Sońǵy jańartý

(Ózgertilgen ýaqyty 5 kún buryn)
Matematıkalyq sot otyrysy
Sabaqtyń taqyryby: Matematıkalyq sot otyrysy
Jumys maqsaty: 1. Oqýshylardyń tórtburyshtar taraýynan alǵan bilimderin jınaqtaý;
2. Dıagonaldar qasıetteri negizinde esepter shyǵara bilýge daǵdylandyrý;
3. Fıgýralar keskinin durys salýǵa jáne olardy ajyrata bilýge úıretý. Adamgershilikke tárbıeleý.

Jumys jabdyqtalýy: Proektor, tórtburyshtar beınelengen plakattar.
Sot otyrysynyń barysy: (Hatshy sot otyrysyna qatysýshylardy tanystyrady)
Tóreshi (sýdıa) – «Kópburysh»
Prokýror – «Úshburysh»
Qorǵaýshy (advokat) – «Sheńber»
Hatshy: «Burysh»
Aıyptalýshy: «Dıogonal»
Jábirlenýshiler: «Paralelogram», «Tiktórtburysh», «Romb», «Trapesıa», «Kvadrat» jáne osy tórtburyshtar aýylynyń turǵyndary men «Matematıka» ǵylymı - ádistemelik jýrnalynyń bas tilshisi kelip otyr.

Sot barysynyń bastalýy:
Hatshy: Turyńdar, sot keledi.
Tóreshi: Qurmetti myrzalar men hanymdar! Qurmetti núkteler, buryshtar jáne de tórtburyshtar aýylynyń turǵyndary. Búgingi kóshpeli, ashyq sot otyrysynyń osy aýylda júrgizgeli otyrmyz. Onyń basty sebebi: aýyl turǵyndarynan kelip túsken aryzdar bolyp otyr. Aryzdarynda aýylǵa jańadan kóship kelgen Dıagonaldiń áreketterinen aýylda tynyshtyq pen birliktiń kete bastaǵany aıtylyp, osyny zań aıasynda tekserip, dıagonaldy jazaǵa tartýymyz kerek.
Búgin osy isti jan - jaqty qarap, ádil sheshim qabyldaımyz. Otyryńyzdar, aıyptalýshyny alyp kelińizder. (Aıyptalýshy - Dıagonal alyp kelinedi).

Hatshynyń janyna baryp geometrıa kitabyna ant berińiz.
Dıagonal: Búgingi sot otyrysynda shyndyqty tek shyndyqty odan basqa eshteńe aıtpaımyn dep ant beremin!

Tóreshi: Tolyq aty - jónińiz?
Dıagonal: Aty - jónim Dıagonal qarsy tóbeler qyzy.
Tóreshi: Qaıda turasyz?
Dıagonal: Geometrıalyq fıgýralardy bólikterge bólemin, atap aıtqanda: Kvadrat, tiktórtburysh, paralelogram, romb, trapesıa.
Teńdeı eki, tórt bólikke bólinedi. Olarǵa aýyrlyq sentrlerin anyqtaýǵa kómektesemin.
Tóreshi: Jaraıdy, aıyptalýshyǵa aıyptaýshynyń suraǵy bar ma?

Aıyptaýshy: Qazirge joq.
Tóreshi: Qorǵaýshynyń suraǵy bar ma?
Qorǵaýshy: Meniń sizge suraǵym bar edi. Ruqsat etseńiz.
Tóreshi: Árıne.
Qorǵaýshy: Geometrıalyq fıgýralardyń qasıetteriniń ashylýynda Dıagonaldyń atqarǵan qyzmetteri esepke alynady ma?
Tóreshi: Iá, sot barlyq faktilerdi esepke alady.
Qorǵaýshy: Rahmet, mende ázirge suraq joq.
Tóreshi: Olaı bolsa, sóz kezegi Úshburysh hanymǵa beriledi.

