Mátin
Qazaq tili 3 synyp
Sabaqtyń taqyryby: Mátin
Bilimdiligi: Oqýshylardyń 2 - shi synypta mátin jaıly alǵan maǵlumattaryna súıene otyryp, uǵymdaryn keńeıte túsý mátindi taldaýǵa, negizgi oıdy tabýǵa oı qorytyndysyn jasaýǵa, oǵan óz pikirin, oıyn qosýǵa ári qaraı jalǵastyrýǵa, aıaqtaýǵa, mátin quraýǵa úıretý.
Elektrondy oqýlyqtardan tapsyrmalar oryndaý.
Damytýshylyǵy: Jattyǵý jumysyn oryndaý barysynda oqýshynyń oı-órisiniń damýyna shyǵarmashylyqpen óz betinshe jumys isteýge úıretý.
Tárbıeligi: Jaqsy minez - qulyqqa, eńbekshil bolýǵa, sóz maǵynasyn túsinip, baılanystyryp sóıleýge, sózdik qoryn molaıtýǵa jeteleý.
Sóıleý sheberligin, mádenıetin qadaǵalaı otyryp, óz ana tilin súıýge qurmetteýge tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: Jańa bilimdi ıgerý. Toptyq sabaq.
Ádisi: Damyta oqytý, suraq - jaýap, oı shabýyly, túsindirý.
Kórnekilik: Sýretter, tirek syzbalary elektrondy oqýlyq tapsyrmalary.
Test.
Pánaralyq baılanys: Dúnıetaný.
Ana tili.
Sabaqtyń júrisi: İ. Uıymdastyrý.
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý.
İİİ. Qyzyǵýshylyǵyn oıatý.
1. Qymyz – shıpaly sýsyn. Bizdiń mektepte úlken murajaı bar. Balalar ertegi kórdi.
Bul mátin be?
Taqyryp qoıýǵa bolama?
2. Saqqulaq jaqsy ıt. Ol mal kúzetedi. Bir kúni qoraǵa qasqyr shapty. Saqqulaq oǵan tap berdi. Qasqyr qorqyp qasha jóneldi.
- Bul mátin
- Mátin ekenin qaıdan bildińder?
- Sóılemder bir - birimen óz ara maǵyna jaǵynan baılanysyp tur. Mátinge at qoıýǵa bolady.
Mátinniń negizgi oıy ne?
It adamnyń dosy, kómekshi serigi.
3. Olaı bolsa búgingi ótetinimiz: Mátin.
Mátin
Áńgimeleý Sıpattaý Paıymdaý
Ne istedi? Qandaı? Nelikten?
Ne boldy? Nege?
Qalaı boldy?
«Baldyrǵan» jýrnalynan mátinder alynyp, oqyp túrleri ajyratylady.
1. Almaty İle Alataýynyń eteginde ornalasqan. Qazaqstannyń úlken qalasy. Uzaq ýaqyt boıy kóptegen derektemelerde qalanyń ataýy «Almanyń atasy» dep atalady. (áńgimeleý).
2. Kúz belgisin aldymen aq qaıyń sezedi. Óıtkeni basqa aǵashtardan góri onyń japyraǵy buryn sarǵaıady. (paıymdaý).
3. Arpa bir jyldyq shóp tektes ósimdik. Ol astyq tuqymdastarǵa jatady. Onyń sabaǵy túp - túzý, jińishke. Masaǵy tórt qyrly nemese alty qyrly.
(sıpattaý).
Mátinniń taǵy qandaı bólikteri bolady?
1. Basy.
2. Negizgi bólim.
3. Sońy.
Oqýlyqpen jumys.
Synyp 4 topqa bólinedi.
1 - top. «Aıgólek»
2 - top. «Baldyrǵan»
3 - top. «Móldir bulaq»
4 - top. «Til ashar»
1 - top. «Aıgólek»
2 - jattyǵý. Mátindi oqyp, at qoıý. Mátinnen negizgi oıdy tabý.
Egis dalasynda
Birde Naýan ájesin erip, egis dalasyna keldi. Ol shashaqty basy ıilip turǵan bıdaı sabaqtaryn kórip, ájesinen:
- Mynaý ósip turǵandar ne?- dep surady.
