InfoHub Logo

Maılyqoja Sultanqojauly óskeleń urpaqty tárbıeleý úshin óte mańyzdy ósıetter qaldyrǵan.Jastaıynan jetimdikti kórip ósken Maılyqoja qaıǵyǵa boı aldyrmaı,bas kóterip,kúnkóris qamyn jasaıdy.Qıyndyǵy kóp zamannyń aýyr azabyn Alladan kelgen synaq dep qabyldaǵan ol óner jolynda túsý arqyly halyqqa tanylady.Maılyqoja terme,rýhanı jyrlaryn halyqqa qyzyqty,tartymdy,maǵynaly ári túsinikti tildi jetkize bilgen.Onyń shyǵarmalarynan tálim-tárbıeniń altyn dińgegi «jyly júrekti bolý» degen ustanymdy baıqaımyz.

Onyń shyǵarmashylyǵy terme tolǵaýlar,dastandar,arnaýlar,hıkaıat,naqyldardan turatyn dúnıetanymdyq negizderge qundy eńbek dep tanımyz.Maılyqojan ıslam dininiń tarıhyn,fılosofıasyn tereń biletindigimen ǵana emes,sonymen qatar olardy adamnyń kúndelikti ómir-tirshiligimen sheber astastyra otyryp paıymdaı alatyn oıshyldyǵymen de tanylady.

Maılyqoja qalamynyń sheberligi sopylyq mádenıettiń uǵymdaryn arqaý etip,týyndylary bir keremet sheberlikpen órilip,tyńdaýshynyń júregine jol taýyp otyrady.Aqyn sopylyqtaǵy táýbege kelý,Haqty úzdiksiz eske alý,Jaratýshy Ieniń raqymyna úmittenip,jazasyna qorqý,nápsiden tıylý,nasıhat tyńdaý,ıman keltirý,namaz oqý,zeket berý,qajylyqqa barý,oraza ustaý,sypaıy qarym-qatynas jasaý,bilim úırený,Muhammed paıǵambardyń súnnetterin múltiksiz oryndaý,jaman áreketten aýlaq bolýdy eńbekterinde arqaý etedi.

Maılyqoja Sultanqojaulynyń termeleri,rýhanı týyndylary adamgershilik,ádildik sonymen qatar ımandylyq tárizdi kúrdeli máseleldi jyrlaýǵa arnalǵan.Bul dúnıedegi adamdar arasyndaǵy ár alýan qarym-qatynas:mansap pen baılyq,bılik,kedeılik pen qanaǵatshyldyq,nápsi men táýbeshildik,Haqqa sıyný sekildi túıindi jaıttar din talaby,qarapaıym turmystyq talaptar turǵysynan saraptalady.

Shortanbaıdyń din taqyrybyndaǵy bes júz jolǵa jýyq kólemdi quraıtyn on birdeı shyǵarmasy bar,atap aıtqanda,»Alla soqqan ǵımaraty ,Aqıqat jolǵa kirseńiz , Alal,aram degen bar , Iman tappaq-shyn dáýlet óleńderinde Iasaýıdiń hıkmetteri men Abaıdyń shyǵarmalary sıaqty adamdardy baýyrmaldyqqa, adamgershilkke, izgilik murattaryna, ımandylyqqa,jaqsy isterge shaqyratyn musylmandyqtyń qaǵıdalaryn, Allany tanýdyń joldaryn jalań ýaǵyzdap qana qoımaı, kórkem, tereń oıly keskindermen, kesteli tilmen,ónegeli oımen jetkize bilgen. Óleńderin moldalar nemese teologtar sıaqty biryńǵaı dinı-nanymmen shektemeı kúndelikti tirshilikpen, adam boıyndaǵy pendeshilik qasıettermen sheber astastyra biledi.
Allanyń soqqan ımaraty,
Óle-ólgenshe shydaıdy.
Adam soqqan ımarat,
Az pursatta qulaıdy.
Nemese:
Bul dúnıe eki jol,
Biri oń da, biri sol.
Birin tutsań – biri joq,
Dúnıe qysqa, aqyret mol..Myna bir óleńinde:

Tilime jat alaıyn haqtyń atyn,
Jóndelmes “Alla” demeı aıtqan gáptiń.
“Alla” deseń artynan “zúljalal” dep,
Aıtyńyz Paıǵamdardyń salaýatyn, –
dep halyqty Islam dinine, ımandylyqqa shaqyrǵany boldy.

Maılyqoja Sultanqojauly barynsha óziniń shyǵarmalarymen ımandylyqty, dil men dindi nyǵaıtýdy, odan qalsa ata-babadan jalǵasyp keletin salt-dástúrdiń saqtalýyn dáriptegen. Ǵasyrlar boıy birge jasasyp keletin din Islam taqyrybynda óleń-dastandardy usynǵan.

Bir sózben aıtqanda, Maılyqoja Sultanqojaulynyń shyǵarmalary búgingi kúnde de óziniń qundylyǵyn,óziniń ómirsheńdigin joıǵan emes,áli kúnge deıin halyqtyń aýyzynda aıtylyp birge jasasyp kele jatyr. Onyń el birligi men halyqtyń yntymaǵyn tý etken shyǵarmalary rýhanı tanymdyq sıpatqa toly óleńderi, adamgershilik, ádilettilik, adaldyq, ımandylyqty negiz etken jyrlary ómirsheń ekendigi sózsiz ekendigine kózimiz aıdan anyq jetedi. Bastysy, onyń shyǵarmalary adamnyń adamgershilik kelbetin dinı-rýhanı tanymdyq negizde qalyptastyrýdy nasıhattaıdy.

Oljahan Shuǵyla Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq Ýnıversıteti Dintaný mamandyǵynyń stýdenti.

Jetekshisi QazUÝ,aǵa oqytýshysy Týngatova U.A.

---