Aıyptaýshy: Qurmetti sot, qurmetti sot otyrysyna qatysýshylar! Matematıka áleminde kórshi memlekettermen óz - ara dostyq qarym - qatynas ornatyp, matematıkalyq odaq qurý jolynda sharshamaı, talmaı, aıanbaı eńbek etip, egemendik alǵaly ózindik damý jolyn tańdaǵan bizdiń Geometrıa memleketimizdiń Tórtburyshtar aýylyna Dıagonal esimdi azamatshanyń kelýimen aýyldaǵy tynyshtyq buzyla bastady. Dıagonaldyń aralasýymen Paralelogram, Tiktórtburysh, Romb, Trapesıa, Kvadrat sıaqty azamattarynyń úıleriniń tynyshtyǵy ketti. Januıalarynyń bir tutastyqtary buzylyp, tipti tórt bólikter paıda bola bastady. İs bulaı jalǵasa beretin bolsa, Memleketimizdiń usaqtalyp, bólinip ketip, óziniń qudiretti kúshinen aıyrylyp qalýy múmkin. Sondyqtan, Qurmetti sýdıa hanym, dıagonaldyń qylmysty áreketterin Geometrıa memleketiniń zańynyń qylmystyq kodeks 3 - taraý, 512 - baby boıynsha ádil túrde zań talaptaryna sáıkes qarap, ony qatań túrde jazylýyn, tynyshtyǵymyzdyń saqtalýyn talap etemin.

Tóreshi: Osy aıǵaqqa qarsy sóz kezegi jábirlenýshi Tiktórtburyshqa beriledi.
Tiktórtburysh: Búgingi sot otyrysynda shyndyqty tek shyndyqty odan basqa eshteńe aıtpaımyn dep ant beremin!

Tóreshi: Tolyq aty - jónińiz?
Tiktórtburysh: Atym Tiktórtburysh.
Tóreshi: Qaıda turasyz?
Tiktórtburysh: Tiktórtburyshtar aýylynda, 8 synyp kitabynyń İ taraý, 6synybynda turymyn.
Tóreshi: İstiń mán - jaıyn túsindirińiz.
Tiktórtburysh: Qarama - qarsy qabyrǵalarym teń bolyp keletin, barlyq buryshtarym tik buryshtan jaralǵan meniń sulý fıgýramdy Dıagonal keldi de, bólip - bólip, aqyrynda tipti tórt bólikke bólip tastady. Ár bólgen saıyn kózime janym kózime kórindi. Meniń ruqsatymsyz denemniń bólikterge bólinýine kelispeımin.

Tóreshi: Dáleldeı ótseńiz.
Tiktórtburysh: (Bir jáne eki dıogonal júrgizilgendegi jaıyn kórsetetin syzylmalardy kýáge tartyp, dálelder kórsetedi.)
Tóreshi: Qorǵaýshynyń Tiktórtburyshqa suraǵy bolmasa, sóz kezegi Paralelogram myrzaǵa beriledi.
Paralelogram: Búgingi sot otyrysynda shyndyqty tek shyndyqty odan basqa eshteńe aıtpaımyn dep ant beremin!
Tóreshi: Tolyq aty - jónińiz?
Paralelogram: Atym Paralelogram.
Tóreshi: Qaıda turasyz?
Paralelogram: Tórtburyshtar aýylynda 8 synyp geometrıa kitabynyń İ taraý 6 taqyrybynda turamyn.

Tóreshi: İstiń mán - jaıyn túsindirińiz.
Paralelogram: Qurmetti sýdıa! Meniń qarama - qarsy qabyrǵalarymnyń teńdigi jáne paralleldigi meniń fıgýramdy aıryqsha sulý kórsetedi. Kerek deseńiz, meniń qarama qarsy buryshtarymda teń. Al, qaıdaǵy bir Dıagonal deneme jarmasyp fıgýramdy bólikterge bóle bastady. Dıagonaldyń bul isterine narazylyǵymdy ashyq ta aıqyn bildiremin.(Alyp kelgen syzylma qujattaryn kórsetip, istiń mán - jaıyn túsindiredi.)