- Naýanjan, bul pisip turǵan nan,- dep jaýap berdi ájesi.
- Nan bolsa, taba nany qaıda?
- Taba nan da osy dánniń ishinde.
- Aq toqash she?
- Toqash ta osy dánniń ishinde.
- Baýyrsaq she?
- Baýyrsaq ta osy dánge syıyp tur, Naýanjan.
- Áje kip-kishkentaı dánge osynsha kóp nan qalaı syıyp tur?- dep Naýan tańǵaldy.
- «As atasy – nan, nan atasy – dán» degen, Naýanjan, osynsha mol dúnıe, toqshylyq árbir dánniń ishinde – dedi ájesi.
Mátinge at qoıyldy. «Egis dalasynda». Negizgi oıdy beretin ataý.
«As atasy – nan, nan atasy – dán»
2 - top. «Baldyrǵan»
3 - jattyǵý. Mátinniń tynys belgisin qoıyp jazý.
Bizdiń kól
Aýyl shetinde kól bar. Jazda balalar onyń bir jaǵasynan ekinshi jaǵasyna júzip ótedi. Kúzde kól sýy sýı bastaıdy. Kól jaǵalaýyndaǵy shópter sarǵaıady. Aǵashtar men butaqtardyń japyraqtary túsedi. Qysqy aıazda kól muz bop qatady.
3 - top. «Móldir bulaq»
Sýret boıynsha ertegi qurastyrý.
Bir túlki júgirip kele jatyp, abaısyzda tereń apanǵa túsip ketipti.
- Eı túlki batyr ne qylyp tursyń?- depti eshki.
- Oı, ne qylasyń, janym jaı taýyp tur. Qyrda ystyqtap, sýsap ólip edim.
Apannyń ishi ári salqyn, ári túbinde tup - tunyq sýy bar eken,- depti túlki.
Eshki sý iship salqyndaıyn dep apanǵa qarǵyp túsipti. Sonda túlki sekirip eshkiniń múıizinen aıaǵyn tirep syrtqa shyǵyp ketipti. Eshki mańyrap, apanda qala beripti.
4 - top. «Til ashar»
Óleńdi oqyp, kómekke kelgen sózderdi japyraqtarǵa jazyp dana aǵashyna ilý kerek.
Júgerideı appaq,
Ustap kórseń qatty - aq.
Sý bop erip ketedi,
Qoısań tyǵyp saqtap,
Satyr - sutyr etedi,
Shekeńe tıse ótedi.
Aýyzǵa salsań lezde
Kámpıtteı erip ketedi.
Tóbemizden tónedi,
Tóbemizde tógedi.
Tabıǵattyń marjany
Tipti netken kóp edi
Tabanymdy jaralap,
Terdim jardy jaǵalap.
Tizer edim monshaq qyp,
Erıtini jaman - aq!
Dana aǵashyna ilingen sózder:
1. Marjany.
2. Sý.
3. Appaq.
4. Júgerideı.
5. Qatty - aq.
6. Satyr - sutyr.
7. Kámpıtteı.
8. Monshaq.
5. «Sıqyrshy sandyq» oıyny arqyly sýret boıynsha mátin qurastyryp, Aıgólek jýrnalyna jiberdik.
1 - top. «Aıgólek»
Jaz mezgili. Balalar oıyn alańyna keldi. Olar eki topqa bólinip fýtbol oınady. Jaras bastaǵan top jeńiske jetti. Oıyn óte qyzyqty boldy. (áńgimeleý).
2 - top. «Baldyrǵan»
Ósimdik tiri tabıǵat. Óıtkeni ol ónedi, óledi. Aıman bólmesine gúl ósirdi. Gúl ádemilik úshin ǵana emes, taza aýasyn beredi. (paıymdaý).
3 - top. «Móldir bulaq»
Pil úlken, bıik janýar. Tumsyǵy uzyn, qulaǵy úlken, tabany jalpaq. Terisi qalyń. Oǵan júk artady, ári adamdar kólik qylyp minedi. Salmaǵy aýyr.
4 - top. «Til ashar»
Sıyr
Sıyr úı janýary. Onyń eti, súti paıdaly. Sútinen qaımaq, maı alynady. Sútti uıytyp, qurt, irimshik jasaıdy. Sıyrdyń turatyn jeri taza, qurǵaq bolady. Ýaqytynda jemin, shóbin, sýyn berip turý kerek. Sonda ǵana onyń súti mol bolady.
