adamdy tárbıeleý bolyp qalady.
Erazm Rooterdamskıı aıtqandaı «Adamdar týmaıdy, qalyptaspaıdy» al, matematıka muǵalimi oqýshy jan dúnıesin qalyptasýǵa kómektese alady jáne kómektesý kerek. Osymen ózimniń baıandamamdy aıaqtaımyn
Nazarlaryńyzǵa rahmet!