Qorǵaýshy: Qurmetti paralelogram myrza! Siz bolǵan jaılarǵa beker renjısiz. Siz bul jerde utpasańyz, eshqandaı utylmadyńyz. Dıagonaldyń kómeginde ózińizdiń jańa bilip tolyǵa tústińiz. Sizdiń deneńizge bir dıagonal júrgizilse onda siz eki teń úshburyshqa bóline alasyz. Al eki dıagonal júrgizseńiz, sizde tórtburyshtar paıda bolady. Qala berse, jańa qasıetterińiz sizge arnalǵan esepterdiń sheshýin jeńildetedi. Dıagonaldy kómekke shaqyryp ony aıyptaýyńyz qalaı?
Tóreshi: Sóz Rombyǵa beriledi. Hatshynyń janyna baryp ant berińiz.
Romb: Búgingi sot otyrysynda shyndyqty tek shyndyqty odan basqa eshteńe aıtpaımyn dep ant beremin.!

Tóreshi: Tolyq aty - jónińiz?
Romb: Atym Romb.
Tóreshi: Qaıda turasyz?
Romb: Tiktórtburyshtar aýylynda 8 synyp geometrıa kitabynyń İ taraý 6 taqyrybynda turamyn.
Tóreshi: İstiń mán - jaıyn túsindirińiz.
Romb: Qurmetti sýdıa! Barlyq qabyrǵalarym jáne qarama - qarsy buryshtarym teń bolyp kelgen symbatty fıgýramdy bólikterge bólýdiń tipti qajeti joq dep esepteımin. «Bólingendi bári jeıdi» - degen halqymyzdyń maqal - máteline súıenip, men jalpy «bólý» uǵymyna qarsymyn. Dıagonaldyń Tórtburyshtar turǵyndaryna istep júrgen áreketterin. (Dıagonal qatynasqan syzylma sýretterdi kýálikke tartyp, óziniń jaǵdaıyn túsindiredi.)

Qorǵaýshy: Qurmetti sýdıa hanym! Meniń qorǵaýǵa alǵan Dıagonalymnyń Rombyǵa kelýi, oǵan zıansyz dep esepteımin. Rombydaǵy Dıagonaldyń kómegimen ol
belgisiz qasıetterdi ashyp, ózi rýhanı jaǵynan jetilise túsedi degen oıdamyn. Dıagonaldyń kómegimen Rombynyń jeke tulǵalyq qasıetteri, ashylyp, jetile túsetinine senemin.
Tóreshi: eger Rombyǵa suraq joq bolatyn bolsa, sóz jábirlenýshi Kvadrat azamatqa beriledi. Hatshynyń janyna baryp ant berińiz.

Kvadrat: Qurmetti Sýdıa! Men barlyq qabyrǵalarym teń, buryshtarym tiktórtburysh bolyp keletin óte yńǵaıly fıgýramyn. Qasıetterim kópshilikterińizge belgili. Men bólikke bólýdiń qajeti joq dep oılaımyn. Tórtburyshtar aýylyndaǵy Dıagonaldyń bul qylyǵy jumyssyzdyqtyń saldarynan dep esepteımin. (Syzylma – sýretterin kórsetedi)
Qorǵaýshy: Qurmetti sýdıa! Dıagonal kelip Kvadratqa zıan keltirdi degenge qosyla almaımyn. Kerisinshe Dıagonaldyń kómegimen paıda bolǵan úshburysh úshin Dıagonal iri bıiktik, ári bısektrısa, ári medıana bolady.
Tóreshi: Kelesi sózdi jábirlenýshi Trapesıaǵa beremiz. Hatshynyń janyna baryp ant berińiz.
Trapesıa: Búgingi sot otyrysynda shyndyqty tek shyndyqty odan basqa eshteńe aıtpaýǵa ant beremin..