Elektrondy oqýlyqtan mynadaı tapsyrmalar oryndattym.
6. Elektrondy oqýlyqtan oqýshylardyń shyǵarmashylyq qabiletterin damytý maqsatynda qyzyqty jumbaqtar sheshildi.
1. Ózi túzý, izi qısyq bir attyń, óshpes izin bala kezden unattym.
(qalam men jazý)
2. Kóldiń ortasynan ne tabasyń?
Jerdiń ortasynan ne tabasyń?
(Ó jáne E áripteri)
3. Qudyqtyń ortasynda ne bar?
Quryqtyń ortasynda ne bar?
(D jáne R áripteri)
4. Balyqta bar da, nan da joq,
Halyqta bar da, handa joq. (L árpi)
7. Baǵalaý:
Sabaqta belsendilik tanytqan oqýshylardy baǵalaımyn.
Úıge tapsyrma: 24 - jattyǵý.
Kerik sózine mátin qurastyrý.
8. Qorytyndylaý.
Test jumystary arqyly qorytyndylanady.
1. Mátinniń qandaı túrleri bolady?
a) Áńgimeleý, sıpattaý, kórkemdeý.
b) Áńgimeleý, sıpattaý, paıymdaý. +
v) Paıymdaý, dáleldeý, túsindirý.
2. Biryńǵaı jińishke aıtylatyn sózdi tap:
a) japyraq.
b) ınelik +
v) qulynshaq.
3. Uıań daýyssyz dybystardy ata:
a) b, v, g, ǵ, d, j, z. +
b) r, l, ı, ý, m, n, ń.
v) p, f, k, q, t, s, sh.
4. Kóptik jalǵaýy jalǵanǵan zat esimdi belgile:
a) zeınetker
b) zeınetkerim
v) zeınetkerler +
5. Quttyqtaý mátinin tańda:
a) Biz demalýǵa ormanǵa bardyq.
b) Densaýlyq, baqyt tileımin. +
v) Bizdiń halqymyz baqytty.
Sabaqtyń taqyryby: Mátin
Bilimdiligi: Oqýshylardyń 2 - shi synypta mátin jaıly alǵan maǵlumattaryna súıene otyryp, uǵymdaryn keńeıte túsý mátindi taldaýǵa, negizgi oıdy tabýǵa oı qorytyndysyn jasaýǵa, oǵan óz pikirin, oıyn qosýǵa ári qaraı jalǵastyrýǵa, aıaqtaýǵa, mátin quraýǵa úıretý.
Elektrondy oqýlyqtardan tapsyrmalar oryndaý.
Damytýshylyǵy: Jattyǵý jumysyn oryndaý barysynda oqýshynyń oı-órisiniń damýyna shyǵarmashylyqpen óz betinshe jumys isteýge úıretý.
Tárbıeligi: Jaqsy minez - qulyqqa, eńbekshil bolýǵa, sóz maǵynasyn túsinip, baılanystyryp sóıleýge, sózdik qoryn molaıtýǵa jeteleý.
Sóıleý sheberligin, mádenıetin qadaǵalaı otyryp, óz ana tilin súıýge qurmetteýge tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: Jańa bilimdi ıgerý. Toptyq sabaq.
Ádisi: Damyta oqytý, suraq - jaýap, oı shabýyly, túsindirý.
Kórnekilik: Sýretter, tirek syzbalary elektrondy oqýlyq tapsyrmalary.
Test.
Pánaralyq baılanys: Dúnıetaný.
Ana tili.
Sabaqtyń júrisi: İ. Uıymdastyrý.
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý.
İİİ. Qyzyǵýshylyǵyn oıatý.
1. Qymyz – shıpaly sýsyn. Bizdiń mektepte úlken murajaı bar. Balalar ertegi kórdi.
Bul mátin be?
Taqyryp qoıýǵa bolama?
2. Saqqulaq jaqsy ıt. Ol mal kúzetedi. Bir kúni qoraǵa qasqyr shapty. Saqqulaq oǵan tap berdi. Qasqyr qorqyp qasha jóneldi.
- Bul mátin
- Mátin ekenin qaıdan bildińder?
