Matematıkanyń qazaq halqynyń turmys - tirshiliginde qoldanylýy
Matematıkanyń qazaq halqynyń turmys - tirshiliginde qoldanylýy.
Gıpoteza: Jaratylystaný pánderiniń elementteri - qazaq halqynyń tanymdyq murasy men mádenıetinde birge damyǵan ilim.
Ózektiligi: Qazaq halqynyń tanymdyq murasy, mádenıetinde matematıka pániniń mańyzdylyǵyn kórsetý. Qazaq halqynyń sáýlet ónerine jaratylystaný (matematıka, fızıka) pánderiniń qoldanylý danalyǵy.
Maqsattary:
1. Qazaq halqynyń salt - dástúrlerimen tanysyp, matematıkanyń qoldanylýyna zertteý júrgizý
2. Ata - babamyzdyń qoldanǵan buıymdarynyń jaratylystaǵy belgili bir júıeligi men zańdylyqtaryn zertteý
Zertteý ádisteri:
1. Jarkent qalasyndaǵy Ýálıbaı meshitindegi saqtalyp kele jatqan buıymdardy sýrettep, zertteý
2. Aýdandyq jáne mektep kitaphanalarynan kitaptar alyp, málimetter jazý
Zertteý bólimi: matematıka ǵylymynyń qazaq halqynyń kúndelikti tirshiligindegi joǵarǵy orny zertteldi.
Qorytyndylar: Ulttyq turmystyń buıymdar jasalýy men bala tárbıesine matematıka keńinen qoldanylǵanyn, qazaq halqynyń tanymdyq murasy, mádenıeti qazirgi matematıka pánine qyzyǵýshylyǵyn arttyrýǵa úlesi kóp ekenin kórsettik. Qoryta kelgende biz ómir súrip otyrǵan tylsym dúnıe qupıa kúshterge toly, ol belgili bir zańdylyqqa baǵynady. Ony zerttep, ashý urpaq mindeti.
Jumystyń mazmuny
Kirispe bólimi
I taraý
1. Jumystyń maqsaty men mindeti
2. Zertteý jańalyǵy
II taraý
1. Qazaq halqynyń turmys - tirshiliginde matematıkany qoldaný
2. Ulttyq turmystyq buıymdar jasalýy, bala tárbıesine matematıka keńinen qoldanylýy
Jumystyń maqsaty
Qazaq halqynyń tanymdyq murasy, mádenıetinde matematıka pániniń mańyzdylyǵyn kórsetý. Qazaq halqynyń sáýlet ónerine matematıka pániniń qoldanylý danalyǵy.
Jumystyń mindetteri:
1. Qazaq halqynyń salt - dástúrlerimen tanysyp, matematıkanyń qoldanylýyna zertteý júrgizý
2. Ata - babamyzdyń qoldanǵan buıymdarynyń jaratylystaǵy belgili bir júıeligi men zańdylyqtaryn zertteý.
Bizge kelip jetken salt - dástúr men ádet - ǵuryptardyń, mádenı muralardyń ózinen qazaq halqynyń asqan danalyǵyn kórýge bolady. Qazaq halqynyń tanymdyq murasynyń moldyǵy kimdi bolsa da tań qaldyrǵandaı. Sol mol muranyń keı bireýlerinde jaratylystaný elementteriniń qoldanylýyna toqtalyp óteıik. Qandaı da bir qubylysty túsiný úshin adam ǵylymdy meńgerý kerek. Tabıǵattaǵy kez - kelgen qubylysty qarastyrǵanda ony naqty bir beınege keltiredi. Nárseniń tabıǵı - fızıkalyq keskinin geometrıalyq deneler arqyly beıneleıdi. Qandaı nárse bolsa da buıym nemese qubylys ǵaryshtaǵy alyp nysandar, ıaǵnı kózge kórinbeıtin usaq bólshekter bári belgili bir geometrıalyq pishinmen sıpattalady.
Sharýashylyq esebin júrgizý úshin qarapaıym eseptiń bilimder negizin bilý qajet ekendigi belgili. Bes saýsaqtyń ár túrli esepteýlerge paıdalanýdyń birneshe ádisi bar. Mysaly, ár saýsaqty búgip sanaý nemese jumylǵan saýsaqtardy jazyp sanaý. Endi bir túri tórt saýsaqtaǵy býyndar sany on eki. Sondyqtan sanaýdyń bul túri qaıyrý - múshel esebine, aı retinde sanaýǵa, bir táýliktegi saǵat sanyn esepteýge óte yńǵaıly. Ár saýsaqtaǵy býyn sany úshten, olaı bolsa tórt saýsaq jyldyń tórt mezgiline sáıkes keledi.
Suq saýsaq – naýryz, sáýir, mamyr – kóktem
Ortan saýsaq – maýsym, shilde, tamyz – jaz
Aty joq qol – qyrkúıek, qazan, qarasha – kúz
Shynashaq – jeltoqsan, qańtar, aqpan – qys.