Tóreshi: Tolyq aty - jónińiz?
Trapesıa: Atym Trapesıa.
Tórtburyshtar aýylynda 8 synyp geometrıa kitabynyń İ taraý 6 taqyrybynda turamyn.
Tóreshi: İstiń mán - jaıyn túsindirseńiz.
Trapesıa: Qurmetti sýdıa! Men qabyrǵalarym men buryshtarymnyń teńdigi týraly eshteńe aıtpaımyn. Ózime bolarlyqtaı qasıetterim, minezim bar. Osynda otyryp, týystarymnyń sózderin saralaı kele, olardyń Dıagonalǵa taǵyp otyrǵan aıyby zańsyz dep túsindim. Kerisinshe, Dıagonal men kelisimdi, birlikti bolsaq, biz fıgýralardyń qasıetteri ashyla túsetinine kózim jetti. Sondyqtan men

Dıagonalǵa aıyptaý aryzymdy qaıtyp alamyn. Ony bul isterine aıyptamaımyn.
Qorǵaýshy: Qurmetti trapesıa! Siz óte durys aıtasyz. Siz tamasha fıgýra ekensiz. Sizdiń tek bir ǵana teń búıirli kúıińizge, dıagonal júrgizilse qanshama tamasha qasıetterge ıe bolatynyńyzdy bilseńiz edi!
Tóreshi: Endigi sóz kezegi kýáger oqýshyǵa berildi.
Oqýshyny alyp kelińizder.

Kýáger: Men №3 Alǵa qazaq orta mektebiniń 10b klass oqýshysy Satbaı Jaınar. Men tórtburyshtardyń búgingi tartysýyna túsine almaı turmyn. Olardyń Dıagonalǵa taqqan aıyptaryna qarsymyn. Olardyń Dıagonalǵa taqqan aıyptaryna qarsymyn. Sebebi tórtburyshtardyń sheshimin tappaı turǵan esepteri Dıagonal kómeginde ońaı sheshimin tabady. Fıgýralardyń teńdeı bólikterge bólinedi. Basqada atqaratyn qyzmetteri kóp. Men, tórtburyshtarǵa Dıagonaldyń kelýin, eki qolymdy kóterip qoldaımyn. Aıtyp boldym.
Tóreshi: Sońǵy sóz aıyptalýshy Dıagonalǵa beriledi.

Dıagonal: Qurmetti Sýdıa Myrza! Men qurmetti tórtburyshtar aýylynyń turǵyndaryna zıan keltirdim dep esepteımin. Olarǵa qolymnan kelgen kómegimdi berdim. Sheshilmeı turǵan esepterin sheshýge kómektestim. Talaptaryna shamam jetkenshe ádildik jasap, teń bólikterge bóldim. Osylardy esepke alyp, ádil úkim shyǵarýyńyzdy suraımyn.
Hatshy: Turyńyzdar 30mınýttyq úzilis jarıalaımyz, sot aqyldasyp bolǵansha.
Kórinis. «Qazaqtyń sheshendik sózderi».
Án. «Altyn ana».
Hatshy: Turyńyzdar sot keledi.
Tóreshi: Aıyptalýshynyń is - áreketterinde keıbir aǵattyqtardyń bolǵanyn, oǵan qaramastan sot óziniń ómirlik tájirıbesine jáne qurmetti qorǵaýshymen kýágerlerdiń eleýli dáleldemelerine negizdelip, Dıagonaldy aıypsyz dep esepteıdi jáne sheshim qabyldaıdy:
1. Dıagonaldy geometrıa zańynyń № 341 3 - taraý 512 - baby boıynsha aıypsyz dep tabylsyn.

2. Geometrıalyq amaldardy oryndaýda qatelikterge jol bermeý úshin, geometrıa zańdaryn úırený júıeli túrde alyp barylsyn. Osymen sot otyrysy aıaqtaldy.
3. Sot otyrysy – oıynyn daıyndaǵan matematıka pániniń muǵalimderi: Muqasheva Nurgúl men Ulyqpanova Ǵazıza jáne 10 «á», 10 «b» klass oqýshylary.

Búgingi synyptan tys jumysymyzda 10 synyp oqýshylarynyń urany:
Oıynnan jeńilsek te
Ómirden jeńilmeımiz.

You Might Also Like

Jańalyqtar

Jarnama