- Sóılemder bir - birimen óz ara maǵyna jaǵynan baılanysyp tur. Mátinge at qoıýǵa bolady.
Mátinniń negizgi oıy ne?
It adamnyń dosy, kómekshi serigi.
3. Olaı bolsa búgingi ótetinimiz: Mátin.
Mátin
Áńgimeleý Sıpattaý Paıymdaý
Ne istedi? Qandaı? Nelikten?
Ne boldy? Nege?
Qalaı boldy?
«Baldyrǵan» jýrnalynan mátinder alynyp, oqyp túrleri ajyratylady.
1. Almaty İle Alataýynyń eteginde ornalasqan. Qazaqstannyń úlken qalasy. Uzaq ýaqyt boıy kóptegen derektemelerde qalanyń ataýy «Almanyń atasy» dep atalady. (áńgimeleý).
2. Kúz belgisin aldymen aq qaıyń sezedi. Óıtkeni basqa aǵashtardan góri onyń japyraǵy buryn sarǵaıady. (paıymdaý).
3. Arpa bir jyldyq shóp tektes ósimdik. Ol astyq tuqymdastarǵa jatady. Onyń sabaǵy túp - túzý, jińishke. Masaǵy tórt qyrly nemese alty qyrly.
(sıpattaý).
Mátinniń taǵy qandaı bólikteri bolady?
1. Basy.
2. Negizgi bólim.
3. Sońy.
Oqýlyqpen jumys.
Synyp 4 topqa bólinedi.
1 - top. «Aıgólek»
2 - top. «Baldyrǵan»
3 - top. «Móldir bulaq»
4 - top. «Til ashar»
1 - top. «Aıgólek»
2 - jattyǵý. Mátindi oqyp, at qoıý. Mátinnen negizgi oıdy tabý.
Egis dalasynda
Birde Naýan ájesin erip, egis dalasyna keldi. Ol shashaqty basy ıilip turǵan bıdaı sabaqtaryn kórip, ájesinen:
- Mynaý ósip turǵandar ne?- dep surady.
- Naýanjan, bul pisip turǵan nan,- dep jaýap berdi ájesi.
- Nan bolsa, taba nany qaıda?
- Taba nan da osy dánniń ishinde.
- Aq toqash she?
- Toqash ta osy dánniń ishinde.
- Baýyrsaq she?
- Baýyrsaq ta osy dánge syıyp tur, Naýanjan.
- Áje kip-kishkentaı dánge osynsha kóp nan qalaı syıyp tur?- dep Naýan tańǵaldy.
- «As atasy – nan, nan atasy – dán» degen, Naýanjan, osynsha mol dúnıe, toqshylyq árbir dánniń ishinde – dedi ájesi.
Mátinge at qoıyldy. «Egis dalasynda». Negizgi oıdy beretin ataý.
«As atasy – nan, nan atasy – dán»
2 - top. «Baldyrǵan»
3 - jattyǵý. Mátinniń tynys belgisin qoıyp jazý.
Bizdiń kól
Aýyl shetinde kól bar. Jazda balalar onyń bir jaǵasynan ekinshi jaǵasyna júzip ótedi. Kúzde kól sýy sýı bastaıdy. Kól jaǵalaýyndaǵy shópter sarǵaıady. Aǵashtar men butaqtardyń japyraqtary túsedi. Qysqy aıazda kól muz bop qatady.
3 - top. «Móldir bulaq»
Sýret boıynsha ertegi qurastyrý.
Bir túlki júgirip kele jatyp, abaısyzda tereń apanǵa túsip ketipti.
- Eı túlki batyr ne qylyp tursyń?- depti eshki.
- Oı, ne qylasyń, janym jaı taýyp tur. Qyrda ystyqtap, sýsap ólip edim.
Apannyń ishi ári salqyn, ári túbinde tup - tunyq sýy bar eken,- depti túlki.
Eshki sý iship salqyndaıyn dep apanǵa qarǵyp túsipti. Sonda túlki sekirip eshkiniń múıizinen aıaǵyn tirep syrtqa shyǵyp ketipti. Eshki mańyrap, apanda qala beripti.
4 - top. «Til ashar»
Óleńdi oqyp, kómekke kelgen sózderdi japyraqtarǵa jazyp dana aǵashyna ilý kerek.