Gıpoteza: Jaratylystaný pánderiniń elementteri - qazaq halqynyń tanymdyq murasy men mádenıetinde birge damyǵan ilim.
Ózektiligi: Qazaq halqynyń tanymdyq murasy, mádenıetinde matematıka pániniń mańyzdylyǵyn kórsetý. Qazaq halqynyń sáýlet ónerine jaratylystaný (matematıka, fızıka) pánderiniń qoldanylý danalyǵy.
Maqsattary:
1. Qazaq halqynyń salt - dástúrlerimen tanysyp, matematıkanyń qoldanylýyna zertteý júrgizý
2. Ata - babamyzdyń qoldanǵan buıymdarynyń jaratylystaǵy belgili bir júıeligi men zańdylyqtaryn zertteý
Zertteý ádisteri:
1. Jarkent qalasyndaǵy Ýálıbaı meshitindegi saqtalyp kele jatqan buıymdardy sýrettep, zertteý
2. Aýdandyq jáne mektep kitaphanalarynan kitaptar alyp, málimetter jazý
Zertteý bólimi: matematıka ǵylymynyń qazaq halqynyń kúndelikti tirshiligindegi joǵarǵy orny zertteldi.
Qorytyndylar: Ulttyq turmystyń buıymdar jasalýy men bala tárbıesine matematıka keńinen qoldanylǵanyn, qazaq halqynyń tanymdyq murasy, mádenıeti qazirgi matematıka pánine qyzyǵýshylyǵyn arttyrýǵa úlesi kóp ekenin kórsettik. Qoryta kelgende biz ómir súrip otyrǵan tylsym dúnıe qupıa kúshterge toly, ol belgili bir zańdylyqqa baǵynady. Ony zerttep, ashý urpaq mindeti.
Jumystyń mazmuny
Kirispe bólimi
I taraý
1. Jumystyń maqsaty men mindeti
2. Zertteý jańalyǵy
II taraý
1. Qazaq halqynyń turmys - tirshiliginde matematıkany qoldaný
2. Ulttyq turmystyq buıymdar jasalýy, bala tárbıesine matematıka keńinen qoldanylýy
Jumystyń maqsaty
Qazaq halqynyń tanymdyq murasy, mádenıetinde matematıka pániniń mańyzdylyǵyn kórsetý. Qazaq halqynyń sáýlet ónerine matematıka pániniń qoldanylý danalyǵy.
Jumystyń mindetteri:
1. Qazaq halqynyń salt - dástúrlerimen tanysyp, matematıkanyń qoldanylýyna zertteý júrgizý
2. Ata - babamyzdyń qoldanǵan buıymdarynyń jaratylystaǵy belgili bir júıeligi men zańdylyqtaryn zertteý.
Bizge kelip jetken salt - dástúr men ádet - ǵuryptardyń, mádenı muralardyń ózinen qazaq halqynyń asqan danalyǵyn kórýge bolady. Qazaq halqynyń tanymdyq murasynyń moldyǵy kimdi bolsa da tań qaldyrǵandaı. Sol mol muranyń keı bireýlerinde jaratylystaný elementteriniń qoldanylýyna toqtalyp óteıik. Qandaı da bir qubylysty túsiný úshin adam ǵylymdy meńgerý kerek. Tabıǵattaǵy kez - kelgen qubylysty qarastyrǵanda ony naqty bir beınege keltiredi. Nárseniń tabıǵı - fızıkalyq keskinin geometrıalyq deneler arqyly beıneleıdi. Qandaı nárse bolsa da buıym nemese qubylys ǵaryshtaǵy alyp nysandar, ıaǵnı kózge kórinbeıtin usaq bólshekter bári belgili bir geometrıalyq pishinmen sıpattalady.
Sharýashylyq esebin júrgizý úshin qarapaıym eseptiń bilimder negizin bilý qajet ekendigi belgili. Bes saýsaqtyń ár túrli esepteýlerge paıdalanýdyń birneshe ádisi bar. Mysaly, ár saýsaqty búgip sanaý nemese jumylǵan saýsaqtardy jazyp sanaý. Endi bir túri tórt saýsaqtaǵy býyndar sany on eki. Sondyqtan sanaýdyń bul túri qaıyrý - múshel esebine, aı retinde sanaýǵa, bir táýliktegi saǵat sanyn esepteýge óte yńǵaıly. Ár saýsaqtaǵy býyn sany úshten, olaı bolsa tórt saýsaq jyldyń tórt mezgiline sáıkes keledi.
Suq saýsaq – naýryz, sáýir, mamyr – kóktem
Ortan saýsaq – maýsym, shilde, tamyz – jaz
Aty joq qol – qyrkúıek, qazan, qarasha – kúz
Shynashaq – jeltoqsan, qańtar, aqpan – qys.
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