Júgerideı appaq,
Ustap kórseń qatty - aq.
Sý bop erip ketedi,
Qoısań tyǵyp saqtap,
Satyr - sutyr etedi,
Shekeńe tıse ótedi.
Aýyzǵa salsań lezde
Kámpıtteı erip ketedi.
Tóbemizden tónedi,
Tóbemizde tógedi.
Tabıǵattyń marjany
Tipti netken kóp edi
Tabanymdy jaralap,
Terdim jardy jaǵalap.
Tizer edim monshaq qyp,
Erıtini jaman - aq!
Dana aǵashyna ilingen sózder:
1. Marjany.
2. Sý.
3. Appaq.
4. Júgerideı.
5. Qatty - aq.
6. Satyr - sutyr.
7. Kámpıtteı.
8. Monshaq.
5. «Sıqyrshy sandyq» oıyny arqyly sýret boıynsha mátin qurastyryp, Aıgólek jýrnalyna jiberdik.
1 - top. «Aıgólek»
Jaz mezgili. Balalar oıyn alańyna keldi. Olar eki topqa bólinip fýtbol oınady. Jaras bastaǵan top jeńiske jetti. Oıyn óte qyzyqty boldy. (áńgimeleý).
2 - top. «Baldyrǵan»
Ósimdik tiri tabıǵat. Óıtkeni ol ónedi, óledi. Aıman bólmesine gúl ósirdi. Gúl ádemilik úshin ǵana emes, taza aýasyn beredi. (paıymdaý).
3 - top. «Móldir bulaq»
Pil úlken, bıik janýar. Tumsyǵy uzyn, qulaǵy úlken, tabany jalpaq. Terisi qalyń. Oǵan júk artady, ári adamdar kólik qylyp minedi. Salmaǵy aýyr.
4 - top. «Til ashar»
Sıyr
Sıyr úı janýary. Onyń eti, súti paıdaly. Sútinen qaımaq, maı alynady. Sútti uıytyp, qurt, irimshik jasaıdy. Sıyrdyń turatyn jeri taza, qurǵaq bolady. Ýaqytynda jemin, shóbin, sýyn berip turý kerek. Sonda ǵana onyń súti mol bolady.
Elektrondy oqýlyqtan mynadaı tapsyrmalar oryndattym.
6. Elektrondy oqýlyqtan oqýshylardyń shyǵarmashylyq qabiletterin damytý maqsatynda qyzyqty jumbaqtar sheshildi.
1. Ózi túzý, izi qısyq bir attyń, óshpes izin bala kezden unattym.
(qalam men jazý)
2. Kóldiń ortasynan ne tabasyń?
Jerdiń ortasynan ne tabasyń?
(Ó jáne E áripteri)
3. Qudyqtyń ortasynda ne bar?
Quryqtyń ortasynda ne bar?
(D jáne R áripteri)
4. Balyqta bar da, nan da joq,
Halyqta bar da, handa joq. (L árpi)
7. Baǵalaý:
Sabaqta belsendilik tanytqan oqýshylardy baǵalaımyn.
Úıge tapsyrma: 24 - jattyǵý.
Kerik sózine mátin qurastyrý.
8. Qorytyndylaý.
Test jumystary arqyly qorytyndylanady.
1. Mátinniń qandaı túrleri bolady?
a) Áńgimeleý, sıpattaý, kórkemdeý.
b) Áńgimeleý, sıpattaý, paıymdaý. +
v) Paıymdaý, dáleldeý, túsindirý.
2. Biryńǵaı jińishke aıtylatyn sózdi tap:
a) japyraq.
b) ınelik +
v) qulynshaq.
3. Uıań daýyssyz dybystardy ata:
a) b, v, g, ǵ, d, j, z. +
b) r, l, ı, ý, m, n, ń.
v) p, f, k, q, t, s, sh.
4. Kóptik jalǵaýy jalǵanǵan zat esimdi belgile:
a) zeınetker
b) zeınetkerim
v) zeınetkerler +
5. Quttyqtaý mátinin tańda:
a) Biz demalýǵa ormanǵa bardyq.
b) Densaýlyq, baqyt tileımin. +
v) Bizdiń halqymyz baqytty.
You Might Also Like
